Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Berg en Terblijt.

a. Een gepolijste steenen bijl en bronzen voorwerpen zijn gevonden op de Groote Heide. Romeinsche begraafplaats op de Wipelsche Heide, waaruit aardewerk in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Voorwerpen in het museum van het Geschiedkundig en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht.

e 1. De r.k. kerk (H.H. Monulphus en Gondulphus) is een éénbeukig baksteenen gebouw (1700), omstreeks 1850 naar het W. verlengd en van een toren voorzien; en met een

[p. 21]

3/8-gesloten koor (XIX b). Gepleisterde tonvormige zoldering (XIX A). Stuc-versieringen (XIX A) langs de wanden. De kerk bezit:

Vier eiken tabouretten (XVIII B, bekleeding modern).

Hardsteenen achthoekige doopvont met geslagen geelkoperen deksel. Een oudere cylindervormige steenen doopvont ligt in den kelder der pastorie.

Gepolychromeerd H. Rochusbeeld van gips (?), in 1794 vervaardigd door Delcommune van Maastricht.

Schilderijen: In de kerk: gastmaal van Belsazar (XVII a, paneel, Vlaamsche school). In de pastorie: Rebecca geeft Eliezer te drinken (XVI d, paneel, school van Pieter Aertsen), Jezus in den hof van Olijven (doek) en Maria Magdalena (XVII d, het jaartal 1510 later opgezet). In de kapelanie: aanbidding van het Christuskind (± 1700).

Gedreven verguld koperen stralenmonstrans (XVIII c, gekocht in 1770 van den edelsmid L'Herminotte te Maastricht); gedreven verguld koperen reliekhouder (XVIII A, oorspronkelijk monstrans) in den vorm van een zon met stralen; zilveren reliekhouder (XIX A) in den vorm van eene roos; kleinen gedreven zilveren reliekhouder (XIX A?) in den vorm van een ovaal omgeven door stralen en bladeren; gedreven zilveren ciborie (XVIII d, hersteld en gewijzigd); gedreven zilveren kelk (XVII d, met opschrift uit 1716, Maastrichtsche keur); zilveren kelk (XVIII d) zonder versiering en een anderen eenvoudigen kelk (XVIII) met later aangebrachte versiering aan den nodus; gedreven zilveren beslag (XVIII d, Maastrichtsche keur) op modern misboek.

Geelkoperen processiekruis (XVIII d, het kruis is geslagen, het Christus-beeld gegoten).

Houten altaarkruis (XVIII c).

Acht kleine gegoten geelkoperen altaarkandelaars (XVII en XVIII); zes koperen kaarsluchters (XIX a).

Driestel (XVIII d) misgewaden van witte gebloemde zijde, rood en groen; kazuifel (XIX a) met toebehooren.

[p. 22]

Eikenhouten paramentenkast met snijwerk (XVIII d).

Twee klokken, waarvan de groote in 1739 gegoten door Chaudoir en de kleine in 1762 door Nicolaas Legros te Luik.

Op het kerkhof drie grafkruisen in Naamsche steen met opschriften (1780-1803).

2. De pastorie (grootendeels XVIII B) van mergel met details van Naamsche steen bevat een schoorsteenmantel met stuc-versiering (XVIII d).

3. Drie onderaardsche kapellen in de Geulhemer groeve, in de z.g. koepelgrot te Geulhem en in de Valkenburger groeve. Ze zijn in de mergel uitgehouwen en met primitief schilder- en beeldhouwwerk versierd (XVIII d en XIX a, grootendeels XIX B gerestaureerd). De diensten werden hier verricht, toen de kerken door de Franschen waren gesloten.

g 1. Huis in mergel bij het kerkhof. Overblijfselen van een gevel met krullen en de jaartallen 1671 en 1751.

2. Watermolen (verbouwd XIX) bij Geulhem. Mergel met details in Naamsche steen. Op den sluitsteen van den boog boven den hoofdingang: opschrift met tijdspreuk(1768).

Vóór het huis van den heer J. Maessen te Vilt de afgesleten grafzerk in Naamsche steen van Diederik van Palant († 1481 als drossaard van Valkenburg), afkomstig uit de kerk van Valkenburg.

h. De zilveren vogel en de zilveren platen (XVII-XIX a) der opgeheven schutterij van de H.H. Monulphus en Gondulphus zijn gedeponeerd in het museum van het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht.