Volk. Jaargang 2

Nieuwe boeken

Gerard Knuvelder: Volk en Staat. - In 8^o 141 blz. Schiedam, Vox Romana; 1936.

Een wijsgeerige verhandeling over de verhouding van volk en staat, van natie en godsdienst en de plichten van den staat tegenover het volk. Knuvelder verdedigt als stellingen o.a.: volk is een groep menschen met gelijke physische eigenschappen. De ideale verhouding van volk en staat is, één volk - één staat. Waar een poly-nationale staat door de omstandigheden en noodwendigheden ontstond, heeft de staat tot plicht de culturen die in zijn staasverband leven te beschermen. De godsdienst erkent het nationaal-eigene.

Deze studie van Knuvelder opent geen nieuwe perspectieven: zij zegt met normen en argumenten eenige waarheden die stilaan algemeen goed aan het worden zijn. Ik kan niet accoord gaan met zijn on-critisch gebruik van de begrippen ‘volk’ en ‘natie’: het een wordt voor het ander gebruikt; de historische en nationale differentiatie van deze begrippen komt evenmin tot haar recht. ‘Ras’ zou in niet zoo eenzijdig bepalen als een stel van lichamelijke eigenschappen. Zie o.a. Günther, Krieck, Hildebrandt en Voegelin. Het is meer. Waarom is de heer Knuvelder ook niet ingegaan op de specifieering van ‘volk’ ten overstaan van de wereld van de belangen en van de belangendemocratie? Als hij een synthetische kijk wilde geven, in plaats van algemeenheden op te stellen; was hier een verwijs noodig naar vragen die o.a. door Boehm en Freyer werden gesteld. Wij hebben thans een volkstheorie die wat meer inhoudt, dan datgene wat Knuvelder voor de thomistische volks- en staatsopvatting uitgeeft.

Ook over het ‘organisch’ karakter van het volk en het ‘georganiseerd’ karakter van den staat was er nog wel iets te zeggen. In het stadium waarin we ons nu bevinden is het ‘volk’ ook ‘organisatie’.

Maar misschien kan de hier aangeduide problematiek geen plaats vinden in een werk dat voor het Thijmfonds bestemd was.

[p. 63]

Inmiddels wenschen we het Thijmfonds geluk met zijn initiatief dergelijke werken op de boekenmarkt te brengen. En dat in een degelijke en mooie uitgave.

L.

Apotheker A. Trijpsteen: Pater Jordaens, missiedrama. - Uitgave Lannoo, Tielt.

'n Missiedrama is steeds 'n hachelijke onderneming. In dezen ‘Pater Jordaens’ zijn alle nuances van geloofsijver te waardeeren, en apotheker A. Trijpsteen blijkt zich goed over 't Chineesche missioneeringswerk te hebben gedocumenteerd, maar al was Trijpsteen zelf missionaris - en dùs nóg beter met z'n onderwerp vergroeid - dan ware 't nog geen waarborg voor dramatisch werk. Deze ‘Pater Jordaens’ staat, tooneelmatig beschouwd, op zeer losse schroeven, en we durven hem geen attest van ‘lang en voorspoedig leven’ voorbehouden. Apotheker Trijpsteen kan wellicht zijn missie-ijver dienen in prozawerk; voor z'n dramaturgischen aanleg echter is zijn ‘Pater Jordaens’ geen gunstig pleidooi gebleken.

A.V.

Frans Broekaert: Het snakkende land, missiespreekkoor. - Uitgave Victor van Nieuwenhove, Geeraardsbergen.

Na de pseudo-moderne tooneel-dilettanterij van de jaren 1926-30, wordt Vlaanderen door de spreekkooritis geteisterd. Onder 't uithangbord van K.A. of K.A.J. of welke andere apostoliciteit ook, werden legio snert-teksten geschreven, gebruld, gedaverd.

Jammer voor Frans Broekaert én voor P. Theo Stael, maar het door primo uitgegeven en door secundo pathetisch ingeleide ding ‘Het snakkende land’ moet met evenveel overtuiging genegeerd als de 9/10 van 't totale Vlaamsche spreekkoor-fabrikaat.

Enkele illustraties:

Blz. 9:	‘... om bout (sic) naar een grooten... veldtocht te gaan’. ‘Een Paus die beveelt, en paraat, al, wij staan!’ ‘... en het jeugd-ideaal zal gedijden!’ (da's formidabel!)
Blz. 10:	‘... en ook braak(!) zijn de zielen...’ ‘Ons leven, als waardlooze prul gaat verloren...’ (oh poësie suave...)
Blz. 11:	‘Wij beseffen het heil, beloofd aan de eigene ziel, en gewonnen voor eeuwig aan die der bekeerden tot God’. (lichtelijk sibillijnsch...)
Blz. 12:	‘Wie is er, die tegen gevaren gehard, ze (de Waarheid nl.) draagt op de armen door landen en stroomen...’ (Merkwaardig plastisch voorgesteld.) En nadat we de Waarheid op de armen gedragen hebben, zeggen we op blz. 13, con amore: ‘De jeugdige liefde, die in ons ontbrandt zal wonnig uit overvloed kinderen telen’. En op blz. 16 zijn de zielen ‘zwanger van armoe...’

Kom, 't is genoeg voor vandaag. Tegenover 'n produkt als deze ‘Snakkende landen’ past alleen 'n variante op De Génestet:

Verlos ons van het spreekkoor, Heer.
Geef ons natuur en waarheid weer!

Tenzij Douwes Dekker wou fantaseeren: Stik in je spreekkoor, en verdwijn.

A.V.