Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Zoelen.

Kapel-Avezaat.

De thans ned. herv. kerk, geheel gepleisterd (vermoedelijk bij de verbouwing XVII a), bestaat uit een schip (wellicht nog romaansch), gedekt door een zoldering op moer- en kinderbalken; en een driezijdig gesloten choor (XV), gedekt door kruisribgewelven. Torentje boven den westgevel. Zij bezit:

Rood zandsteenen altaarsteen, voor den ingang.

Gesneden eiken preekstoel (XVIII c).

Eiken doophek (XVIII).

Twee zilveren bekers (XVII).

Klok, in 1670 door Peter van Trier gegoten.

Kerk-Avezaat.

De ned. herv. kerk (H. Lambertus), reeds in 1007 vermeld, bestaat uit een baksteenen schip, in 1861, ter vervanging van een romaansch tufsteenen schip opgetrokken; een hooger 5/8-gesloten choor (XV c); en eenen ingebouwden, geheel gepleisterden, grootendeels tufsteenen toren (XI?, benedendeel vernieuwd XV b, verhoogd 1640), die inwendig sporen van gedichte boogvensters vertoont. Steenen netgewelven over het choor. De kerk bezit:

[p. 219]

Eiken preekstoel (XVIII c).

Overblijfselen van muurschilderingen tegen den torenwand.

Koperen kroon (XVII).

Klok, in 1640 gegoten door Wouter Both en Eppe van der Arck.

Zoelen.

De ned. herv. kerk (H. Stephanus), een gepleisterd gebouw, bestaat uit een driebeukig schip (XIV d); een rechtgesloten choor (XV d); een aanbouw (XVI a) in het verlengde van den zuidbeuk; en eenen toren, beneden (XIV d) van tufsteen, overigens (XV b) van baksteen, met hooggeplaatst kruisribgewelf en in den zuidwand ingebouwde spiltrap. Netgewelf (XVI a) over den middenbeuk, kruisribgewelven over beuken en aanbouw, houten tongewelf (XVI) over het choor. Grafkelder (XVIII). De kerk bezit:

Overblijfselen van een piscina.

Eiken preekstoel (1641) op den voet van een wijwaterbekken (XV); eiken heerenbank (XVIII c).

Twee koperen lezenaars (XVII d en XVIII a).

Grafzerk (1648) en fragment van een grafzerk.

Sporen van een muurschildering (XVIII).

Twee koperen kronen en twee dito kandelaars (alles XVII d).

Klok, in 1624 door Peter van Trier en Willem Evers gegoten.

Uurwerk (1633).

Het kasteel Zoelen is een door water omgeven, gepleisterd gebouw (XVII) in de nabijheid van een in 1579 verwoest slot (XV c), waarvan nog over zijn: poortgebouw met overblijfselen van hoektorens en wapen boven den ingang; gedeelten van twee hoektorens; achtkante toren.

Grafmonument (1845) ter plaatse van het voormalige huis Aldenhaag, op de Esschenterp.