Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Nunen.

Gerwen.

e 1. De r.k. kerk (H. Clemens) is een gebouw (waarschijnlijk XV, hersteld na brand in 1612), bestaande

[p. 263]

uit een driebeukig basilicaal schip, een dwarspand, een driezijdig gesloten koor en een toren (spits vernieuwd na vernieling door storm in 1800). Het benedendeel van den noorderdwarsarm, met sporen van gedichte (venster-?) bogen aan de noord- en westzijde, van een nis aan de oostzijde en van een gekartelde fries op eenigen afstand onder de daklijst, alsook de onderbouw van den vlakopgaanden toren met dichtgemetselde galmgaten onder de tegenwoordige galmnissen, schijnen afkomstig te zijn van een ouder gebouw. Inwendig heeft de kerk gepleisterde zuilen met koolbladkapiteelen en stucgewelven op schalken. De kerk bezit:

Zandsteenen doopvont (± 1300) met boogfries op de kuip (in den tuin der pastorie).

Zilveren kelk (XVIII).

Twee gegoten koperen kandelaars (± 1600).

Twee klokken, waarvan één in 1587 gegoten door Heinrich van Trier en één in 1667 door F. Delapaix.

h. Het gilde van het Heilig kruis bezit een zilveren vogel, waaraan een ring (XVIIa) met voorstelling der Kruisiging en vier en dertig schilden, o.a. uit 1700, 1708, 1720, 1731, 1735, 1751, 1752, 1753, 1763, 1767, 1770, 1774, 1780, 1783, 1786, 1787, 1792, 1797, 1800, 1804, 1809, 1810, 1818, 1828, 1838, 1841, 1848.

Nederwetten.

e 1. Van de afgebroken r.k. kerk staat nog de zeer vervallen toren (XIV), vlak opgaand in drie door natuursteenen waterlijsten gescheiden geledingen onder een, van vier- tot achtkant ingesnoerde, spits. Spitsbogige ingangsnis met ellipsvormig getoogden ingang aan de westzijde en aan iedere zijde twee spitsbogige galmgaten onder de gekartelde daklijst; aan de zuidzijde een later ingebroken opening.

[p. 264]

2. Van het voormalig klooster hoydonk rest nog slechts een kelder (XIV) met gemetseld tongewelf onder een bijgebouw der boerderij A 64.

2. De moderne r.k. kerk (H. Lambertus) bezit:

Hardsteenen wijwatervat (vermoedelijk XV) met wapen.

Twee geschilderde beelden (XVI B): H. Antonius en H. Anna, het eerste van eikenhout.

Schilderij (XVIII, doek): beweening van Christus.

Zilverwerk: kelk (1844), wierookvat en -scheepje, twee ampullen met blad (alles ± 1800).

Koperwerk: verzilverde stralenmonstrans (XVIII), twee gegoten kandelaars (XVII), gedreven lavabo (XVII) in den vorm van een fonteintje, alles van geel koper; voorts: godslamp, kroon van driemaal acht lichten, zes vaasjes en zes geslagen kandelaars (alle XIX A) van rood en geel koper.

Twee klokken, waarvan één in 1516 gegoten door Wilhelmus en Jaspar Moer en één in 1744 door T. Simons en J. Chaudoir.

g. Aan de Dommel een dubbele waterradmolen: korenmolen en zaagmolen.

Nunen.¹⁾

d. Voormalig raadhuis zie g 2.

e 1. De ned. herv. kerk, een eenvoudig gebouw (1824) van langwerpig-achtkanten vorm, bezit een koperen lezenaar, een doopbekkenhouder en een kroontje uit den tijd van den bouw.

2. Bij het in het veld gelegen kerkhof der voormalige kerk, waar in Vincent van Gogh's tijd aanvankelijk nog de door zijn werk bekende torentors stond, een fragment van een zerk (1609) voor Jonker Floris van Eyck en zijn vrouw Hillegonda van Berkel.

1) De inventaris der R.K. kerk kon hier niet opgenomen worden, daar de Z.Ew. heer pastoor den toegang weigerde.

[p. 265]

g 1. Huis F 435. De voormalige ned. herv. pastorie, van 1879-1882 woonplaats van Vincent van Gogh, heeft in den voorgevel ankers (1764) en een gekarteld fries onder de daklijst aan den achtergevel.

2. T 414-415. Het voormalig raadhuis (1734, blijkens ankers in den zijgevel) heeft een gesneden deuromlijsting op hardsteenen postamenten.

3. huis soesterbeek (XIX A). Ionische pilasters voor de middenpartij; attiek.

h. 1. Het gilde van St. Anna bezit een zilveren vogel en dertig schilden, o.a. uit 1610 (‘Floris genoempt Berkel van Eyck, heer tot Nunen, Gerven ende Nederwetten’, met wapen), 1615 (Frans Aerts, met gegraveerd portret van den schenker) 1647 (van jhr. Johan van Eyck, met wapen), 1648, 1732, 1741, 1743 (2), 1762, 1768, 1772, 1775, 1790, 1791, 1824, 1827, 1837 en 1846.

2. Het gilde van St. Catharina bezit negen en twintig zilveren schilden, o.a. uit 1732, 1735, 1741, 1745, 1749, 1766, 1770, 1772, 1783, 1786, 1792, 1800, 1804, 1814 (2), 1824, 1828, 1839, 1841, 1847 en 1850.

Opwetten.

g 1-2. C 270-271 en 272. Oude dorpshuizen (1742 en 1779, blijkens ankers).

3. waterradmolen.