Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Lienden.

Een belangrijke verzameling van voorwerpen uit den Romeinschen tijd bezit de heer G.J. Brenkman in deze gemeente.

Eenige voorwerpen van zilver en brons uit dienzelfden tijd bevinden zich in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Ingen.

De ned. herv. kerk (H. Lambertus), een geheel gepleisterd gebouw, bestaat uit een schip (XIV?) van drie diepe traveeën met zijbeuken (XVI a); een 5/12-gesloten choor (XV) met sacristie aan den zuidkant, ten O. waarvan een 5/8-gesloten kapel (beide XV, doch XVI a is haar buitenmuur opgetrokken tot

[p. 133]

de hoogte van den zijbeuk); en eenen ingebouwden toren (beneden XIV a, het bovendeel na brand herbouwd in 1866). In de kapelsluiting een muurkastje en een nis. Kruisribgewelf over de westelijke travee van den zuidbeuk en over de kapel. In den toren een kruisgewelf op breede ongeprofileerde ribben. Overigens netgewelven. De kerk bezit:

Zandsteenen doopkuip (XII) met ingegrift processiekruis.

Eiken preekstoel (1672, door Willem Rijcksz).

Koperen predikantslezenaar (XVII) op arm, dito voorzangerslezenaar en doopbekkenhouder op eiken voet (1777).

Hardsteenen zerk (1534), rechtopgezet; verschillende zerken (XVII-XVIII).

Twee rouwborden (1762 en 1770) in gesneden omlijsting; twee borden met namen der predikanten (sinds 1622).

Twee koperen kronen met schildjes (1764).

Twee zilveren bekers (XVII), dito schotel (1671), en twee dito geldbakjes (1719).

Bij de hofstede ‘De Commanderij’, ter plaatse eener vroegere stichting der St. Jans-heeren, zijn in 1901 vier eikenhouten putten met scherven van middeleeuwsch aardewerk gevonden, vermoedelijk behoord hebbende bij de kloosterbrouwerij.

Lienden.

De ned. herv. kerk (H. Maagd Maria) is een uitwendig gepleisterd gebouw, bestaande uit een schip met zijbeuken (XVI a); een 5/8-gesloten choor (XVI a); een 5/8-gesloten kapel (XV) tegen den noordwand van het choor; en eenen ten deele tufsteenen toren (XV) met traptoren aan den zuidkant. Baksteenen stergewelven (XVI a) over het middenschip; netgewelven en een stergewelf over elk der beuken. Netgewelven over het choor. Kruisribgewelf over de kapel. De kerk bezit:

[p. 134]

Eiken preekstoel (XVII A).

Twee koperen lezenaars (XVIII a), waarvan een op arm (XVII).

Heerenbanken (XVII c en XVIII) van eiken- en van vurenhout.

Drie gebedenborden (twee XVII B, en een XVIII).

Twee zilveren bekers (1682); dito schotel (XVIII).

Klok, in 1643 gegoten door Peter van Trier en zijn zoon.

Gesmeed ijzeren uurwerk (XVII).

Ommeren.

De ned. herv. kerk (H. Lambertus), een in 1894 geheel gepleisterd gebouw (hersteld 1765 en 1825), bestaat uit een schip van tufsteen (XIII), welks later bijgebouwde noordbeuk (XIV?) in 1908 in een catechisatielokaal veranderd en van het schip afgescheiden is; een 5/8-gesloten choor (XV B) van baksteen; en eenen toren (vernieuwd 1848), wiens voet van tufsteen is. Houten tongewelf over het schip. Kruisribgewelf over het choor. De kerk bezit:

Rood zandsteenen altaarsteen, voor den zuidelijken ingang.

Geverfden eiken preekstoel (1698, maar naar den vorm XVII A).

Orgelkast (XVIII A).

Eiken geldkistje (1654).

Grafsteentje (1558).

Grafzerk (1654).

Twee zilveren bekers (1850).

Gesmeed ijzeren uurwerk (XVII).

Overblijfselen van een zandsteenen doopvont zijn in de Oudheidkamer te Tiel.