Volk. Jaargang 2

[p. 210]

Poeziekroniek

Peillood. - Karel Vertommen. - ‘De Garve’ - Lier. 20 Fr.

Laat ons al maar dadelijk zeggen dat deze bundel meerdere verzen van blijvende waarde bevat. Vertommen munt uit door soberheid, eenvoud, taalvastheid: een trits van hoedanigheden die menig dichter hem benijden mag. Hij bezondigt zich evenmin aan mooidoenerij als aan effectbejag. Hij ontwijkt én de klippen van geaffecteerde preciositeit én die van banale vulgariteit, het Charibde en Scylla waar zoovele dichters - en niet van de minsten - bij poozen komen stranden. Deze kunst, die men geadelde volkskunst zou kunnen noemen, is voor alles eerlijk en gezond. Zij zondert zich niet hooghartig van de gemeenschap af, zij blijft niet aan een kleinen kring van fijnproevers voorbehouden. Zij heeft opnieuw het kontakt hersteld dat door de vorige generaties was verbroken. De vormen die ze gebruikt sluiten bij een gezonde traditie aan, zonder dat de zegging hierdoor aan frischheid of directheid inboet. Een gedicht van Vertommen op zijn best brengt steeds een beeld dat plastisch zuiver gezien is en zich daardoor ook in ons geheugen vastzet. Het behandeld motief wordt, vaak op zeer gelukkige wijze, synthetisch samengevat. Een gedicht als het ‘Volksliedje (4)’ heeft geen woord te veel noch te weinig en elk woord geeft den indruk het eenig-juiste te zijn:

‘Sint Pieter kwam op aarde weer
en zag er grote nood,
hij keek naar 't oude kerkgewelf:
een omgeslagen boot.
Toen wou hij weer op visvangst gaan,
hij kwam opnieuw te Romen aan
en stierf de marteldood’.

Even meesterlijk-vast is het vers op Sint Margriet, de heilige herbergierster. Het, in het verband met het geheel, zoo treffend beeld van het schuim in de laatste strophe is op uiterst suggestieve wijze aangebracht en het lijkt wel een wonder, hoe een dergelijke poëtische resonans, met zulke eenvoudige middelen kon verkregen worden.

Ook van het verhalend gedicht ‘De Trommelaar’ gaat een poëtische bekoring uit die moeilijk te omschrijven valt maar er niet minder waarachtig om is.

De ballade ‘De verloren Zoon’ geeft een doorvoelde paraphrase van de evangelische parabel. Het lange gedicht dat voortreffelijke gedeelten bevat blijft op peil, wordt nergens vermoeiend of langdradig. Met enkele woorden wordt het gebeurde geëvoceerd; de overgangen brengen een prikkel aan die de aandacht opwekken:

‘Met een bittere smaak is hij buitengegaan
en zag de dag in den Oosten opstaan.

- “Nu stapt mijn vader over het land,
nu regent het korrels uit zijn hand”.

Zijn vader die stapte over het land
en 't regende korrels uit zijn hand,

Maar tussen die korrels viel soms een traan
en telkens aan 't eind van een voor bleef hij staan

[p. 211]

 

om uit te zien, met de hand boven d'ogen,

 

langs de weg waar zijn zoon uit het land was getogen.

 

 

 

- “Mijn jongen ik zaai nu in groot verdriet

 

omdat gij het milde land verliet

 

 

 

En gij bereidt u een oogst van smart

 

omdat gij het onkruid niet wiedde uit uw hart”.

 

 

 

Maar in 't hart van de zoon was nu hoogmoed gegroeid,

 

hij kon niet naar huis, was van zwerven vermoeid...’

De bundel besluit met enkele nadichtingen waarvan vooral de omwerking van ‘La Vierge à midi’ van Paul Claudel merkwaardig is.

Door de uitgave van dezen bundel heeft Vertommen definitief een eigen plaats tussen onze dichters ingenomen.

Naast Vercnocke is hij ongetwijfeld een der meest representatieve figuren van het geslacht dat na de Tijdstroom-generatie aan het woord is gekomen.

DIRK VANSINA.

Trophee. - Verzen van Paul Haimon. - Vox Romana - Rotterdam, z. (Eglantier Nummer Vier. Prijs fl. 0.90 57 blz.)

De belovende dichter Paul Haimon behoort wellicht tot de bekendsten der jongere generatie in de literatuur die sinds enkele jaren over de hele Nederlanden ontkiemt en opgroeit. Hij zag zichzelf al in twee bloemlezingen vertegenwoordigd, zijn poëzie klonk reeds door de aether; kortom hij behoort tot de jongste vooraanstaanden. En, inderdaad, zijn werk geeft hem daar recht op, al wil daarmee niet gezegd zijn dat men de anderen mag verwaarlozen. Hij komt overeen met Schreurs in zijn eenvoud, doch hij wijkt van hem af door zijn sterker uitgesproken specifiek Limburgs karakter dat als het ware een voorwaarde zijner poëzie schijnt te zijn. Hij bemint het Limburgse land in een bijna volledige overgave die echter niet tot eenzijdigheid en evenmin tot provincialisme leidt, en zijn talent stelt hem in staat alles rond dit hem - ook om zijn katholicisme - zo boeiende gewest in den gouden glans ener stralende poëzie te zetten. Zijn bundel Trophee is daarvoor een doorlopend bewijs, en met genoegen constateert men dat hij vele en velerlei beloften bevat. Deze vaststelling echter weerhoude er ons niet van op te merken dat soms zijn eenvoud aanleiding geeft tot zwakheid en te weinig sterke beheersing, terwijl de zelfde beelden - vooral ook het goud - te dikwijls terugkomen. Een vers als Gerard Bruning misstaat daarbij in deze bundel, terwijl het ons voorkomt dat grotere nauwkeurigheid bij de interpunctie niet ongewenscht zou zijn. Met andere woorden: deze eerste bundel draagt al de kenmerken van het debuut; de onvolkomenheden evenzeer als de verdiensten, al zij hier aan toegevoegd dat de verdiensten de schaal der critische waardering ver doen doorslaan. Om te eindigen roemen wij nog zijn epische verbeelding, en voegen hieraan toe dat de poëziebeminnaar met belangstelling zijn ontwikkelingsgang mag volgen. Enkele regels ter kennismaking mogen hier volgen uit zijn vers Oude Sage.

Ik herdenk den tijd, den gulden tijd
dat ik vluchtte 't eerst uit ouders wake
de winden tegen, de stormen tegemoet
die bij de dijken brulden om hun schat,

[p. 212]

 

hun schat van brons en goud; o bloeiend blond

 

lag daar de aarde: een rijk kristal

 

àl gloed zwoei rond de hoge forse kruinen

 

der eiken, een donkren gloed van goud

 

en op de rode en purperen nachtrivieren

 

daar draafde fier en bronstig vuur.

 

O wilde, koninklijke stroom der Maas

 

uw koelte was ons een laafnis 's zomers

 

en van uw oevers, zie daar rezen

 

de zeven reuzen, die de akkers mestten

 

en kiemkracht gaven aan den schoot der weiden.

PIERRE VAN VALKENHOFF.