Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Wouw.

c. Vóór het Raadhuis op het Marktplein twee hardsteenen pompen (1768), bekroond door wapens.

d. In den gevel van het nieuwe raadhuis een klok, in 1740 gegoten door G.v. Everbroek.

e. 1. De r.k. kerk (H. Lambertus), genoemd in 1277, vergroot XVIa, hersteld en gewijzigd in ± 1801, gerestaureerd in 1882 door Dr. P.J.H. Cuypers, in de jaren 1897-1898 van nieuwe houten gewelven voorzien, is een gebouw (XV-XVIa), bestaande uit een schip van drie beuken onder één dak, een transept, een 6/12-gesloten koor en een zwaren toren (XV), alsmede een sacristie in den hoek van den zuiderarm en het koor.

De kerk is uitwendig geheel bekleed met witte kalksteen. Dwarsschip en koor hebben spitsboogvensters, het schip rondboogvensters, alle met nieuwe traceeringen. In de topgevels van het dwarspand nissen met geheel vernieuwde traceeringen. In den top van den zuiderdwarspandgevel een steen: 1614. Onder de groote vensters der dwarsschipgevels twee dichtgemetselde ingangen. De zijbeuken schijnen oorspronkelijk langs de zijden van den toren te hebben doorgeloopen. In-

[p. 381]

wendig: zuilen en bogen, dateerende van de vernieuwing (1801); de houten gewelven van schip en dwarsschip zijn modern. Het koor is gedekt door een steenen kruisgewelf. De kruispijlers hebben kapiteelen met dubbelen bladrand en veelhoekige voetstukken. Op den zolder van de sacristie sporen van een weggebroken gewelf en een dichtgemetselde opening naar het koor.

De toren (XV), van baksteen met banden van ledesteen, heeft steunbeeren, eindigend in pinakelversnijdingen. De zes geledingen zijn verdeeld door lisenen en boogfriezen. Een korte, ingesnoerde leien spits dekt den zwaren romp. Boven den geprofileerden korfboog van den ingang een leeg nisje en een spitsboogvenster. De zijmuren vertoonen dichtgemetselde spitsbogen naar de verdwenen westelijke einden der zijbeuken alsook gewelfmoeten. Inwendig resten van een uitgebroken kruisgewelf. De kerk bezit:

Twee geschilderde houten altaren met pilasteromlijstingen (XVII?). In het zuidelijke een schilderstuk (XVII, Antwerpsche school, doek), voorstellende den H. Leonardus gevangenen troostend.

Eiken koorgestoelte met groote heiligenbeelden (1690-1699 door A. Quellinus jr., Lod. Willemsen en Hendr. Verbruggen, naar ontwerp van Jan Balth. Bouvaert), afkomstig van de abdij van St. Bernard aan de Schelde, sinds 1828 in deze kerk opgesteld. Twee van de medaillons, die oorspronkelijk de rugzijden versierden, hangen nu aan weerszijden van den westingang; vier andere zijn aangebracht op de moderne kuip van den preekstoel, de overige aan de biechtstoelen. Verschillende fragmenten bevinden zich verder op den zolder van de sacristie, terwijl andere zijn vertimmerd in een bank op het koor.

Gestoken eiken communiebank (XVIII B?), van welke zich fragmenten bevinden in twee tafels op het koor.

[p. 382]

Twee eiken biechtstoelen (XIX A?), voorzien van beelden en reliëfmedaillons, afkomstig van het koorgestoelte.

Marmeren doopvont (XVII); de voet is gewijzigd.

De moderne kuip van den preekstoel staat op een gebeeldhouwden voet (XVII?), voorstellende den H. Martinus.

Eiken beeld (XVI A): H. Sebastiaan, afkomstig van het voormalig St. Sebastiaansgilde, tegenwoordig op den preekstoel geplaatst; geschilderde lindenhouten groep (XVII B, vermoedelijk door Engelbrecht Pompe), voorstellende de H. Familie; houten beeld: H. Lambertus (XVII?), op den zolder der sacristie; hier ook fragmenten van een afgebroken altaar (XVII).

Schilderij (XVIII, Vlaamsche school, doek): val van Christus onder het kruis.

Schilderij, copie (XVIII) naar Rubens, voorstellende den H. Hieronymus en de H. Agnes.

Koperen lavabo (XVIIId), vervaardigd te Bergen-op-Zoom.

Twee groote en zes kleine koperen kandelaars (XVIII).

Twee klokken, waarvan één met medaillons, gegoten in 1665 te Antwerpen door Joannes le Fevre, en één met saterfries, in 1723 gegoten te Antwerpen door Guilelmus Witlockx.

Op de torenverdieping: een torenkruis (XV?).

Naast de kerk een grafmonument voor kolonel George Carleton († 1814).

Een rijk gesneden tabernakel (XVII) is sinds 1914 in kratten opgeborgen op den zolder der voormalige pastorie.

2. A 246. De voormalige r.k. pastorie,’ tegenwoordig ‘huize St. Jozef’, heeft een hardsteenen deuromlijsting (1727) met gesmeed ijzerwerk voor het boven-

[p. 383]

licht. Naast de deur een klein venster met gesmeed ijzeren traliewerk, waarop rozetten en wapenschildjes (XVI).

g molen: onder Moerstraten een standaardmolen.