Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Megen.

a. Te Megen is in 1852 een denarius van Augustus gevonden, thans in het museum van het Provinciaal Genootschap. Onder Macharen drie woerden.

Haren.

e 1. De moderne r.k. kerk (H. Lambertus) bezit:

Gesneden lezenaar (± 1500).

Zerk (1706), vóór de kerkdeur; op het kerkhof een steenen kruis (1633).

Koperen kandelaar (XVI A?).

Twee klokken, waarvan een in 1645 door Josephus Michelin en een in 1786 door Henricus Petit gegoten.

2. Van het Franciscanessenklooster bethlehem is een deel der kloostergebouwen (XVII A) en de kapel (1520), van drie traveeën met driezijdige sluiting, bij de laatste vernieuwing bewaard gebleven. Het bezit:

Graftegels om de kapel, o.a. uit 1733, 1740, 1742, 1743, 1745 en 1746.

Notenhouten beeld van Madonna met peer (XVd, polychromie vernieuwd door Parée).

Hoofd- en zijpaneel van een drieluik (XVI): H. geboorte en aanbidding der Wijzen, aan de achterzijde de Blijde boodschap; schilderij (XVIII, doek): familie Kerkhofs, vroegere overste met ouders en broeders.

Drie houten beelden (waarschijnlijk XV): H. Maagd, H. Elisabeth, H. Agnes, van hier afkomstig, bevinden zich thans in het Franciscanenklooster te Weerd.

g. molen: achtkante bovenkruier (1842).

[p. 249]

Macharen.

e. Bij den bouw der tegenwoordige r.k. kerk (H. Petrus banden) is de vlakopgaande toren (XV A) der vorige kerk bewaard gebleven, doch verhoogd (1862). Van de drie oude, door waterlijsten gescheiden, geledingen hebben de tweede en de derde telkens twee, met drie spitsboogjes gesloten, spaarvelden, waarin bij de derde geleding eenvoudige galmgaten; spitsbogige ingangsnis. De kerk bezit:

Zerk (1624) met alliantiewapen, voor den ingang.

Houten beeld (1700, door P.V.H.): H. Petrus in boeien.

Houten kruisbeeld (XIX A?), op het kerkhof.

Schilderijen: het middenpaneel van een drieluik (XVI): H. Drievuldigheid; een doek (1707, Vlaamsch): de drie Koningen; voorts een schilderij (± 1850, doek) met afbeelding van de oude kerk.

Kroontje (XIXa), van rood en geel koper, tweemaal zes-lichts.

Zilveren stralenmonstrans (XVIIIc).

Verzilverd kandelaartje (± 1800) en acht koperen kandelaars (XIX A).

Klok, in 1645 door Josephus Michelin gegoten.

Dicht bij de kerk een vernieuwd bidhuisje met houten borstbeeld (± 1750): H. Odrenda, op hoogen tombeachtigen troon, geflankeerd door zuiltjes, met terzijde engelfiguurtjes.

Megen.

b. Van de voormalige vestingwerken rest slechts een poorttoren (XIV B, gerestaureerd 1922-1924), de z.g. ‘Gevangentoren’, een vlakopgaand vierkant gebouw, gedekt door een zadeldak tusschen trapgevels met

[p. 250]

zadeldakvormig afgedekte trappen. In den westwand een schuin toeloopende nis met schietgat en in den oostelijken muur sporen van een meezenkouw.

e 1. De moderne r.k. kerk (H. Servatius), gebouwd in 1870, bezit:

Houten altaar (XVIII).

Hardsteenen doopvont (XV) met opschrift in laatgothische letters, de kuip versierd met vier koppen.

Houten beeldengroep (XVI): H. Anna en Maria, nieuwe polychromie.

Verguld zilveren stralenmonstrans (XVIII).

Afgesleten priesterzerk, vóór den ingang.

Zilveren kelk (1760).

Zilveren pyxis (± 1760).

Acht geslagen koperen kandelaars (XVIIId).

Klok, in 1399 door Arnoldus de Grave gegoten.

Op het kerkhof een standbeeld (1853) voor Karel van Brimeu, graaf van Megen († 1572 te Zwolle), met opschriften en wapens; grafkruisen (1619 en 1810).

2. Het minderbroedersklooster is een groep van eenvoudige gebouwen (1648-1653) om een kruisgang en met een kerk (1670). De door smalle pilasters versterkte kerk heeft met een segmentboog gesloten vensters en een bergsteenen portaal in rustica. Het klooster bezit:

Drie houten altaren (XVIId) met altaarstukken, beelden en de geslachtswapens-van Stepraedt en -van Amstel.

Vijf eiken biechtstoelen (1695) met de namen en wapens der schenkers.

Eiken preekstoel (1696) met wapens en opschrift.

Orgel (± 1700).

Notenhouten beeldje (XVIII) der H. Maagd.

Gebrandschilderde glazen in de ronde benedenvensters van den kloostergang: tien (1653), een (1678), acht (1679), een ongedateerd, met de namen en wapens der schenkers.

[p. 251]

Drieluik: aanbidding der drie Koningen (XVIa, door een Nederlandsch meester, paneel).

Vier schilderijen (XVIII, doek): H. Lodewijk en H. Elisabeth ontvangen het kleed der derde orde, kruisiging, graflegging, verheerlijking der H. Maagd; voorts een aantal portretten (XVII en XVIII) van vroegere ordebroeders en van bisschop Bergaigne.

Verguld zilveren monstrans (XVIII).

Vergulden kelk (XVIIIc).

Twee gegoten (XVII) en zes geslagen (XVIII) driepootkandelaars.

4. Aan den weg naar Macharen de kapel der zeven weeën, een klein driezijdig gesloten gebouwtje (1733) met een ingezwenkten halsgevel en een zuilenportiek.

g 1-2. A 118, huis met zijgevels waarop gezwenkte trappen (XVII); A 77, ankers: 1713.