Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Kadier en Keer.

a. Vindplaats van vóórhistorische oudheden. Een bronzen bijl werd gevonden bij de kerk. Romeinsche brandgraven ten Z.W. van het kasteel Blankenberg.

c. Overblijfselen van eene middeleeuwsche versterking (in 1489 vernield) in een weiland van Beusdalshof. De muren van den hoofdtoren van keien en breuksteen, ongeveer twee meter dik, zijn nog even boven den grond zichtbaar.

e. De r.k. kerk (H. Kruisverheffing), hoofdzakelijk gebouwd van mergelsteen, bestaat uit een driebeukig schip, waarvan het middenschip (XIII B) en de beide zijbeuken (XVIII B) gedekt zijn door één zadeldak; een dwarspand (1836), een koor (1836) en een westtoren (XIII B, bovendeel en spits later) van breuksteen, mergel en keien. De westingang heeft een omlijsting (XIX A) van Naamsche steen, waarin een opgeklampte eiken deur (gerestaureerd) met het jaartal 1615 en met versierde ijzeren slotplaat. Inwendig: het middenschip van de zijbeuken gescheiden door slechts

[p. 162]

één pijler en één kolom aan elke zijde. Gestucadoorde zoldering. De kerk bezit:

Composiet hoofdaltaar (XVII a) van eikenhout, gemarmerd, afkomstig uit de abdij Godsdal in de provincie Luik. Tabernakel veranderd en van moderne deur voorzien. Altaarstuk: Maria Boodschap (± 1700, doek, onder Antwerpschen invloed).

Twee zijaltaren (XVIII a) van eikenhout, eveneens afkomstig uit de abdij Godsdal, met vergulde composietkolommen en doorbroken hoofdgestel, waarboven het wapen van den abt Jean Dubois van Godsdal (1711-1749). Het rechter altaarstuk stelt den H. Blasius voor, die een kind opwekt uit den dood, het linker (gem.: G. Lamine, 1719) den H. Bernardus, aan wien Maria met het kind Jezus verschijnt. Op beide doeken is het wapen van den abt Dubois geschilderd.

Twee eiken biechtstoelen (1844).

Doopvont (XV, gerestaureerd) van Naamsche steen: achthoekige kuip met vier koppen. Een oudere vont van Naamsche steen, eene eenvoudige ronde kuip zonder eenig profiel noch ornament, ligt op de binnenplaats der pastorie.

Eenige grafzerken van Naamsche steen met opschriften. De oudste is van een pastoor uit 1521, de jongste uit 1840.

Houten beeld (XV B, polychromie nieuw) van den H. Johannes den Dooper.

Houten beeld (XVI A, polychromie nieuw) van de H. Agnes.

Houten beeld van een H. bisschop (Augustinus? XVI A, polychromie nieuw).

Schilderijen: twee met het wapen van den abt Nicolaas Delcour van Godsdal (1778-1790), resp. voorstellend een engel, die een kind den hemel wijst, en een engel bij een stervende. Verder: verschijning van Maria aan H. Dominicus, H. Catharina, een H. paus biddend (XVIII A), een

[p. 163]

Dominicanenheilige (XVIII A), Christus bij Maria en Martha (XVII d, zeer verwaarloosd), alle op doek.

Zilverwerk: zonnemonstrans (1710) met gedreven en gegraveerd ornament; gedreven zonnemonstrans (XIX A), met vier oudere zilveren diamanten kruisjes; miskelk Lodewijk XIV (Maastrichtsche keur) met gedreven en vergulde cuppa, op den voet een opschrift met chronogram (1714); doch de kelk schijnt eenige jaren ouder te zijn.

Ampullenblad met gedreven randversiering (XVII B of XVIII A, Maastrichtsche keur).

Reliekhouder van gegoten koper in den vorm van eene rijk versierde cartouche (XVII d of XVIII a).

Vergulden houten reliekhouder (XVIII B) in kruisvorm.

Reliekhouder (XVII B?) van gepolychromeerd en verguld lindenhout in den vorm van een borstbeeld van den H. Blasius.

Verzameling gouden en zilveren sieraden (XVIII B en XIX A), in twee raampjes achter glas aangebracht, Hieronder twintig gouden kruisjes, voorheen teekenen van een broederschap.

Twaalf gegoten koperen altaarkandelaars van verschillende hoogte (XVII).

Twee kleine gegoten koperen kandelaars (XVI B of XVII A).

Driestel (1804) van witte moirézijde met geborduurde bloempjes; een ander driestel (XIX A) van roode zijde met ingeweven witte bloempjes.

Twee koperen broedermeestersplaten met tinnen heiligenbeeldje (XVII B).

Missaal, gedrukt in 1781, met lederen band en zilveren beslag (XVIII d, Maastrichtsche keur).

Een dertigtal grafkruisen van Naamsche steen met opschriften (1624-XIX A).

2. De kern van het klooster, waarin het Groot-Seminarie der ‘Pères des Missions Africaines’ is gevestigd, is een

[p. 164]

boerderij met heerenwoning. Boven de schuurpoort: 1845, overigens modern. In het klooster wordt bewaard eene gravure (1666) van Nic. Pitau, voorstellende de vlucht naar Egypte.

3. Het huis Blankenberg (XIX A), thans klooster der Fransche paters Redemptoristen bevat nog een marmeren schoorsteenmantel en eikenhouten trappen in Empire-stijl. Verder een klein schilderij: Madonna met gevouwen handen (XIX A, doek, copie naar G.B. Salvi, gen. Sasso Ferrato?) en een kazuifel met zwaar borduurwerk van gouddraad (XIX A), afkomstig uit Oostenrijk. Bij dit huis ligt de pachthoeve; op den sluitsteen van een poortboog het jaartal 1825.

g 1. Boerenhofstede dicht bij de zuidgrens der gemeente Bemelen, voormalige zetel der heeren van de St. Antoniusbank, grootendeels gebouwd van witgekalkte baksteen, met onderdeelen van Naamsche steen. Boven de inrijpoort een steen met het wapen van Eustache de Berlier en zijn vrouw (1665). In den oostgevel (XVII c) ontlastingsbogen boven de vensters zichtbaar (kruiskozijnen verwijderd). Het overige gedeelte is XVIII d. Inwendig (zeer veranderd): eiken trap met leuning (XVIII B), twee schoorsteenmantels (XVIII B) met ijzeren haardomlijstingen.

De graanschuur (1780 op den sluitsteen van een poortboog) heeft een mansardedak, rustend op vijf zware baksteenen spitsbogen. Van elders overgebracht zijn twee gothische kolommen (XV) van Naamsche steen, die thans dienst doen als posten van een tuinhek.

2. Hofstede Meusenshof, gebouw van baksteen, afwisselend met lagen mergel. De noordoostgevel met krulversieringen draagt het jaartal 1715. Uit dezen tijd zijn nog aanwezig eenige hooge en smalle ramen met houten omlijstingen aan de binnenplaats en twee groote schouwen (zwaar geverfd) met caryatiden; een der schouwen heeft nog grootendeels hare zware eiken bovenlijst met leeuwenkoppen.

[p. 165]

3. Huis tegenover de pastorie. Baksteenen gebouw (XVII en XVIII, later zeer gewijzigd). In den sluitsteen boven de inrijpoort: 1764. Houten kruiskozijnen met twee ontlastingsboogjes erboven. Inwendig: Schouw met caryatiden (XVII B of XVIII a). Rococo-ornament in stuc tegen de zoldering in de vestibule. Eiken trap met leuning (XVII?).