Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Valburg.

Voorhistorische enz. voorwerpen, w.o. talrijke bij Herveld gevonden, zijn in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Andelst.

De thans ned. herv. kerk bestaat uit een eenbeukig schip (thans grootendeels als school gebezigd), in welks zuidmuur (ten deele XI) op twee plaatsen tufblokken en veldkeien in onregelmatig verband en sporen van half-rondgesloten vensters voorkomen

[p. 185]

terwijl de noordmuur vernieuwd is (1794 boven den schoolingang); een 3/8-gesloten choor (1440, blijkens gedenksteen): en eenen toren (XIV), beneden van tuf-, overigens van baksteen. De kerk bezit:

Drie grafzerken (1634, 1662, 1643/'65).

Klok, 1784 door Henricus Petit gegoten.

Herveld.

De thans ned. herv. kerk is een baksteenen gebouw, bestaande uit een schip (XIV) met zijbeuken, welke later verhoogd zijn, terwijl het oorspronkelijke dwarspand erbij getrokken is; een 5/8-gesloten choor (XV); en eenen toren waarvan de twee onderste geledingen (XIV d) van tufsteen zijn, terwijl de derde (XV B) van baksteen met banden van tufsteen en rijke traceeringen versierd, en de vierde geheel van baksteen is. Traptoren tegeu den zuidwand van den toren. Sporen van de oorspronkelijke transeptgevels zijn in het metselwerk nog zichtbaar. Inwendig: kruisribgewelven over schip en choor, gedragen door schalken. Overblijfselen van een hoog kruisribgewelf in den toren. In den oostmuur van den noordbeuk een ampullenkastje. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (XVII); dito heerengestoelte (XVIII).

Twee koperen lezenaars (1808).

Twee klokken, in 1643 en 1645 gegoten door Johan Philipsen.

Oosterhout.

Het huis Oosterhout heeft boven den ingang een gevelsteen (XVIII), afkomstig van het gelijknamige, in 1820 door een watervloed verwoeste kasteel.

Slijk-Ewijk.

De thans ned. herv. kerk een geheel gepleisterd en gewit gebouw, bestaat uit een schip (vermoedelijk XIV, later verbouwd); een 3/8-gesloten choor (XV), en eenen toren (XV, later verhoogd)

[p. 186]

Kruisribgewelf over het choor. Gestucadoorde zoldering over het schip. De kerk bezit:

Eiken heerengestoelte (XVIII A).

Tekstbord (1697).

Klok, in 1805 door Alexis Petit gegoten.

Valburg.

De thans ned. herv. kerk (H. Jacobus de Meerdere) is een gepleisterd gebouw, hersteld in 1858. Zij bestaat uit een romaansch schip (XII), dat oorspronkelijk zijbeuken gehad moet hebben; een hooger, 5/8-gesloten choor (XV), waartegen aan den noorden den zuidkant een kapel (XV), de laatste thans consistoriekamer; en eenen toren (XII), in welks onderbouw tufsteen en de aanzetten van een baksteenen koepelgewelf voorkomen. Netgewelven over choor en sluiting, en over de zuidkapel. Kruisribgewelf over de noordkapel. Gestucadoorde zoldering over het schip. De kerk bezit:

Zilveren beker (1675).

In het huis te Loenen bevindt zich een schilderij (1656) door R. Roghman, voorstellende het voormalige slot, waarvan de kelders, overdekt met kruisgewelven, in het midden door pijlers gedragen, over zijn.

Zetten.

De thans ned. herv. kerk is een gepleisterd gebouw, waarvan het schip in 1912 vernieuwd is, terwijl het 3/8-gesloten choor (XV B) gedekt door een kruisribgewelf toen nieuw ommetseld is. De toren (XIV) heeft schietgaten en een koepelgewelf. De kerk bezit:

Klok, in 1847 door Petit en Fritsen gegoten.

Uurwerk (XVII).