Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Chaam.

Chaam.

1. De ned. herv. kerk (H. Antonius abt), in 1426 als kapel vermeld, in 1463 tot parochiekerk verheven, sinds 1643 in handen der Protestanten, in 1815, 1836, 1844 en 1894 eenigermate hersteld, bestaat uit een eenbeukig schip van vijf traveeën, een dwarspand, een drie traveeën diep koor met 3/8-sluiting (alle XVIb) en een toren (XVI A, zal gerestaureerd worden onder leiding van Ir. A.J. van der Steur). De kerk, waarvan alleen het dwarspand en het koor voor den dienst in gebruik zijn, heeft eenmaal versneden beeren en eenvoudig geprofileerde vensters; op de kruising een vernieuwden dakruiter en op den koormakelaar een ijzeren kruis (XVI). De, van baksteen met spaarzame toepassing van natuursteen opgetrokken, toren van vier geledingen wordt geschoord door rijkversneden overhoeksche beeren - op den zuidoosthoek in verbinding met een eerst veelhoekig en daarna rond gemetselden traptoren - eindigend in pinakels, waartusschen, om de achtkante gemetselde spits, een gemetselde balustrade. De met natuursteenen sierdeelen verlevendigde eerste geleding heeft boven de korf bogige geprofileerde ingangspoort telkens drie spaarvelden met neuzen, de tweede telkens twee met hangboogjes en traceeringen, de derde telkens twee tweedeelige spaarvelden, de vierde te weerszijden van een dam, boven een ook langs den traptoren omgaande borstwering van spitsboognisjes, tweedeelige spitsbogige galmgaten. Inwendig wordt de

[p. 82]

kerk overdekt door een spitsbogig houten tongewelf met rozetten op de snijpunten van de gordingen en de schinkels; in het koor onder de vensters eenige spaarnissen. In de benedenruimte van den toren inkassingen voor een gewelf. De kerk bezit:

Gesneden eiken preekstoel (XVII B).

Koperen lezenaar en zandlooperhouder (XVIIb); voorlezerslezenaar (1786).

Koperen doopbekken op houten voetstuk (XVII d).

Twee lage geschilderde banken (XVII) en een beschilderd schot (1712) tusschen de kerk en de toren.

Grafzerken met wapens (1503, 1508, XVIa, 1528, 1545 en 1557); zerk (1728) voor Pieter van Bernaige, overgebracht uit Nijhoven (zie blz. 10).

Twee zilveren Avondmaalsbekers (1778; merken: Breda, B, ster), een schotel (1788, dezelfde merken).

Twee tinnen bekers, kan en blad (XVII of XVIII).

Twee klokken, waarvan een in 1392 gegoten en een in 1763 door Alexius en Petrus Petit.

2. De r.k. kerk (H. Antonius abt), in 1925 gebouwd ter vervanging van eene (1842) in Waterstaatsstijl, bezit:

Twee biechtstoelen en een preekstoel (XIXb, Antwerpsch werk).

Houten beeld (XVI, hersteld): H. Antonius abt.

Altaarstuk (XVII B, doek): H. Drieëenheid vereerd door heiligen.

Zilveren Miskelk met gegraveerden laat-gothischen voet (XVIa) en latere cuppa.

Twee gegoten bronzen kandelaars (± 1600) en vier geslagen koperen in den stijl van Lodewijk XIV.