Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Rosmalen.

Hintham.

Het ned. hervormde kerkje, gebouwd in 1887, bezit een tekst- en een credobord (1768), afkomstig uit een andere kerk.

Rosmalen.

e 1. De r.k. kerk (H. Lambertus), waarvan het patronaat in 1451 aan het kapittel van 's Hertogenbosch werd geschonken, ± 1500 van baksteen gebouwd, tijdelijk in gebruik geweest voor den Hervormden eeredienst, in 1823 aan de Katholieken teruggegeven, is in 1824 inwendig gewijzigd, midden-XIX onbeholpen gerestaureerd, in 1911 door architect F. Ludewig vergroot (thans wederom vergrootingsplan door architect H. Valk).

Zij bestaat uit een schip van vier traveeën met zijbeuken (± 1500), die onderling door ronde pijlers gescheiden zijn en een in 1911 verbreed dwarspand (XVI A), een alstoen aangebouwd koor met bidkapel en sacristie, zoomede een toren (XV) aan de westzijde van het schip met een aan de zuidzijde aangebouwde Mariakapel (1550) in gemeenschap met den zuidelijken beuk en thans dienende voor bergruimte.

Uitwendig heeft de kerk rechthoekige contreforten en in de zijwanden van het schip, boven de daken der zijbeuken, evenals in de H. Maria Magdalenakerk te Geffen,

[p. 310]

afwisselend vensters en spaarnissen, die met spitsbogen zijn afgesloten. Het metselwerk is versierd met banden van tufsteen. De traceeringen der beukvensters zijn midden-XIX. De noordelijke zijbeuk heeft aan zijn westzijde een door drie spitsboogjes afgesloten spaarnis, van welke het middelste boogje hooger reikt en breeder is dan de beide naastgelegene. Aan de zuid- en de noordzijde der kerk zijn de oorspronkelijke transeptgevels (vensters gewijzigd) nog aanwezig, daar de transeptverbreedingen haar eigen gevels en 5/8-sluitingen hebben.

De toren, welks benedendeel eveneens van baksteen met tufsteenen banden is opgetrokken, heeft drie geledingen. De onderste geleding vertoont aan de westzijde een spitsbogige nis, waarin een (gewijzigde) deuropening met venster daarboven (een moderne portiek is vóór de deur aangebouwd); de eenigszins inspringende tweede geleding heeft aan elke zijde twee spitsbogige spaarnissen en de derde eveneens aan elke zijde twee spitsbogige galmgaten. Ingesnoerde, vierkante leien spits.

Inwendig: De oorspronkelijke spitsbogen, die de pijlers van het schip vereenigen, zijn bij de wijziging in 1824 veranderd in rondbogen, terwijl de pijlers van Ionische kapiteelen in gips zijn voorzien en onder het voormalige houten tongewelf een gestuccadoord steekgewelf is aangebracht, rustend op een klassieke kroonlijst. Het oude dwarspand heeft rijke stergewelven, welke rusten op sierlijk gebeeldhouwde kapiteeltjes.

De Mariakapel, aan de westzijde van den noordelijken beuk, heeft een vijfzijdig kruisgewelf met op kraagsteentjes rustende ribben. Op een dezer kraagsteentjes het jaartal 1550, op een ander: ‘Ave Maria Immaculata’.

Over de benedenruimte van den toren een kruisribgewelf op kraagsteenen.

De kerk bezit:

Gesneden houten communiebank (nieuw gepolychro-

[p. 311]

meerd) met het jaarcijfer 1759 (geschilderd) op een nagebootst geopend boek en in de linkerhelft een familiewapen en tijdvers.

Eiken preekstoel (midden-XIX, Belgisch werk) met twee in metaal uitgevoerde monogrammen (XVIII) onder de trap.

Houten orgelkast en orgelgalerij (XIX A).

Houten corpus op kruis (XVI B) aan de buitenzijde der Mariakapel, in een moderne nis.

Geel- en roodkoperen godslamp (XIX A), twee koperen koorkandelaars (XIX A), zes koperen altaarkandelaars (XIX A).

In de voormalige Mariakapel, thans bergruimte, een beweening van Christus (geteekend M.S. Vos 1591, doek). Klok, in 1761 gegoten door Alexius en Petrus Petit.

g 1. Woonhuis met gevelsteen (klimmende leeuw met wapenschild) en gevelankers, vormende het jaartal 1786, naast de St. Lambertuskerk.

2. Gevelankers, vormende het jaartal 1625 aan een huis langs den weg, die van den hoofdstraatweg Nijmegen - 's Hertogenbosch naar het dorp voert.

3. molen: ten Z. van de spoorbaan een standaardmolen (1732, voorheen Rijksmolen), waarin een steen met twee wapenschilden onder een gravenkroon.