Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Beemster.

d. Wereldlijke openbare gebouwen.

Het raadhuis (te Midden-Beemster), oorspronkelijk aan de voorzijde herberg, in 1826 verbouwd, is een thans grootendeels vernieuwd gebouw. In den voorgevel een gebeeldhouwde gedenksteen met het Beemster wapen en: 1826.

e. Kerkelijke gebouwen.

1. De ned. herv. kerk (1623) is een eenbeukig, recht gesloten, baksteenen gebouw met toren. Aan de west- en oostgevels overblijfselen van bergsteenen versieringen. Weinig uitspringende steunbeeren; venstertraceeringen (XVII). De toren (hersteld XVIII a), bestaande uit een vierkant benedengedeelte en een achtkant bovendeel met houten spits (1661), heeft nisversieringen en een boogfries op consoles, waarboven balustrade met hoekpinakels. Rondbogige hoofdingang met geschilderd fries: 1618, en sluitsteen met gepolychromeerd gemeentewapen. Tegen de noord- en de zuidzijde van den toren staan lagere bijgebouwen (1626), waarop looden versieringen. Inwendig: houten tongewelf; in het noordelijk bijgebouw balken met geprofileerde sleutelstukken, en wanden, bekleed met tegels (XVII A). De kerk bezit:

Eiken preekstoel (gedeeltelijk XVII), geverfd; op de voorzijde

[p. 39]

bevestigd een afneembare koperen cartouche, waarop geschilderd het gemeentewapen en: 1692.

Doophek (XVII a), geverfd.

Twee koperen lezenaars (XVIII c).

Koperen doopbekkenhouder met doopbekken (XVIII c).

Koperen zandlooperhouder met opschrift (1756) en zandlooper, waarin gegraveerd koperen plaatje met wapen en: 1756.

Koperen doopboog (XVIII c).

Banken (XVII a).

In den oostwand: wit- en zwart-marmeren epitaaf (1618) van Tobias de Coene, bewindhebber der O.I. Compagnie, met fronton, waarin een wapen; Latijnsch opschrift van Grotius.

Zerken van 1641 en 1703 (met wapens).

Avondmaalszilver: twee zilveren collecte-schalen (XVIII d) met gegraveerde wapens.

Bijbel (1702) met koperen beslag.

Klok in 1621 gegoten door Henricus Muers.

2. De doopsgezinde kerk (te Midden-Beemster) heeft in den voorgevel een steen met opschrift (1784).

3. De r.k. kerk (te West-Beemster) bezit:

Zilveren oliebusje (XVIII).

Zilveren wierookscheepje (XIX A).

Mahoniehouten kruis met ivoren corpus (XVIII).

De r.k. pastorie bezit: een wortelhouten staande klok (XVIIIa), met gegraveerde wijzerplaat (Jan van Meurs, Amsterdam).

g. Particuliere gebouwen.

Midden-Beemster, no. 25. Twee houten halsgevels (XVIII d) met segmentvormige bekroning en zijpilasters.

Midden-Beemster, no. 34. Houten halsgevel (XVIII d) met segmentvormige bekroning, zijpilasters en gesneden deurtje in den top.

[p. 40]

Fragment:

Middenweg 68. Gevel met wapens, maskers en: 1629.

Details van buiten-architectuur:

Volgerweg 80. Hek met gemetselde pijlers (XVII d) en brug van het voormalige huis Zwaansvliet. Twee vrouwenbeelden, van de pijlers afkomstig, zijn thans in het Rijksmuseum te Amsterdam.

Middenweg. Hek (XVIII).

Volgerweg. Hek (XVIII) der voormalige buitenplaats Volgerwijck, waarop leeuwen.

Volgerweg. Hek (XVIII) der voormalige buitenplaats Vredeveld.

Jisperweg, B.K. 26-27. Hek (XVIII d) der boerderij Hoogerlust; gemetselde stijlen en gesmeed ijzeren boog met bekroning. In den gevel der boerderij een gevelsteen met molen en: 1774.

Volgerweg, B.K. 92. Hek (XIX a) met gemetselde pijlers, waarop twee siervazen met gepolychromeerde vruchten.

Gevelsteenen, voor zoover nog niet genoemd: In boerderij De Lijnbaan (XVII a); boerderij Nooit gedacht, A.K. 23, (1721, twee); boerderij De kleine bijenkorf (XVIII d).

In de boerderij, hoek Volgerweg en Middenweg, twee schilderijen (± 1650, op paneel): Gezicht op de kerk in Den Beemster uit het W.; portret van een knaap met een bok.