Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Leende.

a. Er zijn hier XIX A Romeinsche munten gevonden.

e 1. De r.k. kerk (H. Petrus banden), reeds vermeld in 1285, van 1648 tot 1798 in handen der Hervormden, bestaat uit een schip met lagere, langs den toren doorgetrokken, zijbeuken, een dwarspand (beide XV), een veel lager koor (± 1400) en een toren (XV B); bij de aansluiting van koor en dwarspand moderne aanbouwsels. De geheel baksteenen kerk is zeer eenvoudig behandeld; de toppen der gevels van het dwarspand (met overhoeksche beeren) en van den oostelijken schipgevel hebben ronde luchtgaten. Inwendig worden schip en zijbeuken gescheiden door granieten zuilen met Maaskapiteelen, evenals het koor zijn zij overkluisd met baksteenen kruisgewelven op natuursteenen ribben. Onder de orgeltribune vier hardsteenen zuiltjes (XVIa). De

[p. 235]

toren, hersteld in 1884 en 1904, geheel gerestaureerd in 1905 door den architect Jos. Th. Cuypers, is van baksteen met ruime toepassing van natuursteen en heeft overhoeksche steunbeeren en een veelhoekigen, grootendeels in verband met den zuidwestelijken steunbeer uitgemetselden, traptoren. Hij bestaat uit vier geledingen onder een hooge, van vier- tot achtkant ingesnoerde, door een peer bekroonde spits. Westelijke spitsbogige ingang met terugspringenden, ellipsvormig getoogden ingang, waarboven een gevelvenster. De beide onderste geledingen, de westzijde der derde geleding, de steunbeeren en de traptoren zijn versierd met langwerpige spaarvelden, waarin zandsteenen driepastraceeringen; de overige zijden der derde geleding vertoonen slanke spitsbogige nissen met natuursteenen maaswerk en hoekblokken, geflankeerd door langwerpige spaarvelden; de klokkenverdieping, welke wordt afgesloten door een fries van met twee driepassen gedekte spaarveldjes, heeft aan iedere zijde twee dergelijke nissen, waarin twee gekoppelde spitsbogige galmgaten zijn gebroken. In de twee onderste verdiepingen van den toren achtdeelige kruisgewelven met op kraagsteentjes rustende ribben, welke bij de tweede geleding van hout zijn. De kerk bezit:

Hardsteenen doopvont (± 1500), thans buiten gebruik.

Eiken preekstoel (XVIII), thans rood geverfd, met moderne Evangelistenfiguren in reliëf op de paneelen der kuip; leuning (± 1800).

Beelden: H. Maagd (XV), van gepolychromeerd eikenhout (in de sacristie); H. Catharina en H. Barbara (XVI), van gepolychromeerd eikenhout; H. Anna (± 1750), van eikenhout met, gedeeltelijk moderne, polychromie; vier groote heiligenbeelden en tabernakel (alle XVIII) op den kerkzolder.

Schilderij (± 1700, paneel): de vermenigvuldiging der brooden.

[p. 236]

Zilverwerk: monstrans (XVI A) in torenvorm; vergulden kelk (XVIII), op den voet de graflegging, het laatste avondmaal, de beweening, op den nodus engelkopjes, op de cuppa de H. Jozef, Maria en Christus; kelk met vergulde cuppa (XVIII A) op balustervormigen stam; gedreven kelk (XVIII), versierd met ongelkopjes; ciborie met vergulde cuppa (± 1750); twee ampullen met achthoekig blad (± 1700), waarin een gegraveerd wapen; twee ampullen met blad (XIX A); wierookvat (1818), in den stijl van het Keizerrijk; wierookscheepje (XIX A); missaalbeslag (XVIII A); vier groote driepootkandelaars, waarvan twee oud (één gedateerd 1720) en twee in dezelfde vormen nagemaakt; twee groote gedreven altaarluchters (XIX A).

Koperwerk: wierookvat (XVIII); wierookscheepje (1775); gegoten schijfkandelaar (± 1500) op drieleeuwtjes, met hoogen voet en twee platte knoopen; twee kleine gegoten kandelaars (± 1600) met balustervormige schacht en vrij platte knoopen; twee kleine gegoten driepootkandelaars (XVII B), op den voet versierd met engelkopjes; zes dergelijke grootere kandelaars (XVII B); twee kleine geslagen roodkoperen kandelaars (± 1700) met gebogen vormen (in sacristie); vier groote kandelaars (XVIIIc); vier zeer groote geslagen kandelaars van rood en geel koper (± 1850); acht geslagen wandluchters (± 1850.)

Twee tinnen bordjes (XVIII), waarvan één met parelrand en gegraveerde rozet.

Twee klokken, gegoten door Alexis Julien, waarvan één gedagteekend 1699.

Leenderstrijp.

e. Eenvoudig kapelletje (H. Johannes), XIX A op de grondslagen van een oudere, grootere kapel opgetrokken. Deur met geprofileerden bovendorpel.

[p. 237]

g 1. C 17. boerenhuis. Aan de voorzijde een topgevel met uitmetselingen. Twee deuren met gesneden bovendorpel (1732, blijkens ankers).

2-7. Details: dorpshuis B 75-76, voorgevel met uitmetselingen; inwendig: deur met profiel (XVIII) en bedstede met eenig snijwerk (A.R. 1684); A 53, ankers: 1765; C 27, jaarankers: 1818; C 6, jaarankers: 1821; C 22, in den voorgevel twee deuren met gesneden bovendorpel en steenen hart; C 43, in den zijwand een deur met gesneden bovendorpel.

8. Aan den weg naar Valkenswaard een standaardmolen met dakluifel boven het luiwerk, aan de voorzijde nog met eiken schaliën bekleed.

h. De schutterij van St. Jan te Strijp bezit: kleinen zilveren vogel (XVIII) en acht-en-twintig platen, o.a. uit 1644, 1646 (met valk, gezeten op hand), 1656, 1663, 1686, 1712, 1749, 1753, 1759 (jhr. Fred. Christ. H. van Tuyl van Serooskerken, met wapen), 1790 (Antwerpsche keur), 1796, 17.6 en 1838.