Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

(1931)– [serie] Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst– rechtenstatus

Klundert.

b. Verdedigingswerken.

Van de stadsversterkingen, aangelegd in 1583, indertijd bestaande hoofdzakelijk uit een aarden wal met negen bastions, waarvoor een enveloppe, en het kroon-

werk Bloemendaal, over de Keen, eveneens met enveloppe, na 1795 vervallen, is nog een gedeelte der wallen en grachten aanwezig (in 1931 aan de noordzijde afgegraven).

In de gracht van het kroonwerk Bloemendaal een vervallen baksteenen beer met twee baksteenen ‘monniken’, met zandsteen koepelvormig afgedekt.

c. Schamppalen enz.

1.	Een ijzeren kanon als schamppaal aan den Kerkring.
2.	Een ijzeren kanon als schamppaal aan de Zevenbergsche straat (verplaatst naar het plantsoen achter het raadhuis?).

d. Wereldlijke openbare gebouwen.

Het raadhuis, in 1621 gebouwd, hersteld in 1910, toen de tegenwoordige vensterramen werden aangebracht, het topvenster in den voorgevel werd geopend en de ijzeren schoorsteenkronen weer werden aangebracht, is een rechthoekig gebouw van gele en roode baksteen, met natuursteenen vensterkozijnen, plint, banden, blokken en sierstukken, gedekt door een hoog leien dak tusschen twee trapgevels en, boven het front, een topgevel. Voor den ingang op den verhoogden beganegrond, een hooge steenen trap, later gewijzigd.

De vensters worden gedekt door strekken, segmenten korf bogen; in de boogtrommels van den voorgevel natuursteenen cartouche-versieringen. Boven den natuursteenen ingangsboog een cartouche met het stadswapen in omlijsting met frontonafdekking.

De ‘Vlaamsche gevel’, rijk versierd met banden, lijsten en twee sierankers, vertoont vier klauwstukken, twee gebroken frontons, twee obelisken en twee bolvormige bekroningen; de oorspronkelijke topafdekking met obelisk is verdwenen. Boven twee kleine rondboog-

vensters met frontons twee steenen: Anno 1621. Boven in den top een Justitiabeeld op console voor een visvormige omlijsting. De oorspronkelijke natuursteenen goot is sinds 1628 door een houten op klossen vervangen. Verder heeft het gebouw uitwendig nog een poortje met natuursteenen boogomlijsting onder het bordes, een poortje met natuursteenen korfboog in den achtergevel en een natuursteenen rondboogpoortje met ezelsrugvormige topversiering in den zuiderzijgevel. De ingangsdeur van opgeklampte kraalschroten is voorzien van een ijzeren slot (XVII A). Inwendig bevat het gebouw een voorhuis, waarin een deur van eiken kraalschroten (naar de tegenwoordige secretarie), in de raadzaal een geverfde houten balustrade met twee ijzeren bogen (XVII), een eiken bolpoottafel (midden-XVII) met opschrift: WAL 1641, een haardplaat (1661), een kist met ijzeren beslag (XVII) en elf iepen stoelen (XVIII A); in het voorhuis een klok, gegoten in 1732, zonder vermelding van den gieter; zij hing vóór 1910 onder een houten kap voor het bovenste venster van den fronttopgevel.

Achter het raadhuis in een plantsoen een oud kanon op nieuw houten affuit en een op steenen voetstuk.

e. Kerkelijke gebouwen.

1. De ned. herv. kerk, voor welker bouw prins Maurits van 1616 tot '19 in totaal £ 17 000 schonk, afgebrand in 1737, herbouwd 1738-1740, is een van gele IJselsteen opgetrokken oorspronkelijk rechthoekig gebouw (XVII A) met een lateren noordelijken dwarsarm, gelegen op een vierkant, door een gracht omgeven, kerkhof. Uitwendig vertoont de kerk een plint met zandsteenen afdekking, houten daklijst op klossen en rondbogige vensters met afgeschuinde baksteenen neggen tusschen lisenen.

De toren heeft vijf geledingen met hoeklisenen, en

wordt bekroond door een open lantaarn met spits (XIX A), welke een vroegere spits vervangt. De geledingen versierd door ondiepe nissen met korfbogen gedekt en met afgeschuinde baksteenen neggen, behalve die van de onderste geleding, welke een rechthoekig profiel vertoonen. De ingang is in 1848 veranderd. Inwendig geheel gewit, houten tongewelven met trekbalken. Op de hoeken van het schip en den noordwestelijken dwarsarm muurversterkingen, in plattegrond driekwartrond. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (midden-XVIII) met vernikkeld koperen doopbekkenhouder (XVII?) en geverfden koperen lezenaar (XVIII).

(Geverfd) orgel (geschenk van prins Willem IV), met snijwerk, wapen der stad en cartouche met opschrift en: 1749.

Eiken kerkeraadsbank met eiken voorzangerslezenaar (XVIII).

(Geverfde) eiken regeeringsbank met overhuiving (XVIII).

Houten omlijsting van den ingangsdeur tegen den toren (XVIII).

Eiken kastje (XVIII B), bevattende het kerkzilver, te weten:

Vier zilveren bekers met wapens en opschriften (1677, merken: Holland, Y, een gekroonde roos en een gekroond hart.

Vijf zilveren schalen, met wapen en inscriptie (1787, merken: Holland, gekroonde roos, gekroonde M en gekroonde J.K.).

Twee zilveren offerbekers met ooren, voorzien van opschrift, wapen en: 1808.

Twee zilveren schenkkannen met opschrift (midden-XIX).

In den toren twee klokken, beide in 1740 door Ciprianus Crans gegoten.

2. De moderne r.k. kerk bezit:

Eiken kastje met paneelwerk, fries en kopjes (XVII).

g. Particuliere gebouwen.

1.	Molenstraat. Gevelsteen met cartouche-ornament, opschrift, en: 1597.
2.	Hilsche straat, hoek Markt. Zandsteenen kraagsteen met masker (XVII). Ankers.
3.	Molenstraat. Gesneden deurkalf (XVIII A).
4.	Kerkring. Halsgevel met zandsteenen dekplaat, waarop: 1743.
5.	Markt. Gevel (1804) met rechte kroonlijst.
6.	Bovenstraat. Romp van een steenen molen. Boven den ingang een steen met opschrift, en: 1735.

Vorige Volgende