Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Epe.

Een groot aantal voorhistorische enz. voorwerpen, in deze gemeente gevonden, bevindt zich in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Epe.

De ned. herv. kerk (H. Martinus, eene kerk reeds vermeld in 1176), is een geheel tufsteenen gebouw, dat bestaat uit een schip met twee langs den toren doorgetrokken zijbeuken (± 1400); een 5/8-gesloten choor (XV c); en eenen toren, welks benedendeel (XII B), verhoogd is XIII B en vervolgens XV a, in baksteen met tuf bekleed. Ten O. van den zuidbeuk een sacristie (XV d) met kruisribgewelf. Westingang (XV). Gekoppelde galmgaten met zuiltjes, afkomstig uit de lagere geleding (XIII B). Tegen den oostwand van den toren een moet van het

[p. 78]

oorspronkelijke schipdak. Gesmeed ijzeren leliekruis (XV) op het choor. Boven de gewelven van het schip overblijfselen van het oudere houten tongewelf (XV). De kerk bezit:

Hardsteenen doopvont (XV).

Eiken choorhek (ten deele XVI a).

Orgel (1809, vernieuwd 1901) door Abr. Meere te Utrecht.

Gewelfschilderingen (± 1500).

Koperen kroon (XVII), twee kleinere (1772), en een armluchter (XVIII).

Twee zilveren bekers (1642).

Twee klokken, eene zonder opschrift, en eene in 1904 vergoten uit eene, door van Wou in 1529 gegoten.

De moderne r.k. kerk bezit:

Verguld zilveren kelk (1574).

Twee gegoten koperen kandelaars (XVII).

Oene.

De ned. herv. kerk (H. Dionysius) is een beraapt en geverfd gebouw, bestaande uit een schip, dat vermoedelijk overblijfselen van den in 1176 genoemden en in 1238 tot parochiekerk verheven bouw bevat; twee langs het choor doorgetrokken zijbeuken (XIV d), waarvan de zuidelijke XV c van een 3/8-sluiting voorzien is; een 5/8-gesloten choor (XV A); en eenen toren, beneden van tuf- (XII), overigens van tuf- en baksteen (XV). In den toren een gewelf (XIV d) met fraai geprofileerde ribben dat een, blijkens nissen in den muur en een credens-nisje, vermoedelijk als kapel gebruikte ruimte overdekte. Gesmeed ijzeren leliekruis (XV). De kerk bezit.

Eiken offerblok (XVII).

Orgelfront (XVIII c).

Zeven rouwborden (XVII).

Twee zilveren bekers (1849).

[p. 79]

Klok, in 1661 gegoten door Gerhart Schymmel en Roelof Henrijcks.

Vaassen.

De ned. herv. kerk (H. Ursula en elf duizend Maagden) gebouwd in 1852, heeft nog den ouden baksteenen toren (XVIa, 1862 hersteld) met ribloos kruisgewelf, waarvan een der schelpen doorgeslagen is. Zij bezit:

Koperen voorzangerslezenaar (1745), gegoten door Hendrik Keusekamp te Deventer.

Orgel (1822).

Grafzerk (1576).

Twee klokken, eene (1420) en eene in 1501 gegoten door Geert van Wou.

Het kasteel Cannenburch, gesticht XIV (eerste vermelding in 1372) is een langwerpig gebouw met vierkante hoektorens. Naast den zuidoostelijken hoek aan de voorzijde een uitbouw met wenteltrap, waartegen een vooruitspringende toren (midden-XVI) met rijk versierden voorgevel, waarin tot 1751 de ingang was, en met onlangs herbouwde geveltoppen en spits. De voorgevel van het hoofdgebouw is in 1661 (blijkens ankers) vernieuwd, en in 1751 (blijkens opschrift) van nieuwen ingang met Lodewijk XIV-omlijsting voorzien. De vensters meerendeels gemoderniseerd, behoudens eenige zandsteenen frontons. De vooruitspringende torengevel is versierd met zandsteenen banden, wapens, koppen en banierdrager met het wapen-van Rossum. Inwendig: keldergewelven; eiken betimmering (XVIII b) in de hal; fragmenten van een eiken zoldering (XVI), kapel (XVII) met houten tongewelf op de verdieping. Gebrandschilderde ruitjes (1664 enz.) Zandsteenen schouw (1577). Familieportretten (XVII B en XVIII). Schoorsteenstukken.

Aan weerszijden van het voorplein een bouwhuis met alliantiewapen boven den ingang en resp.: 1742 en 1752. Ten N. hiervan

[p. 80]

gesmeed ijzeren hekken (XVIII b). Vóór de brug twee hardsteenen voetstukken met schildhoudende leeuwen. Duiventil. (XVIII).