Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Baaksem.

a. Germaansche urnen zijn gevonden bij Nijpelshuiske en te Weyeren. Twee Gallo-Germaansche urnen bevinden zich in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Baaksem.

c. Op ongeveer 1/4 K.M. ten N. van den molen ‘Aurora’ een houten wegkruis (± 1700).

e 1. De r.k. kerk (H. Johannes de Dooper) is een onbelangrijke, baksteenen, drieschepige kleine kerk van 1850, met een ouden, eenvoudigen, geheel vierkanten, uitwendig van mergelsteen, inwendig van keien gemetselden toren (± 1200) met vier kleine rondboogvensters als galmgaten en een achthoekige houten spits; oriëntatie 21^o afwijkende naar het N.; westingang (1850?) met hardsteenen omraming, waarboven een gedenksteen (A^o 1576) eener herstelling der

[p. 11]

afgebroken tweeschepige kerk; aan den noordwesthoek moderne schraagpijler. De kerk bezit:

Biechtstoel met eenige onderdeelen Lodewijk XV.

Afgesleten grafzerken van Andries van Pollart en M. van Eick (1610) en van de la Marck en de Baxem (1779).

Houten beelden van den H. Antonius Abt (± 1700) en van den H. Johannes den Dooper (XVIII).

Zilveren stralenmonstrans (XVIII b); twee zilveren miskelken (XVII d en 1781); zeer eenvoudige tinnen ciborie (zonder deksel) en dito miskelk (beide XVII B).

Twee paar gegoten koperen drievoetkandelaars (XVII B); één paar (± 1700).

Eiken kerkbankje Lodewijk XV, met gesneden liervormige zijkanten.

Twee klokken, waarvan een in 1450 gegoten door Jan van Asten en een in 1829 door Petit en Fritsen.

2. Aan den weg naar Heithuizen, nabij de spoorbaan in een open heiligenbeeldhuisje, een houten beeldengroep (XVII B): Calvarie met de H. Drieëenheid.

g 1. Het kasteel van Baaksem, vroeger omgracht, met middenvleugel en twee voorspringende zijvleugels aangelegd, is een twee verdiepingen hoog, eenvoudig baksteenen gebouw (XVII-XVIII) met rechthoekige, veranderde vensters, de middenvleugel onder schilddak, evenals de smallere zijvleugels. In het midden van den binnenpleingevel een risaliet van één vensterbreedte, verhoogd en met plomp baksteenen fronton; een mergelsteenen deel van den achtergevel draagt het ankerjaartal 16?6. De genoemde zijvleugels zijn verlengd met, slechts één verdieping hooge, dienstgebouwen. Uit- en inwendig verbouwd.

2. Huize de Brias (‘het kasteeltje’), omgracht rechthoekig baksteenen (thans gewit) woonhuis (ankerjaartal 1717), twee verdiepingen hoog, twee kamers diep, onder schilddak, waarop twee windvanen met alliantiewapen. Front van drie

[p. 12]

vensterbreedten tusschen vier uitgemetselde pilasters; de benedenvensters met hardsteen omraamd, de bovenvensters met segmentbogen. Inwendig: eenvoudige natuursteenen schouw (XVI), Empire schoorsteennis (zeer eenvoudig); kamerdeuren. Aansluitende verbouwde resten van een stalgebouw (XVIII a).

3. Standaardmolen ‘Aurora’.

Herken.

g. Nr. 117. Boerderij met gevelsteentje (1797).