Vooys. Jaargang 33

[p. 4]

[Nummer 2]

Redactioneel

De redactie van Vooys presenteert vol trots: een herbezinning op de fundamenten van het letterkundig onderzoek. Met de ontwikkelingen van de laatste tijd, waarin de geesteswetenschappen en dus ook de literatuurwetenschap onder vuur liggen, heeft de redactie besloten dat het hoog tijd is geworden voor een kritische reflectie op de kernbenaderingen van de literatuurwetenschap. We willen de fundamenten van ons onderzoek doen schudden door ze te bevragen, te bekritiseren, en weder op te bouwen. Diverse auteurs schrijven in dit themanummer over de methodologische kernbenaderingen als bouwstenen voor verschillende toepassingen en doen vanuit metaperspectief hun licht schijnen op de beperkingen, de kansen en natuurlijk ook de relevantie van deze benaderingen in de hedendaagse literatuurwetenschap.

De eer om het nummer in te leiden is aan professor Frans-Willem Korsten. Hij betoogt dat de gekozen benaderingen - structuralisme, poststructuralisme, hermeneutiek en narratologie - sterk afhankelijk zijn van de context waar zij uit voortkomen en waarin zij worden toegepast. Het aanhoudende en soms verrassende nut van een benadering blijkt het best wanneer de onderzoeker er zelf mee aan de slag gaat. Vervolgens is er de narratologie en daar schrijft niemand beter over dan literatuurwetenschapper Mieke Bal. In haar artikel zet zij in een persoonlijk betoog uiteen wat narratologie in het algemeen kan betekenen voor de maatschappij. Deze visie werkt zij uit door de focalisatie te analyseren in een roman met migratie als belangrijkste thema: The Namesake van de Bengaalse auteur Jhumpa Lahiri. Universitair docent Hans van Stralen legt vervolgens uit waarom ondanks de vele transformaties van hermeneutiek haar kern hetzelfde is gebleven. Dit doet hij door de belangrijkste momenten in kaart te brengen die bijdroegen aan de ontwikkeling van de hermeneutiek en aan te wijzen hoe de kern ondanks veranderingen steeds opnieuw zichtbaar blijft. Hierop volgt het artikel van RMA-student Lucas van der Deijl waarin vragen worden beantwoord over de invloed van het structuralisme op de filosofie van taal, en over de verhouding tussen het structuralisme en de Digital Humanities. Van der Deijl betoogt dat in een volledig gedigitaliseerde samenleving, het structuralisme nog wel eens van groot belang kan zijn. Literatuurwetenschapper Hans Bertens beziet in zijn artikel de poststructuralistische literatuurtraditie op kritische wijze, met name door een podium te bieden aan alle (vroege) kritiek die destijds op het poststructuralisme werd geuit - en door te onderzoeken hoe het poststructuralisme nu relevant is.

De Stijlbreuk wordt ditmaal verzorgd door redactielid Maria van Leeuwen en Oom Piet, en is een samenkomst van beeld en woord. Redacteurs Jacco Doppenberg en Roel

[p. 5]

Smeets reisden af naar Maastricht voor een zeer boeiend gesprek met Maartje Wortel over haar schrijverschap. Voor de ‘Verstand van Zaken’ mengden redacteurs Lucas van der Deijl en Rosemary Schadenberg zich, met de woorden van Hermans, ‘onder professoren’. Zij onderwierpen zes hoogleraren aan een vragenvuur, waarin onder andere de overbrugging tussen theorie en concept, en de rol van de Digital Humanities voor het literatuuronderzoek tot thema werden gekozen. In de ‘In de Kast’ vertelt promovenda Jacqueline de Vent Escalante over het auteurschap van José ‘Pepín’ Bello Lasierra (1904-2008), waar vreemd genoeg slechts zeer weinig over bekend is. De Vent Escalante legt uit waarom men hem toch zou moeten leren kennen - en dit is niet enkel omdat hij optrok met ‘de groten’ van de Spaanse twintigste eeuw. Docent Nederlands Eva Meylink vertelt in de column over haar leservaringen op het UniCcollege, waar in tegenstelling tot traditioneel onderwijs wordt gekeken naar het leesniveau van de individuele leerling: een benadering die leerlingen bij de les houdt.

De recensenten van dit themanummer bespreken een aantal kernwerken uit verschillende theoretische stromingen, en bieden zo een hernieuwde visie op deze toonaangevende werken binnen de literatuurwetenschap en het bredere veld van de geesteswetenschappen. De onlangs gepromoveerde Margriet van Heesch zet met humor en ernst zowel haar persoonlijke ervaring als de hedendaagse relevantie van Judith Butlers Gender Trouble uiteen. Universitair hoofddocent Esther Peeren bespreekt ‘Discourse and the Novel’ van Michail Bachtin en stipt de mogelijkheden aan die zijn concept ‘dialogisme’ biedt voor letterkundig onderzoek. Masterstudente Susan Potgieter recenseert How We Became Posthuman door Katherine Hayles. Potgieter betoogt dat dit werk van belang kan zijn in de bestudering en het herberedeneren van de relatie tussen mens en intelligente machine. RMA-student Roel Smeets recenseert Peter Singers Animal Liberation en beschrijft hoe dit werk de misvattingen die kunnen voortkomen uit een antropocentrische houding op kritische wijze aan de kaak stelt. Tot slot bespreekt literatuurwetenschapper Doro Wiese Aleida Assmanns Erinnerungsräume. Volgens Wiese is dit werk nog steeds relevant omdat het de geschiedenis vanuit een nieuw perspectief beziet en van daaruit een hernieuwd inzicht op het heden kan bieden. De redactie van Vooys is verheugd om dit nummer aan u voor te leggen, en hoopt dat deze herbezinning op de fundamenten van de literatuurwetenschap voor u even waardevol zal zijn als zij voor onszelf is gebleken.