Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel IV. De provincie Gelderland

Bemmel.

Scherven van Germaansch vaatwerk, onder Doornenburg gevonden, zijn in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Bemmel.

De ned. herv. kerk (H. Donatus), in 1834 geheel gepleisterd, bestaat uit een schip (vermoedelijk XIV), dat XVII verbouwd en naar beide zijden verbreed is met doorbraak van de oude zijmuren; een uitbouw (XV B) ten Z. van het schip; een 5/8-gesloten choor (XV); en eenen toren (XIII A) van tufsteen. Gestucadoorde zoldering over het schip, kruisrib- en straalgewelf over het choor, netgewelf over den uitbouw, koepelgewelf in den toren.

[p. 32]

De toreningang heeft, niet in den oorspronkelijken stand te zamen gevoegde, pilasters en latei (1623). De kerk bezit:

Orgel (1775, hersteld 1834).

Drie grafzerken (XVII, 1783, 1797).

Zilveren beker en schotel (XVII); dito kan (1784).

Twee klokken, in 1623 en 1625 gegoten door Jan en Willem Philipsen.

Doornenburg.

Het Kasteel Doornenburg (XIVa, gewijzigd XVIIc en XVIII) bestaat uit:

a.

Voorburcht: trapeziumvormig plein, omringd door een zwaren muur met een langs de oost- en de westzijde op muurbogen rustende weergang, en met twee noordelijke hoektorens, twee zuidelijke uitgekraagde torens en eenen oostelijken, van een koepelgewelf voorzienen verdedigingstoren. De voorburcht is toegankelijk door een aan de noordzijde geplaatst poortgebouw met kanteeling en met twee ronde, bovenaan uitgekraagde torens, waarin koepelgewelven. De zuidwesthoek der voorburcht wordt ingenomen door de voormalige slotkapel met driezijdig gesloten choor (hierin sporen van beschildering der sluitingswanden) en een spietorentje op den zuidwesthoek. In den ringmuur bevinden zich twee poortjes naar de gracht. Steenen trap naar de weergang.

b.

Rechthoekig hoofdgebouw, door water omgeven, met uitgekraagde torens op de hoeken, verbonden door een kanteeling, en met een hoogen spietoren, boven den westmuur uit het dak rijzend. Inwendig: kelders met tongewelven, twee vertrekken met versierde stuczolderingen (XVIIc, in eene ervan de voorstelling van Gijsbrecht van Amstel in toernooikleedij), houten schoorsteenen (XVIIc en XVIIId), in den spietoren een baksteenen wenteltrap.

Een wapenbord (1565, vernieuwd 1660) is in 1914 overgebracht naar het kasteel Suderas bij Warnsveld. Fraaie wandtapijten

[p. 33]

(XVId), in 1865 nog aanwezig, zijn sindsdien geheel vergaan.

De r.k. kerk (H. Martinus) bezit:

Groep in houtsnijwerk (XV d, nieuw gepolychromeerd), voorstellende de H. Veronica, den zweetdoek aan de twee Vrouwen vertoonende.

Ressen.

De ned. herv. kerk is een gepleisterd gebouw, bestaande uit een schip, gedeeltelijk van tufsteen (XIII), verhoogd met baksteen en waartegen een zuidelijke kapel (XV); een 5/8-gesloten choor (XV); en eenen toren (XIII A), grootendeels van tufsteen, welks oostwand sporen van een lager schipdak vertoont. Vlakke stuczoldering over het schip, steenen tongewelf over de kapel, kruisgewelf over het choor. De kerk bezit:

Zilveren beker en schotel (1702).

Klok, in 1688 gegoten.