Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Ilpendam, Purmerland en Den Ilp.

Ilpendam.

De Ned. Herv. Kerk (H. Sebastianus?) is een, oorspronkelijk (XV?) als kruiskerk opgetrokken, in 1640 verbrand en in 1650 vernieuwd gebouw, welks noordzijde in 1723 werd herbouwd, en in 1850 gedeeltelijk vernieuwd (blijkens opschrift in de kerk), terwijl de westgevel en toren geheel nieuw zijn (1860, blijkens een steen in den westgevel). De kerk bestaat thans uit een schip en een 5/10-gesloten koor. Tegen den oostelijken

[p. 225]

en den zuidelijken muur steunbeeren. Inwendig: houten gewelf (XVII) met rozetten; in het koorgewelf een gepolychromeerde sluitrozet met gesneden vruchten. Geprofileerde schinkels. Trekbalken met geprofileerde sleutelstukken (XVII). In de koornis rusten vier schinkels op gesneden baldakijns, waaronder houten beelden (XV). Boven in den oostelijken koorwand een geschilderd opschrift (1850), betreffende de vernieuwing van de noordzijde der kerk. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (midden-XVII), geverfd.

Doophek (midden-XVII).

Doopbanken (midden-XVII) met gesneden paneelen.

Eiken heerenbank (XVIII b) met overhuiving, waarin het wapen-Van Garderen.

In deze bank: vier kussens (XVIIIa) met geborduurde wapens.

Koperen voorzangers-lezenaar (1699) met het gemeentewapen; koperen predikants-lezenaar (1783).

Koperen doopbekken met doopbekkenhouder en schenkkan (XVII d); zandlooperhouder (XVII d) en domper (XVIII).

Twee gepolychromeerde psalmborden (1827).

Bijbel met koperbeslag (XVII d).

De R.K. Kerk (H. Sebastianus) bezit:

Zilveren reliekbusje (± 1840).

Noord 182. Inwendig: Betimmering en deuren (XVII a) van geverfd eikenhout. Balk (± 1500) met gesneden en geprofileerd sleutelstuk en met korbeel. Twee eenvoudige schouwen met paarse en blauwe tegels (XVII). Vuurplaat (XVII b) met engeltjes en festoenen.

Oude Kanaaldijk 79. In den tuin een zandsteenen schildhoudende topleeuw en twee steenen met leeuwenmaskers en: 1787.

Korenmolen ‘De Haan’. Gesloten standerdmolen (± 1600) met windwijzer.