Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Borgharen.

e. De r.k. kerk (H. Martinus), een georiënteerd modern gebouw op de plaats der vorige kerk, bezit:

Doopvont (XV B) van Naamsche steen.

Monstrans (XVIII, bovendeel XIX A), waarvan het onderstuk in gedreven zilver met verbreeden voet, waarop twee vergulde engelenkopjes en dragend twee beeldjes van heilige Franciskanen (Merken: Maastricht, z. en?); kleine vergulde ciborie met wapen op den voet; eenvoudigen gedreven zilveren kelk (XVIII c) met wapen op den voet.

Wijwaterbak (XVIII) van gedreven geel en rood koper.

Schilderij: Kruisiging (XVII, doek, voormalig altaarstuk, copie naar het stuk van A. van Dijck in de St. Michielskerk te Gent).

Twee klokken, gegoten in 1699.

g 1. Het kasteel Borgharen (XIV?, hersteld ± 1550 en ± 1650, herbouwd ± 1760), aan vier zijden omgracht, bestaat uit:

a. een middengebouw van mergel, naar het O. gekeerd,

[p. 37]

met b. twee vooruitspringende, vierkante torens te weerszijden, en c. van gelijke breedte als deze, twee lagere vleugels, het kasteelplein omsluitend, tot hetwelk een brug van twee bogen toegang geeft. Poorthek met twee geblokte vierkante pijlers en vazen, alles van Naamsche steen; gesmeed ijzeren hek met bekroning, waarin gekoppeld wapen en 1776.

a. Het middengebouw, met kelderverdieping, begane grond en eerste verdieping, opgetrokken op den half-ronden ringmuur en om den ouden woontoren (verbouwing XVI c?) is aan den voorgevel voorzien van een terras op pijlers en met dubbele trap, heeft vlakke venster- en deuromlijstingen van Naamsche steen, gesmeed ijzeren balkonhek met alliantiewapen en 1785, gebroken kap.

b. De torens zijn beneden van mergel, de tweede verdieping van baksteen met hoekblokken en vensteromlijstingen van mergel. Windwijzers met de jaartallen 1821 en 1902.

Kelderverdieping van torens en middengebouw in kolenzandsteen (XIV a, wellicht nog van vóór een verwoesting in 1318), waarin ronde schietgaten en een rond venster in omlijsting van Naamsche steen (XVI d).

c. De beide vleugels met kelderverdieping, beganen grond en eerste verdieping zijn opgetrokken van baksteen met toepassing van mergel; zadeldaken.

Kelders op ongelijke diepten, gedeeltelijk overwelfd met zware tongewelven; ten deele voorzien van schietgaten.

Grafsteen (1654) met kwartierwapens, overgebracht uit de kerk.

Inwendig (XVIII d, vernieuwd): Vestibule met in stuc geprofileerde moerbinten, eiken trap met gesneden trapbaluster. Halverwege de trap een nis met een soort altaar, waarop een schilderij: Christus aan het kruis met Maria en Johannes, en tegen de voorzijde een schilderij: Madonna in medaillon tusschen bloemfestoenen (gemerkt M. de Lovinfosse, 1780).

[p. 38]

Verschillende schoorsteenen met marmeren mantels en stucversieringen.

In de z.g. ‘Chambre romaine’ wandschilderingen (± 1800) op doek.

In een kamer van den noordtoren rondom wandschilderingen (XVIII d), waarvan een, boven de deur, gemerkt M. de Lovinfosse. In den schoorsteen van een der slaapkamers het portret van Conrad de Blisia, kanselier van den prinsbisschop van Luik, aartsdeken van Brabant, portretten van baron en barones de Rosen (1785, door de Lovinfosse), in den schoorsteen van een andere slaapkamer een portret, dat ook gehouden wordt voor dat van baron de Rosen op jeugdigen leeftijd.

In de keuken een schoorsteen met gebeeldhouwde steenen wangen en steenen bovengedeelte.

Op het voorplein, tegenover de brug de dienstgebouwen: een lang middengebouw met twee vleugels, zonder verdieping. Hooge zadeldaken met overstek, rustend op eiken schoren, tusschen welke enkele houten vensters. Vensters en deuren met houten kozijnen. Tegen de gevels der vleugels een uitgemetselde, op draagsteenen rustende schoorsteen.

Hoofdingang: paviljoen met poort en mansardedak; op een der hoeken rond traptorentje.

2. Hoeve Weygershof. Groote rechthoekige hof, (1796), waaromheen de baksteenen gebouwen, van welke de deuren en vensters op den hof uitzien. Boven de deur van het woonhuis een klein ovaal bovenlicht met vier sluitsteenen. Aan de buitenzijde van den noordvleugel een groote schuur met halfrond gesloten poort, boog en rechtstanden van Naamsche steen. Resten van grachten langs drie zijden. Ingang aan de oostzijde: een klein vierkant poortgebouw met mansardedak, waarop gesmeed ijzeren windwijzer. Ingangspoort: ronde boog met rechtstanden van Naamsche steen; boven den sluitsteen (1796) een gekroond alliantiewapen.

[p. 39]

3. Maashof, langs de Maas. Twee geschubde schampsteenen van Naamsche steen (XVIII).

4. Watermolen (XVIII), langs de Maas. Nr. 5. Klein gebouw, zonder verdieping, in mergel, beneden gedeeltelijk van maaskeien en ruwe Naamsche steen. Een klein venster met omlijsting van blokken Naamsche steen met blindsponning. Deuropening met halfronden boog, waarvan de bovenzijde recht; boog en opstanden van Naamsche steen.