Vooys. Jaargang 1

[p. 34]

RAMAYANA - Epos, Religie, Theater.
een inleiding

Oorsprong

Maar weinigen in onze Westerse beschaving hebben ooit gehoord van de Ramayana, ‘Het leven van Rama’, een van de grootste heldendichten van het Hindoeïsme. Dit epos is waarschijnlijk te verbonden met de Oosterse religie om op Christelijke bodem ooit te kunnen uitgroeien tot de invloedrijke inspiratiebron die het in geheel Zuid-Azië is geworden.

De kern van de Ramayana ontstond in de 4^e eeuw vóór Christus in India. Het groeide in twee eeuwen, door toevoegingen van andere schrijvers, uit tot een lijvig, in het Sanskriet geschreven, dichtwerk van meer dan 24.000 dubbelverzen. Met de verspreiding van het Hindoeïsme buiten India, werd het Ramayana- verhaal in heel Zuid-Azië bekend.

Buiten India is vooral op Java en Bali de invloed van de Ramayana op cultuur en dagelijks leven nog steeds erg groot. Iedereen kent het verhaal van begin tot eind.

Bewerking

In het Westen denken we bij Javaanse cultuur al snel aan gamalanmuziek, dans (wayang orang) en poppen- of schimmenspel (wayang kulit). Deze oude vormen van theater nu zijn alle gebaseerd op de Ramayana; ze zijn ontstaan om het verhaal aan een groter publiek te tonen. Die mondelinge overdracht is trouwens nog steeds de grootste wijze van overlevering. En hier komen we op een belangrijk aspect van de Ramayana: de verteller die tijdens een wayang kulit-voorstelling het hele verhaal vertelt, moet - iedereen kent het verhaal immers uit het hoofd - aan de vastgestelde lijn van het verhaal zelf dingen toevoegen om het publiek te blijven amu- seren. Die toevoegingen zijn dan b.v. extra verwikkelingen tussen de hoofdpersonen, nieuwe intriges buiten het verhaal, of ook heel actuele gebeurtenissen, zelfs moppen en korte grappige intermezzo's. Zo is elke voorstelling anders; iedere verteller maakt in feite een bewerking van het oude verhaal.

Een Nederlandse Ramayana

Naar mijn weten bestaat er nog geen vertaling of bewerking van de Ramayana in onze taal. Na weinig aarzelen besloot ik die dan maar zelf te maken.

Omdat het een schriftelijke versie is, heb ik geen actuele gebeurtenissen willen opnemen, maar verder is het verhaal wel uitgebreid met nieuwe toevoegingen, zoals ik die hierboven noemde. Het is dan ook geen vertaling van een andere tekst, maar een creatieve bewerking met de vaste lijn van het verhaal als basis. Deze Ramayana zal ongeveer 4.000 regels lang worden. Het hierna afgedrukte fragment is de proloog van het verhaal, de beschrijving van een gelukkige samanleving in superlatieven en overtreffende trappen en de kennismaking met de helden van het verhaal; het traditionele begin van elk Oosters Epos.

[p. 35]

Ramayana

Ramayana

‘het leven van rama in zeven boeken’

Boek 1 (1-503)
De belofte

Troonsafstand

Rama, zijn naam zelfs nog in stilte,

de schaduwen nog van zijn leven schijnen fel.
Als 'k ooit een ander met gelijke naam aanspreek,
zal toch steeds zijn naam mij weerklinken.

2Geheel Kosala straalde glans
toen koning Dasarata troon en macht
liet aan zijn goddelijke zoon, prins Rama.
En iedereen was vuur zijn geest en kracht
te tonen om, nog voor de maand van naam
veranderen zou, de zo geliefde Rama
waardig te huldigen als koning van Kosala.

Niet dat Dasarata een slecht vorst geweest was:

hij was 't die vrede en welvaart bracht
in zijn groots grondgebied Kosala.
Het was een mooi en prachtig land,
rijk zonder armoede, voorbeeldigst land op aarde.
Nooit was er een tekort aan voedsel, want
regen en bodem waren rijk aan kracht.
De oogst was nooit ten einde, 't hele jaar
was het klimaat er even vochtig, even warm.
Fruitbomen waren rijk onder de last
van bont gekleurde vruchtenpracht.
Vissen overbevolkten de zeeën rond Kosala
honderden schoeners kwamen 's ochtends volgeladen
in de havens terug, na een nacht van rijke vangst.

[p. 36]

 

Bij zonsopkomst was het leven al in volle gang:

 

de eerste vis was in het donker al verhandeld.

 

De mensen liepen altijd in de mooiste drachten

 

van zorgvuldig met kleurstof en met was bewerkte lappen.

30

Patronen, als een goed kunstwerk zo overdacht,

 

maakten van 't eenvoudigste katoen een vorstelijk gewaad;

 

patroon en kleur waren voor iedere stad weer anders.

 

Voedsel en kleding, zo gevariëerd en voedzaam,

 

op markten talrijk en op straten uitgestald,

35

maakten dat iedereen er altijd goed en mooi uitzag.

 

Als ooit enig paleis een spiegel was

 

waarin men deze vrede, schoonheid en welvaart

 

van de bevolking waargetrouw verbeeld zag,

 

dan was het dat van koning Dasarata.

40

Was ooit één tuin een landschap,

 

waar in vijvers de bergen en rivieren lagen,

 

schoon en prachtig als in het hele land,

 

moet het de hoftuin zijn geweest in dit Kosala;

 

dit land waar niets fout scheen te kunnen gaan,

45

dit land, de wereld roemde het, roemde zijn naam;

 

de vorst en zijn zoon Rama, in stilte nog geroemd.

 

(...)

 

Rama, de beste schutter, beste klimmer,

 

hoe graag zag men die schone prins,

 

de beste jager, beste krijger,

60

straks de hoogste troon bestijgen.

 

(...)

 

In heel Kosala was er één maar

 

die nog in stilte wroeging koesterde

 

en ongelukkig zijn zou, als in alle vroegte

90

van de volgende dag de grootse kroning

 

de mensen al zou doen

 

feesten, gelukkig zijn

 

en jubelen en vieren;

 

maar één zou nog het feest verstoren.

 

 

 

Robert van 't Wout