Volk. Jaargang 4

[p. 63]

Nieuwe boeken

Een evenement in de Dietsche boekenwereld.

Dat is inderdaad het verschijnen van de ‘ZONNEWIJZER’, een ‘almanak voor het katholiek gezin’, zooals de samenstellers hun werk betitelen⁽¹⁾. Er is aanleiding te over om allerlei fraaie bedenkingen te schrijven over de rol welke destijds de Almanak als hét familieboek speelde in de kuituur van het Nederlandsche volk van boven en bezuiden de grens, en over de wenschelijkheid dat in dezen tijd van massaproductie van het boek, - dat daardoor verlaagd werd tot seriewerk, met al het euvel dat aan seriewerk verbonden is, zoo voor het geestelijk gehalte als wat betreft de teknische uitvoering, - dit kostbaar element der levende volkskultuur zou ontheven worden uit den ban van het demagogisch spel van elkaar-overtroeven en opbieden in het tegemoet komen aan de verlangens van het publiek, en opnieuw een schoon en waardig getuigenis worden zou van wat het katholieke deel der Nederlander in staat is te verwezenlijken, zoowel op het terrein der ‘gebruiksliteratuur’ als op gebied van typografie. Beschouwingen daarover zijn thans overbodig geworden, nu de firma ‘Het Spectrum’ te Utrecht, in opdracht van het katholiek comité van actie ‘Voor God’, voor de eerste maar een ‘almanak’ uitgegeven heeft onder den titel dien ge hierboven leest. Katholieke actie-comités plegen in kringen van literatoren en kunstenaars niet in goeden geur te staan, doch dit keer heeft gezegd comité een prestatie gesteund of minstens daartoe aanleiding en opdracht gegeven, waarvoor ieder katholiek respect zal voelen. Ik wil aannemen dat een uitvoerige opsomming van den belangwekkenden inhoud van dit boek overbodig zal zijn, nademaal men met recht mag veronderstellen dat iedere ernstige Vlaming zijn exemplaar van dit Jaarboek reeds bestelde of in handen kreeg, doch het weze me toegelaten te wijzen op de zorg waarmee de samenstellers het karakter en den stijl van de achttiend'eeuwsche Almanakken in dit werk hebben geëerbiedigd, zoowel wat de keuze en opvattingen der onderscheiden bijdragen betreft, als de uitvoering van de illustraties. Het boek is ingedeeld per seizoen volgens het liturgisch jaar; telkens een seizoengedicht, een lied, een vertelling, een heiligenleven, doktersraadgevingen, wetenschap over de natuur, over belangrijke évenementen en bewegingen, wat legenden, een aantal gedichten en rijmpjes met volksche wijsheid, en een aantal andere belangrijke, moeilijk onder één rubriekwoord onder te brengen bijdragen, alles overvloedig en met een merkwaardigen zin voor typografische mogelijkheden en smaak geïllustreerd en magnifiek uitgevoerd. Terwijl bovendien het zeldzame feit zich voordoet dat hier aan de Vlamingen een zooniet aanzienlijke dan toch een belangrijke mogelijkheid van medewerking werd gegund. Ernest van der Hallen (redacteur voor Vlaanderen), E.P. Craeynest, Dirk Vansina, Jozef Muls, E.P. Arts S.J. en Anton van de Velde figureeren tusschen de medewerkers, terwijl Frans Mertens en Fred Bogaert illustratief materiaal bezorgden. Een samenwerking waarover Vlaanderen zich niet hoeft om te schamen en die mede dit merkwaardig boek stempelt tot een verschijnsel van praktische Dietsche kultuur.

(1) ‘Zonnewijzer’, almanak voor het katholiek gezin. Utrecht, Het Spectrum, (voor Vlaanderen: Kortrijk, Zonnewende) 516 blz. - Prijs: 18.- fr. gebonden, (Voor leden v.h. Davidsfonds 15.- fr.)

[p. 64]

De redactie is samengesteld uit Mr. A. Diepenbroek, E. van der Hallen, Henk Kuitenbrouwer, Irma Meyer, Jac. Schreurs, Kees Spierings en Bernard Verhoeven, terwijl van N. Nederlandsche zijde o.m. nog meewerkten: Gabriël Smits, Prof. Dr. Willem Lampen, Marie Koenen, Emile Erens, Ad. Sassen e.a. Het is alles met alles een glorieus boek, magnifiek van uitvoering, edel van illustreering en belangwekkend en voornaam van inhoud, waarvan redactie en medewerkers in feite het vraagstuk opgelost hebben: kan een ‘volksch’-boek werkelijk een hoogstaand boek zijn. Zij hebben zin gehad voor het subtiele onderscheid tusschen hetgene berekend is op ‘het publiek’ en op ‘het volk’; dat zij het laatste gekozen hebben en, naar blijkt uit de gretigheid waarmee dit boek ontvangen wordt, op het juiste paard gewed hebben, geeft velerlei te denken. Als dit boek ook in Vlaanderen geen duizenden lezers vindt, begrijp ik er niets van, temeer daar de prijs die van geïllustreerd kinderboekje niet eens overtreft. Tolle en leze.

H.P.

Klucht en Esbatement door Dr. J. van Ham. Dishoeckje N^o. 10. N.V. Uitg. Mij: C.A.J. van Dishoeck. Bussum (z.j. 45 blz.)

In de bekende Dishoeckjes-serie verscheen als nummer tien dit aardig boekje van Dr. J. van Ham dat na een - wel wat beknopte - inleiding achtereenvolgens biedt: Nu noch, Hanneken Leckertant en Nichte. De uitgever wijst er terecht op dat in geen enkel litterair genre het thema zo conventioneel is als in het kluchtige, doch dat het ondanks het beperkte der gegevens, door verandering van situatie tot in het oneindige variabel is. De teksten zijn ontleend aan de bekende uitgaven, waarbij Van Dam in Nichte vereenvoudigde door de voorgevoegde h tussen haakjes te plaatsen en door het aanbrengen van een moderne punctuatie. Het geheel werd van verklarende voetnoten voorzien. Al met al vormt het een aardig boekje dat die belangstelling vinden moge welke het toekomt.

P. VAN VALKENHOFF.

Vondel-Schetsen door B.H. Molkenboer O.P. Tweede Druk. Uitgegeven in het Jaar MCMXXXVIII bij N.V. Paul Brand's Uitgeversbedrijf, Hilversum, (Geïll. 176 blz.).

Aan deze tweede druk zijner bekende en fraaie schetsen - naar hij zelf zegt te onderscheiden van de portretten van Thym - liet de schrijver een aardig L.S. vooraf gaan. Hij wijst er daarin op hoe hij voor vijf en twintig jaren tot de uitbeelding van den levenden dichter kwam, en dat hij nu deze uit historie en fantazie gesponnen bladzijden - jeugdwerk! - als een nakomertje der recente Vondelfeesten aanbiedt, hopend dat daarom deze nieuwe uitgave evenveel genade moge vinden als de eerste. Deze woorden hebben een klank van verontschuldiging die wij overbodig achten. Het gebodene vraagt eerder lof, en vandaar dan ook dat wij deze nieuwe uitgave van harte welkom heten. Achtereenvolgens houdt zij in: Rond Palamedes - Gysbreght ‘onsterffelyck’ - Van Lucifers Opgang - Een Vondelzoon - Aanteekeningen. Het zij alle Vondelliefhebbers aanbevolen.

P. VAN VALKENHOFF