Vlissings redens lust-hof, beplant met seer schoone en bequame oeffeningen
(1642)–Anoniem Vlissings Redens lust-hof–
Auteursrechtvrij
[Folio ***2r]
| |||||||||||||||||||
Personagien.
Stomme Personagien, zijnde Maeghden.
| |||||||||||||||||||
Eerste Vertooninge.De Maeght Rethorica sit in slaep, Mercurius siet haer aen, Konst-beminder en Goede meeninge op d'ander zijde, in spraecke als van wercken.
Ga naar margenoot+Siet Redenrijck in slaep, vermits die haer staen vooren,
Haer Huysgesin voor al, versorgen naer 't behooren.
| |||||||||||||||||||
Tweede Vertooninge.Dese als voren, ende de Liefde vertoont haer van boven met haer Staet, en spreeckt Konst-beminder en Goede meeninge als aen, en wijst op Rethorica.
Ga naar margenoot+De Liefde die den Mensch tot deught en konst opweckt,
Port haer beminders aen, die sy seer krachtigh treckt,
| |||||||||||||||||||
[Folio ***2v]
| |||||||||||||||||||
Derde Vertooninge.Konst-beminder en Goede meeninghe wecken Rethorica op, de Liefde knickt haer toe.
Ga naar margenoot+Die hebbende den tijdt, alsoo haer 't soet behaget,
Door Liefde aengeset, sy wecken Redens Maget.
| |||||||||||||||||||
Vierde Vertooninghe.Rethorica als haer aenspreeckende, en toont haer open Boeck, Mercurius als haer sijn dienst presenterende.
Ga naar margenoot+De Maget biedt haer gunst seer mildlijck aen henlieden,
Mercury komt sijn dienst oock willighlyck aenbieden.
Rethorica, Konst-beminder, Goede meeninge, en Mercurius komten uyt.
Rethorica spreeckt.
EEr dat het Roomsche Rijck beheerste dien van Gent,
Was Adolf, Bourgonjon, een Vlissinghs Heer erkent,
Dien was 't die 't Borgerschap gaf Wet en Vryheyt mede,
En my hier plaets vergunt, een wel bequame stede,
Ja op mijn jeughdigh hooft een Kroone vast gedruckt,
Van Blaeu Acleyen schoon, ter Veere soet gepluckt,
En heb onder den naem van Blaeuwe Acoleyen,
Deur des Geest ondersoeck, veel konsten gaen verbreyen:
Veranderingh van tijdt, van troubel, of verdriet,
Ick heb het uyt gestaen, ten deerde my gantsch niet,
Want dees plaets was versien van wijs en goe Poëten,
Die deur het Nederlandt mijn soetheyt lieten weten,
Ja tot nu desen tijdt kan 't selve zijn gehoort,
Het leven, en de doot, van dien in deughden voort,
Soo ben ick hier seer langh in eer en staet gehouwen,
Tot dat een heerlijck huys de goeden lieten bouwen,
Mijn plaetse was op 't oud', het nieu noch niet volmaeckt,
Is de Blaeu Acoley te niete meest geraeckt:
Want soo den grysen tijdt dickmael sijn rolle spelet,
Die dickmael 't beste werck mishaget en vervelet:
Of als een Broederschap van hoofden wert ontbloot,
Het gaet dickmael te niet, en leyt een tijdt als doot.
Dit heeft my al getreft, hoe soet is mijn gebruycken,
Soo wees men mijn geen plaets, ja hebben moeten duycken,
| |||||||||||||||||||
[Folio ***3r]
| |||||||||||||||||||
Tot dat naer wreeden krijch, het Vrye Nederlandt
De wapen leyde af, getreen is in't bestandt:
Doen weckte my de Liefd, mijn Dienaers die meest sliepen
Ras tot de gulden Sael de Goon op hulpe riepen,
Die gaven goet gehoor, de weerde Magistraet
Die hebben my herstelt, in eer, en oock in staet:
Want siet mijn eerbaerheyt behaeghde soo de Goden,
Dat sy meest al de hant, om my te helpen, boden,
En hebben my versorght, gelijck ghy 't heden vint,
Als Herders doen haer Vee, als Vader doet sijn Kint.
Maer hoort mijn Dienaers trou, die dickmael hier verkeeren,
Die soo veel dueght en jonst genietet van u Heeren,
Ghy die in mijn konst reyn geniet u 's herten lust,
Van tweedracht onbelet, in vrede wel gerust,
Waer is u danckbaerheyt die ghy betoont in desen,
Die ghy u weerde Stadt en my noch hebt bewesen,
Ghy zijt niet voor u selfs, niet voor u selfs alleen,
Maer uwe rymery moet komen voor 't gemeen,
Op dat u ouden roem, die eertijts heeft gebleecken,
Mach werden weer herstelt.
Konst-beminder.
Met oorlof sal ick spreken
O aengename Maeght, die dichten tot Gods eer,
Ten nutte van hen selfs, en tot hun's naestens leer,
De welck sijn Huysgesin versorght en wel staet vooren,
Den sulcken segh ick mach u dienen naer 't behooren,
Als Konst-beminder soo met Goede meeningh komt,
Daer door wert ghy ge-eert, en u soetheyt geromt,
Maer die door quaet bedrijf u suyverheyt misbruycken,
Die maecken dat ghy moet in veel al plaetsen duycken,
Daer om 't dunckt ons seer vreemt dat ghy, O Redens Maeght,
Aen ons misnoegen hebt, en van ons yver klaeght,
Dat wy met vreught in deught het Broederschap aenqueecken,
De veelheyt van de Maets die zijn hier van een teecken,
Die al u bien de handt, deur liefde in eendracht,
Hoe wel het vleesch is swack, elck een naer beter tracht,
Sy spoeden naer het goet, ja dalen om 't verhoogen,
Al breeckt de noot wel wet, het goet sy pickent toogen,
En om dat Helicon sou werden opgebout,
Soo stellen sy de eer in weerde voor het Gout,
Ja ghy hebt hier, o Maeght, soo veel getrouwe knechten,
Een vredigh Broederschap, waer door sy konnen rechten
U Standaert t'uwer eer, waer toe sy zijn bereyt.
| |||||||||||||||||||
[Folio ***3v]
| |||||||||||||||||||
Goede meeninge.
Of vraeghe of regel kloeck, en hebben wy ontseyt,
Als die ons wert gebracht, wy deden wat wy konden,
Wy trocken daer naer toe, of hebben 't werck gesonden.
Het soete Blomken less' ons eerst met Prijs beschanck,
Tot Haerlem 't VVit' Angier, met oock de VVijngaert-ranck.
't Gout-blomken van Der-Gou, d'Oranje-boom van Leyden,
Tot Segh-waert den intree, wy wrochten tot het scheyden,
Wat soete Reden-feest wy oyt hebben vereert,
En zijn wy onbeloont noch ledigh t'huys gekeert,
U Camer is versien van veel en schoone Prijsen,
De welck ons trouwen dienst en yver klaer aenwijsen,
Wy scherpen op de jeught, dat dient tot leer van haer,
Wy geven Vragen uyt, dat meest van jaer tot jaer,
Tot leer van 't Broederschap, op dat sy weten souden
Hoe sy in Reden-feest hun selven moeten houden.
Wat ist dan Maget, seght, wat isset dat u deert?
Wat isset dat u quelt? Wat ist dat ghy begeert?
In 't geen dat mach bestaen wy onsen dienst aenbieden.
Rethorica
'k Verheugh my dat ick hoor dees reden van u lieden,
O eerlijck Broederschap, o lieve weerde Mans,
Die my een luyster geeft, ja een seer schoonen glans,
Die uwen naem en taem door u gedicht vercieren,
En kroont mijn jeughdigh hooft met groene Lauwerieren.
Maer, maer daer is noch wat dat my op 't herte leght.
Konst-beminder.
Wy bidden u, Me-Vrouw, dat ghy het ons aenseght,
Want wy en weten niet waerom ghy soudt bedroeven.
Goede meeninge.
Indien ghy onsen dienst soudt eenighsins behoeven,
Gelijckwy seggen aen, wy zijn willigh altijt.
Rethorica.
Ick weet ghy hebt getoont u yver, en u vlijt,
En yder een voldaen, alwaer ghy zijt ontboden,
Maert sult ghy nimmermeer oock eens u Broeders nooden,
Hebt ghy soo schoonen plaets, en oock soo menigh geest,
Waerom en hout ghy niet dan oock een Reden-feest?
Wilt ghy den Helicon opbouwen ende stichten,
Vervult dan dese plaets met soet en schoone dichten,
Op dat u Overheyt met eer-konst wert beloont,
Soo wert oock desgelijcx u danckbaerheyt betoont;
| |||||||||||||||||||
[Folio ***4r]
| |||||||||||||||||||
Soo sal u soete blom 't Blaeu Acoleyken bloeyen,
En ghy-lien meer en meer in soete konste groeyen,
Want 'k weet ghy hebt daer veel die daer toe hebben lust,
Laet doch haer graegh verlangh ten ende zijn geblust,
Laet ick mijn herten wensch, waer uyt sal ick dan mercken
Wat liefde ghy my draeght, want die vloeyt uyt de wercken,
Mijn wil hebt ghy verstaen, waer aen ick haest bevindt
Of u doen is geveynst, of dat ghy my recht mindt:
Want dit is mijn versoeck, en 't wert van my gebeden,
Dat ghy dat komet naer.
Konst-beminder.
O Maget van de Reden
U eerlijck goet versoeck dat hebben wy verstaen,
Al 't geen dat ghy begeert, dat sal werden gedaen,
Want wy tot sulck een werck van over lange trachten,
En naer gelegentijdt, met goede meeningh wachten,
Wy weten dit seer wel, die dickmaels wert genoot,
't Selfft weer vergelden moet, of 't waer kleynheyt te groot,
En wie een Feest aenrecht, dat zijn de ouw' manieren,
Dat dien eerst sal sijn huys, en kamer net vercieren,
Soo dat wy hier deur zijn een ruymen tijdt belet.
Goede meeninge.
De Caerten over langh die waren uyt geset,
Want die zijn al gedruckt, de Brieven oock geschreven,
't Is al daer toe gereet, 't en is maer uyt te geven,
Wy hebben vollen last van d'Achtbaer Magistraet:
't Sal stichtelijcken zijn, soo dat den Kercken-raet
Daer tegen niet en heeft, om u een Krans te vlechten,
Wy zijn oock al bereyt, als goe getrouwe knechten,
Indien Mercury ons, soo hy gedaen heeft dient.
Mercurius.
Ick was, en blijf altijdt, u goe en trouwen vrient,
En ben u dienaer steets.
Goede meeninge.
Wat seght ghy weerde Maget.
Rethorica.
Dat al het geen ick hoor, my wonder wel behaget,
Nu verhef ick mijn hooft, en recht mijn selven op,
Ver boven Pernas Bergh, den alderhooghsten top,
Daer Memosijns geslacht in vreughde zijn geseten,
De welcke zijn erkent by alle ouw' Poëten.
Nu ist dat ick mijn wensch en volle lust geniet,
Want dit 's de meeste eer die my hier deur geschiet,
| |||||||||||||||||||
[Folio ***4v]
| |||||||||||||||||||
Dat op mijn Helicon versamen die my minnen,
Om scherpen het verstant, en wetten hare sinnen,
Om stryden met de Pen, of soo het wesen moet,
Daer elck om eer en prijs op 't hoogst sijn beste doet.
Danck zy u Broederschap van die Blaeu Acoleyen,
Die, eer ick het versoeck, mijn Feest hebt gaen bereyen,
Waer deur ghy nevens my sult halen eer en lof,
Ja u beruchten naem sal nimmer gaen tot stof.
Mercury, mijn Dienaer, voor al laet ick u weten,
Dat ghy, waer men u sent, doch niemant wilt vergeten,
Op dat volkomentlijck gehouden wert dees Feest.
Mercurius.
Ghy weet ick heb altijdt gedient soo menigh geest,
En waer dat ick oyt was van yemant af-gesonden,
Ick heb mijn last voldaen, en ben steets trou bevonden,
Insonderheyt u Maeght, die ben ick soo gewent,
Daer is geen Broederschap of 't is van my bekent.
Het Bloemken less' hier naest, die daer in minnen groeyen,
De VVitte Lely soets, die in reyn jonste bloeyen,
De Naerdes Bloem ter Goes, met hier de VVater-blom,
Tot Dordrecht de Fonteyn, reyn genucht sonder rom,
Rotterdams Acoley, de Delfse soete Rapen,
Der Gou de Gouse-blom, Lavas-blom, redens knapen,
De Haeghsche Koren-blom, met oock den Batavier,
Schoonhoven de Peyce, Amsterdams Neglentier,
Segh-blom, en Soeter-meer, het Blomken van de Meeren,
Adersou Aesel-boom, Ketels Son-blom ter eeren,
Haerlem het VVit Angier, VVijngaert, en Pellicaen,
VVit Acoley tot Ley, Oranje Lely-blaen,
Palm en Oranje-boom, met Hoorn 't VVoordt wilt hooren.
Noortwijck oock desgelijcx, Lely onder den Dooren,
Vlaergingh den Aker-boom, 't Segel blom Gorcums zaet,
Van Schiedam Roode Roos, den Vijgh-boom daer oock staet,
Maeslandt den Olijf-boom, Rijswijck VVilligts om rijsen,
Van Catwijck Kooren-aer, dat moet den mensche spijsen,
't Hof-blomken van de Lier, 't Dor Boomken van Geervliet,
Nootdorp Blom van Damast, Schip-luy Roosmarijn siet,
Beverwijck Leley VVit, 's Graven-sant, Fioletten,
Rijnsburgh de Roo Angier, Hoogervees Blom wy setten,
Pijn-aecker den Pijn-boom, Voorburgh heeft Iesus' Oogh,
De Blom van Iericho stelt Naeltwijck ons ten toogh:
Veel ander Blomkens meer, die ick niet al kan nommen,
Daer ick, als ick heb last, sal weten by te kommen,
| |||||||||||||||||||
[Folio ****1r]
| |||||||||||||||||||
Want in Pegasus-dal daer ben ick opgevoet,
Daer d'Heynxte borne stroomt, den Ipocreynen vloet,
Daer 't driemael drie bekent in soete vreught versamen,
Soo dat ick yeder kan hun blom en woordt oock namen,
't Is reden dat ghy my dan voor u Dienaer hout.
Konst-beminder.
Mercury al den last die wert u toe betrout,
Seght Maget ist u wil, wy sullen daerlijck schicken
Dat hy de reys neemt aen.
Rethorica.
Ja geeft hem al u sticken,
Dat hy met eenen gaet en spoet hem op de reys.
Goede meeninge.
Ga naar margenoot+Het sal met een geschien, gaet mee in ons Paleys.
| |||||||||||||||||||
Eerste Vertooninge.Rethorica sit, Konst-beminder en Goede meeninge geven Mercurius de Caerten.
Ga naar margenoot+Men gaet Mercury hier de Caerten al toe tellen,
Op dat hy naer 't behoor die sel soude bestellen.
| |||||||||||||||||||
Tweede Vertooninge.Mercurius neemt afscheyt.
Ga naar margenoot+Den Bood' heeft sijnen last, is tot de reys bereyt,
Soo neemt hy aen de Maeght en Broeders sijn af-scheyt.
Ga naar margenoot+De Liefde vertoont haer dan met haren Staet, en sy spreeckt.
Liefde spreeckt.
d'Hooft-deugden die den mensch zijn noodigh in dit leven,
Als Hoop, Geloof, en Trouw, ten nutte hem gegeven,
Ben ick 't gront-vest van al, waer toe hem yeder went
Van 't geen hem noodigh is, Liefd' is't begin en 't endt,
Ja soud' ick al mijn werck en groote kracht uytspreken,
't Verhalen waer te langh, den tijdt sou my ontbreken,
Of Koningh, Prins, of Vorst, of Heerschappy, of Landt,
Daer ick woonachtigh ben, dat is den stercksten bandt:
| |||||||||||||||||||
[Folio ****1v]
| |||||||||||||||||||
Daer is den onderdaen gedwee gelijck de Schapen,
Daer mach de Overheyt met open deuren slapen,
Daer leeft elck een in rust, van tweedracht gantsch bevrijt,
Daer is geen boosen haet, van binnen geenen strijt,
Daer is geen eygen baet, geen afgonst oock te mercken,
Elck soect des ander nut, de handen t'samen wercken,
Daer is de goude Vree', de eendracht t'allen kant,
't Welck is den sterksten wal, om stutten den Vyant.
Voort ben ick als een vyer, dat raeckt het hert der menschen,
Die tot leer, eer, en konst, door my met yver wenschen:
Ick weck de geesten op, ick queeck de selve aen,
Dat menigh konstigh werck door haer hant wert gedaen,
Ja al wat konsten oyt ter Werelt zijn gekomen,
Deur mijn zijn sy alleen, hoe swaer, ter handt genomen.
Wat is deur my versint, wat is deur my gesticht,
Wat is deur my geleert, geschreven, en gedicht.
Gramatica gansch nut, die moet ick staende houwen,
En Dialectica deur mijn bestier sy bouwen,
De Maeght Rethorica, deur my wert sy gevoet,
Haer Suster Musica de handt ick bieden moet,
De Geometria, de Landen af te meten,
Of Astronomia, men sou daer niet van weten,
Noch van de nutte konst van Arithmetica,
Ten ware door mijn hulp, niemant en sagh daer na:
Want ick ben 't die den mensch in afbeyt doet verblyden,
Daerom den Leegaert traegh en wil ick geensins lyden,
Met schimpen, spot, of smaet, mijn selfs ick oock niet moey,
Den tweedracht en den haet ick gantschelijck verfoey,
'k En ben niet trots of prat, 'k soeck niet alleen mijn eygen,
Maer tot mijns naestens nut gaen ick my vrientlijck neygen,
Ick ben verblijt in 't goet, 'k verheugh my in waerheyt,
'k Bedroef my als yemant quaet van een ander seyt:
'k En denck van niemant ergh, dat andere mishagen
Dat lijdt ick met gedult, en kan het al verdragen:
Ick deck eens anders fout, en soeck haer-lieder eer,
Of prophecy vergaet, vergaen ick nimmermeer,
Want dit 's mijn Hofgesin, dit zijn mijn waere Kinders,
Ten nutte van 't gemeen, en alle deught-beminders,
De heyl'ge vreese Gods, ootmoedigheyt vermaert,
De neerstigheyt en vree', de reden nut op d'aert,
De goe eenvoudigheyt, en lijtsaemheyt hier woonet,
Met de volstandigheyt, die d'overwinners kroonet,
Want dit is mynen aert, ick spreke ongeveynst,
Van my is noyt bedrogh, of listigheyt bepeynst,
| |||||||||||||||||||
[Folio ****2r]
| |||||||||||||||||||
Wel die my hebben dan, en haet en nijt vergeten,
Geluckigh is het Landt, van sulck een Volck beseten.
| |||||||||||||||||||
Hier wert gesongen. Stemme: Amarillis, of Solimite.
1.
O, Gelukkige Landen,, daer rechte Liefde is,
't Zijn vaste banden,, die stutten de Vyanden,
Daer woont gewis,, de eendracht en de Vrede,
O geluckige stede, daer sulcke Paeren
Deur Liefde t'saem vergaeren,, soete vruchten,
Reyn genuchten,, soete vruchten,, sy baeren.
2.
Liefd baert de vrees des Heeren,, 't beginsel van wijsheyt,
VVaer dat wy keeren,, kan sy tot deught ons leeren.
Sy is bereyt,, eenvoudigh t'onser baten,
Ootmoedigh op der straten,, neerstigh en vyerigh,
In reden seer manierigh,, in haer wooningh
Is belooningh,, in haer wooningh,, seer cierigh.
3.
Die de Liefd onderhouwen,, daer d'een handt d'ander wast,
Deur goet betrouwen,, sy Landt en Steden bouwen.
Hoe swaren last,, ja oock het groote plagen,
d'Een helptse d'ander dragen,, al haer bedrijven
Dat sietmen wel beklijven,, dat dan Liefde
Ons geriefde,, dat dan Liefde,, wou blijven.
4
Princesse van de deughden,, die harde steenen treckt,
Spoor van de Ieughden,, daer d'Oud' haer in verheughden,
Die konst opweckt,, en doet de selve bloeyen,
Dat sy tot veelheyt groeyen,, deur's Geests deursoecken,
Baert ghy lust tot de Boecken,, Blaeu Acleyen,
Die verbreyen,, Blaeu Acleyen,, verkloecken.
Binnen.
Ondersoeck tot deught spreeckt.
Soo haest ick in mijn jeught kond' lesen in de Boecken,
Soo heb ick steets getracht om alles t'ondersoecken,
Men heeft my menighmael in sulcken stant gesien,
Met 't eten in de handt, den Boeck lagh op de knien:
Van 't spelen met de jeught en hadt ick niet veel wesen,
Mijn meest vermaeck dat was, om Boecken te doorlesen,
'k En hielt van geen geloop, of rennen op der straet,
Het lesen was mijn vreught, al was 't tot 's avonts laet:
| |||||||||||||||||||
[Folio ****2v]
| |||||||||||||||||||
Geen tijdt heb ick versuymt, of het heeft my gespeten,
Ick sochte altijdt voort, om meer en meer te weten,
Maer soo ic, zijnd' een kindt, met kintsheyt heb gemoeyt,
En dat nu mijn verstant rijp met de jaren groeyt,
Soo ben ick even wel niet anders in dees saecken,
De Boecken zijn 't alleen die mijn geest meest vermaecken,
Het ondersoeck daer van dat is al mynen lust,
Dat is mijn tijdt-verdrijf, en baert in my veel rust;
Daer in soo kan ick sien, hoe God Hemel en Aerde,
En alles schiep uyt niet, en hoe den Mensch van waerde
In 't lustigh paradijs als Heere is gestelt,
En hoe hy heeft hem selfs naer Duyvels raedt gehelt,
Hoe God hem troostet soet, hoe wel hy scheen verlooren,
En Jesu Christ belooft, waer in hy is verkooren,
Hoe hy quam op der Aerdt, en wat hy heeft geleen,
En gantsch de Wet vervult, en voor de sijn gebeen,
Wat danckbaerheyt den mensch voor dees weldaet is schuldigh,
Hoe God barmhertigh is, lankmoedigh en geduldigh,
Hoe sijn rechtveerdigheyt oock vast en seecker gaet,
Beloonet wel het goet, maer straffet oock het quaet,
Hoe hy deur sijnen geest regeeret sijne Kercke,
En sendt sijn Dienaers uyt, die in den Wijngaert wercke:
Dit kan men in de Schrift, als in een Spiegel, sien,
Wat daer al is gebeurt, en noch staet te geschien:
Soo dat den aerdtschen mensch, die ondersoeckt tot deughden,
Daer in neemt groot vermaeck, en schept de meeste vreughden.
Die voort des Werelts loop te weten oock begeert,
Ghy leest van yder Landt, al hadt ghy daer verkeert,
Van hare Koopmanschap, haer Waeren, en haer handel,
Haer wetten en gebruyck, en vremden menschen wandel.
In 't kort al hoe het is in gantsch de Werelt ront,
Men vint het in den druck, wat spreecken kan de mont,
't Is noodigh dat men t' weet, want 't kan den mensch opwecken,
Geen ding, hoe dat het is, men kan daer leer uyt trecken,
Of Landt, of Volck, of doen, Of Boom, of Blom, of Gras,
Of yet wat dat het is, het komt tot leer te pas.
Derhalven dunckt my nut, dat ick dus eenigh blyve,
Als ander tuyst en speelt, ick lese, of ick schryve.
Ick werde wel versocht met dees of geen te gaen,
Dan komt op t' drincken uyt, dat staet my gantsch niet aen,
Den boogh doch even wel staet niet altijdt gespannen,
Daerom soeck ick vermaeck met eerelijcke mannen,
Ga naar margenoot+Die oock lust-gierigh zijn om scherpen haer verstant,
d'Een weckt dan d'ander op. Wat is dat voor een Quant?
| |||||||||||||||||||
[Folio ****3r]
| |||||||||||||||||||
Het schijnt hy komt gereyst? Ick sal hem even groeten.
Geluck nobelen Borst.
Mercurius.
Geluck moet u ontmoeten.
Ondersoeck tot deught.
En brenght ghy ons niet nieus, waer komt de Vrient van daen?
Mercurius.
'k En hoore naer geen nieuw, en 'k mach niet lange staen.
Ondersoeck tot deught.
Maer waer komt ghy van daen, wilt my doch yet wat seggen.
Mercurius.
Nu ghy 't soo weten wilt, soo sal ick 't u uytleggen.
Ick hebbe uyt geweest van wegen al de Maets
Van 't Redens Broederschap, gereyst van plaets tot plaets
In 't Vrye Nederlant, genoot daer al die geesten,
Dat sy haer d'eer aen doen, en komen t'haerder Feesten,
Die aldaer geschieden sal.
Ondersoeck tot deught.
Ey seght my doch wat Feest?
Mercurius.
Ick sal 't u seggen al.
De Camer die men naemt de Blauwe Acoleyen,
Die geven uyt een Vraegh, om konste te verbreyen
Moet sy met Reden-rijck naer order zijn verklaert,
Indien ghy lesen kont, siet hier daer is de Caert,
Daer uyt sult ghy verstaen op wat voet dat sy kommen:
En dit vrientlijck versaem wy Redens-feeste nommen.
Daer leestse vrylijck uyt, soo weet ghy recht de saeck.
Ondersoeck tot deught.
Ick lees' met u verlof, want 't is mijn best vermaeck.
Hy leest de Caert, en spreeckt daer naer.
Het hert springht my in 't lijf als ick dit overlese,
Ja mijn hert sal daer zijn, al sal ick daer niet wese;
Het is een goet gebruyck, geen beter in mijn sin,
Ick wenscht ick 't hooren moght, want ick de konst bemin,
Maer dit hout my daer van, dat mense gaet verachten.
Mercurius.
Soo moet ghy weten Vrient wel hooghdringhende klachten.
| |||||||||||||||||||
[Folio ****3v]
| |||||||||||||||||||
Ondersoeck tot deught.
O neen ick, maer ick hoor dat sy in d'ooge zijn.
Mercurius.
Maer wat 's de reden, 'k bidt seght het tegen mijn.
Ondersoeck tot deught.
't Zijn dronckaerts die haer Wijf en Kinders niet staen vooren,
En dichten dit of dat, dat sy niet en behooren.
Mercurius.
Maer heb ghy van ons maets wel dronck of sat gesien.
Ondersoeck tot deught.
Neen ick, mijn leven niet, maer 'k hoor het van de Lien:
Doch alle die ick kan, daer is niet op te spreecken.
Mercurius.
Geen mensch is soo volmaeckt, of het heeft sijn gebreecken,
En dat die qualijck doet, met 't Reden-konste wijt,
Dat schiet uyt boosen haet, dat haer ons wel-doen spijt,
Want al ons goet gebruyck bestaet in soete dichten,
In aenlockingh' tot deught, ja alles dat kan stichten.
Den luyaert wert veracht, den Dronckaert moet hem myen,
Ja 't minst dat erg'ren sou, en mach daer niet geschien.
Ondersoeck tot deught.
Daer zijnder even wel die dese konst misbruycken.
Mercurius.
Maer diese wel gebruyckt, moet die daer om dan duycken.
Ondersoeck tot deught.
De een wert menighmael verachtet met den ander,
Want dit ist dat men seght, sy lijcken al malkander.
Mercurius.
Soumen dan het gebruyck, om het misbruyck verlaten,
Alst in sijn selfs is goed?
Ondersoeck tot deught.
Ja.
Mercurius.
Ick sal voorder praten.
Daer is die edel vrucht, hoe misbruyckt men de Wijn,
En sou die voor de goe daer om niet mogen zijn?
Wat schieter oock misbruyck by Mannen ende Vrouwen,
Sou men daerom eensaem verachten voort het trouwen.
De heylige Schriftuer, het louter Godlijck Woort,
Hoe dat die wert misbruyckt, men al te veel maer hoort,
| |||||||||||||||||||
[Folio ****4r]
| |||||||||||||||||||
Sou daerom Godes Volck de selve dan versteken,
Die dit den mensch maeckt wijs, 't zijn rechte duyvels treken.
De Konst Rethorica is een Hemelsche gaef,
Maer die de self misbruyckt, die maeckt hem tot een slaef,
En diese wel gebruyckt, kan s' hem en ander leeren,
Want sy is als een spoor, die doet 't verstant vermeeren:
Soo dat ick segh met recht, s' is noodigh voor den mensch,
Als mense wel gebruyckt.
Ondersoeck tot deught.
Hoort goeden Vrient ick wensch
Den tijdt om daer te zijn, ghy kont my overtuygen,
Seght hoe de order is, ick sal daer onder buygen,
Daer is doch geen vermaeck, dat my als dit wel dient.
Mercurius.
De order sal ick u wel seggen goeden Vrient,
Of als ghy zijt ter plaets kont ghy de selve hooren,
Maer 't moet zijn aengedient acht dagen van te vooren,
Dan wert het in het rondt de Borsten af-gevraeght,
En isset dat den Vriendt henlieden wel behaeght,
Soo wert hy dan ontboon: zijt ghy daer toe genegen
Ick sal het seggen aen.
Ondersoeck tot deught.
Ick hebbe daer niet tegen.
Mercurius.
Hoe is dan uwen naem?
Ondersoeck tot deught.
'k Heet Ondersoeck tot deught.
Mercurius.
Wel dat is immers goet, dien name my verheught,
Sulck volck soecken wy meest, want dat zijn konst-beminders,
Dat zijn Rethorica de alder liefste Kinders.
Wel, Ondersoeck tot deught, wel dit is immers goet,
Dat ick op desen tijdt u hier soo heb ontmoet,
Ick weet dat u Persoon daer willigh wert ontfangen.
Ondersoeck tot deught.
Wel doet my dan de weet, want ick sal nu verlangen
Om onder het getal van Konst-lievers te zijn.
Mercurius.
Daer aen en is geen feyl, vertrout het maer op mijn,
| |||||||||||||||||||
[Folio ****4v]
| |||||||||||||||||||
Ick sal u doen bescheet indien ick leef tot morgen.
Goen dagh tot wedersien.
Ondersoeck tot deught.
Goen dagh wilt 't dan besorgen.
Binnen.
Rethorica, Konst-beminder, en Goede Meeninge uyt.
Rethorica spreeckt.
Daer was noyt geen ghebruyck, hoe goet den Hemel geeft,
Dat niet en wert benijt, noch geenen vyant heeft,
Ick ben wel lief en weert by Lieden van verstanden,
Nochtans soo sien ick wel dat ick noch heb vyanden,
Dat ick van Momus ben benijt end' oock gehaet,
Hoe wel mijn goet gebruyck noyt geenen mensch was quaet:
En hoe ick ben gebruyckt, daer van soo kan men lesen,
Hoe door my Godes Naem geroemt wert, en gepresen.
Als Pharos volck versmoort, verstroyt op d'oever lagh,
En't Volck van Israël met vreughde dit aensagh,
Miriam dicht een Liedt, en sangh int reyen voren,
Debora laet haer dicht met vreughde oock aenhooren.
Den Vorst van Israël, die Goliath versloegh,
En sijnen grooten kop t'huys in triumphe droegh,
Hoe heeft die my gebruyckt, ha overschoone dichten,
Het mergh van goede leer, bequaem om elck te stichten.
Sijn Soon, den wijsten Man die oyt ter werelt was,
Laet oordeel strijcken die, die van sijn dichten las,
Sijn hoogh en weerdigh Liedt begrijpt verborgen saecken.
Jesai desgelijcx, tracht om een Liedt te maecken.
De reden waerom ick by Wijse werdt geacht,
Is om dat hare leer sou langh zijn int gedacht,
Want 't geen door myne konst den mensch volkomen weten,
Dat sullen sy niet licht, of nimmermeer, vergeten,
De Heyd'nen hebben dit aen 't Joodsche volck gemerckt,
Soo namen sy my aen, en hebben veel gewerckt:
Want een Barbaris volck tot seeghbaerheyt te keeren,
't Is eenen last seer swaer, want daer is veel te leeren,
En door mijn goet gebruyck dees werden soo gesont,
Dat men haer deught noch prijst, de werelt in het ront:
Haer Dichters waren veel, die leerden tot een wonder,
't Verhael onnoodigh is, wy kennen elck bysonder.
| |||||||||||||||||||
[Folio *****1r]
| |||||||||||||||||||
Voort oock wat nutte deught ick 't Neerlandt heb gedaen,
De Boecken zijn in druck, elck kan het wel verstaen,
Tot Gent het Lant-Juweel, tot Haerlem d'Oude Mannen,
Ja huyden ben ick noch in Vlaendren in gespannen,
Soo dat haer grouw'len boos door my werden bestraft,
Die daer door uyt het hert van veel wert afgeschaft,
Soo dat mijn werckingh streckt tot nuttigheyt der menschen,
Gelijck ghy oock bevint.
Konst-beminder.
Daerom wy naer u wenschen,
O Reden-rijcke Maeght, en dat door uwe deught,
Want ghy port ons tot 't goe, in soetheyt, en met vreught,
't Is waer dat men wel yet op u te last gaet leggen,
Wy vinden tegendeel, en achten op geen seggen,
En dat een goet gebruyck veracht wert en benijt,
't En is geen nieuwigheyt, maer al van ouden tijt,
't Is 's menschen vyant boos, die 't goet soeckt te beletten,
En in de plaets van liefd, de tweedracht op te setten,
Maer al haer listigheyt verstuyft als in den wint.
Goede meeninge.
Ghy wert daer door te meer van ons-lieden bemint,
Om dat ghy gaet door Zee, recht midden door de baeren,
Een die de waerheyt spreeckt, hoe kan die yemant spaeren,
Ghy soeckt in al u doen, het beste voor 't gemeen,
En raeckt soo wel u volck, als ander, op de teen:
Ghy haelt 't vergeten op, en stelt het naecktlijck vooren,
Wat voor heen is geschiet, dat laet ghy weder hooren,
't Beloonen van het goet, de straffe van het quaet,
En dat des Werelts ront nimmermeer seecker gaet,
Soo dat dickmael de geen, die hooret met vermaecken,
Hem selven vint geraeckt, in dees of ander saecken,
Waer deur u goet beleyt hier in te prysen is.
Rethorica.
'k En soeck mijn eygen niet, maer ander nut gewis,
Ga naar margenoot+Dat kont ghy tuygen wel, als die zijt myne hoeders.
Mercurius.
Gegroet eer-weerde Maeght, en u Konst-lieve Broeders,
Mijn reys die is volbracht.
Rethorica en de ander.
Mercury willecom,
Hoe is die al vergaen?
| |||||||||||||||||||
[Folio *****1v]
| |||||||||||||||||||
Mercurius.
Gesproocken sonder rom,
Ick heb my naer mijn last getrouwelijck gequeten,
Ja niet een plaets soo kleyn die ick weet is vergeten,
Soo ick verklaren sal.
Konst-beminder.
Mercury goeden Vrient,
Hoe kont ghy qualijck doen, die steets hebt wel gedient.
Mercurius.
Ick ben willigh altijt om ieder te behagen,
'k Heb oock aen 't Broederschap een saecke voor te dragen,
Die my van een persoon te vragen is belast.
Goede meeninge.
Seght wat ghy seggen wilt.
Mercurius.
Daer is een seecker gast
Die in u Broederschap hem selfs sou willen voegen,
Soo hy is aengenaem, en u-lien sal genoegen.
Rethorica.
Wat is het voor een Man, hoe is hy doch genaemt?
Mercurius.
't Is Ondersoeck tot deught, in eerbaerheyt befaemt,
En is seer wel bekent.
Rethorica.
Ick sou het daervoor houwen,
Dat Ondersoeck tot deught is noodigh om te bouwen
Aen mynen Helicon: wat seght ghy Maets daer van?
Konst-beminder.
Ondersoeck tot deught dat is een eerlijck man,
Wy konnen hem geensins uyt 't Broederschap versteken.
Goede meeninge.
Mercury mach hem dan uyt onsen naem aenspreken,
Want sulck yverigh volck is hier altijt van doen.
Mercurius.
Ick sal met u verlof my tot de bootschap spoen.
Rethorica.
Ja laet hem komen vry, maer eer ghy gaet beginnen,
Ga naar margenoot+Ick heb te seggen wat, komt t'samen met my binnen.
Mercurius spreeckt.
Ick dien Jupiter, en oock de ander Goden,
En voer getrouw'lijck uyt hun lasten en geboden,
| |||||||||||||||||||
[Folio *****2r]
| |||||||||||||||||||
Alsoo ick listigh ben, en van een goet beleyt,
En boven dien begaeft met de wel-sprekentheyt:
Ja Argus die de wacht scherp hielt met honder oogen,
Hoe ergh dat hy oock was, soo heb ick hem bedroogen:
Mijn Vader gaf my last, en sant my daer nae toe,
Ten Berge daer hy sat by een seer schoone Koe,
Ick bandt mijn Vleugels aen mijn hooft, en oock mijn voeten,
Want alle Boden trouw hun veerdich spoeden moeten:
Maer als ick neder quam nam ick een Herders Tas,
Een Pijpken in mijn hant, of ick een Herder was,
Al dryvende het Vee soo gingh ick soetlijck queelen,
En op mijn Herders pijp een kluchtigh deuntje spelen,
Tot ick ten Berge quam, daer my doen Argus riep,
Die in mijn soete Fluyt seer groot vermaecken schiep;
Hy sprack, o Herders-kindt wat blijft ghy in der hitten,
Hier is goe Wey voor u, komt neven my dan sitten,
Dit was het geen ick socht, en heb my neer geset,
Ick gaf hem soo een praet, en speelde altemet,
Ja streeld' hem met mijn Roe, om hem slaeprigh te maken,
Maer of daer vijftigh sliep, de ander vijftigh waken,
Hier toe soo socht ick raedt, en heb hem op het velt
Van Pan een soete klucht, of fabelken vertelt,
Hoe Syringh een Godin, haer selven quam vertoone,
Die Diana geleeck, in wesen hups en schoone,
Behalven Diana een Gouden Booge droegh,
Maer Syringhs was een Hoorn, doch anders fraey genoegh;
Hoe Pan de self aensprack, en met ick meer sou gapen,
Soo sagh ick Argus aen, de hondert oogen slapen,
Doen sprack ick soetelijck, en dat binnen den mont,
En trock heym'lijck mijn sweert, en sloegh hem doen terstont
Den kop af van den buyck, 'k en handeld' hem niet sachter,
Mijn last die was voldaen de Koe vry van haer Wachter.
Soo heb ick menighmael Apollo oock gedient:
De Maeght Rethorica ben ick gesworen Vrient;
Voor haer en haer geslacht, daer voor soo wil ick buygen.
De wercken dien ick doen die zijn hier van getuygen,
Ick wil in haren dienst besteden mynen tijt,
Ja die behulpigh zijn, die dese Maget vrijt.
Ick moet nu even wel, en dat voor alle dingen,
Aen Ondersoeck tot deught de blyde bootschap bringen,
Van wegen 't Broederschap, want hy wacht met gedult,
Dat hy by d' Acoley sal werden in-gehult.
Binnen. | |||||||||||||||||||
[Folio *****2v]
| |||||||||||||||||||
Eerste Vertooninge.Ondersoeck tot deught sit met een Tafel met Boecken voor hem, met schrijf-tygh, en Mercurius komt in.
Ga naar margenoot+Siet Ondersoeck tot deught hier besich in de Boecken,
Om 't gene dat hem dient, tot leering op te soecken.
| |||||||||||||||||||
Tweede Vertooninge.Sy groeten malkander.
Ga naar margenoot+Mercury desen Vrient seer vriendelijck begroet,
Die vlytigh hem ontfanght, en van het selve doet.
| |||||||||||||||||||
Derde Vertooninge.Sy als met malkander spreeckende.
Ga naar margenoot+Mercury seght sijn last, dies gaet den ander vragen,
Daer van hy wert bericht, hoe hy sich selfs moet dragen.
Ongetoomde Lust spreeckt.
'k En late niet de kroegh, al sloegh men my met stocken,
De Weeck is al weer uyt, 'k heb altijt opgetrocken,
Den dagh die is te kort, den nacht niet langh genoegh,
Als ick ten tween ben t'huys, soo isset vry al vroegh,
En isset dat dan 't Wijf wilt schelden of wat kyven,
Soo heb ick goe oorsaeck om langer uyt te blyven,
Of 'k gaen van daer ick kom, roert sy te veel haer mont,
En soo sy schoone spreeckt, soo soeck ick selfs den hont,
Indien daer maer een stroo int minst leyt in de wege,
Dat is my al genoegh om doen gelijck ick plege,
Te worden wel gedient, te sitten sacht en warm,
En hebbe Bier en Wijn, een schoon Kindt in den arm,
Daer hoor ick geen gekijf, 'k en hoor daer niemant klagen,
Ick ben daer lief en weert, sy souden my wel dragen,
Mijn nieren leggen sacht, mijn hert dat is gerust,
Ick hebbe dat ick wil, ick ete dat my lust,
Elck loopt als ick maer spreeck, want ick kan 't wel betalen,
Al waer 't op 't endt van 't Landt, sy souden 't voor my halen:
Des morgens Brandewijn, dat is mijn oude rent,
Een muddeken of twee, dat ben ick soo gewent,
En voorts den heelen dagh, want ick heb wel begonnen,
En soud' ick sonder dranck geen ure wesen konnen,
| |||||||||||||||||||
[Folio *****3r]
| |||||||||||||||||||
't Een uyt, en 't ander in, naer dat ick vind mijn maets,
Of by den besten Wijn, of naer gelegen plaets,
En om dat ons den tijdt te minder sou vervelen,
Wy krygen Kaert of't Bert, dat om 't gelagh te spelen,
Dat moet gevonden zijn, want eenen maer betaelt,
Die 't op sijn kappe druypt, mach sien waer dat hy 't haelt,
Voor my ick kan 't wel doen, 'k en hoeve niet te sorgen,
Daer hoeft my niet een Weert een half uyr te borgen,
Mijn Vader heeft gesorght, mijn Moeder heeft gespaert,
En vry een grooten hoop voor my by een vergaert:
Mijn Vader is langh doot, mijn Moeder quam te sterven,
Ick trock den bras naer mijn, ick most alleene erven:
Soo heb ick wils genoegh, van Gelt, Silver, en Gout,
Daer ick my op verlaet, 'k ben moedigh en oock stout:
Mijn Moeder socht my wel soo dit of dat te leeren,
Wat hoef ick het te doen, want ick heb om te teeren,
'k En sochte maer playsier, gelijck ick heden doen,
Tot alle tijt-verdrijf gaen ick my daeghlijcx spoen,
Als tuyssen, alle spel, oock danssen ende springen,
Het kost wat dat het kost, alst maer zijn soete dingen.
Ick heb hier in mijn sack een nieuwen Liede-boeck,
Wel siet het is een Kaert, hoe komt die in mijn broeck:
Ga naar margenoot+Wat leyt my aen de Kaert, ick hebse flus verswooren,
Want ick hebber te nacht niet weynigh mee verlooren.
Ick vind' hier noch een Pijp, die steeckt hier in mijn sack,
Ga naar margenoot+Die moet ick aen d'een sy gaen vullen met gemack.
Ondersoeck tot deught spreeckt.
Den Bood' heeft my de weet van 't Broederschap gedaen,
Dat ick daer komen sou, dies wil ick derwaerts gaen,
Want ick sou doch mijn selfs by yemant moeten voegen,
Soo gaen ick best by dees, want 't is mijn goet genoegen.
Te schieten met den boogh, daer weet ick gantsch niet van,
De Busse desgelijckx ick niet wel hand'len kan:
En 't geen daer wert gebruyckt dat zijn alsulcke saecken,
Bestaendt in 's Geest deursoeck, dan my wel sal vermaecken,
Want ick ben van natuer tot sulcx te doen gesint,
En heb de geestery van in mijn jeught bemint.
Dus moet ick eens gaen sien wat dat de Borsten seggen.
Ongetoomde Lust.
Wel Buerman goeden dagh, waer gaet ghy 't hier aenleggen,
Dus in u eensaemheyt?
Ondersoeck tot deught.
Wel goeden dagh gebuer,
Ick moet gaen op een plaets, en dat op dese uer.
| |||||||||||||||||||
[Folio *****3v]
| |||||||||||||||||||
Ongetoomde Lust.
Maer hoort doch eens een woort, en soudt ghy niet eens drincken.
Ondersoeck tot deught.
Ick danck u duysen fout.
Ongetoomde Lust.
Buer wilt u wel bedincken,
Of ghy geen Herbergh vont, kom drinckt nu eens met mijn.
Ondersoeck tot deught.
Ick danck u andermael, voor dees tijt sal 't niet zijn,
't Is Sondagh als ghy weet, dan gaen ick noyt te biere,
Ja qualijck in de Weeck.
Ongetoomde Lust.
Ba dat 's een qua maniere,
Ick gaen soo veel te meer, wel ses-mael op een dagh,
Kom wilje met my gaen, ick geefje vry gelagh.
Ondersoeck tot deught.
O neen ick, neen ick Maet, ick kan 't selfs wel betalen,
Als my te drincken lust.
Ongetoomde Lust.
Waer wilje loopen dwalen,
Seght waer heen dat je wilt, ick gaen wel mee met u.
Ondersoeck tot deught.
Daer heenen dat ick gaen, mooght ghy niet komen nu.
Want ick ben nu ontboon, voor 't eerste op de Camer.
Ongetoomde Lust.
Wel Buertje, soete man, ghy vont geenen bequaemer
Als my, want ick heb langh gesocht die Compagnie,
Ick weet als icker kom, elck een sal wesen blye.
Ondersoeck tot deught.
Maer zijt ghy wel versocht om by de Maets te kommen,
Of hebt ghy 't wel versocht.
Ongetoomde Lust.
Als sy my hooren nommen
Soo halen sy my in, ghy sult het seecker sien,
Want elck een my bemint.
Ondersoeck tot deught.
Voor my ick mach 't wel lyen,
Maer ick voor mijn Persoon, en sou 't niet willen proeven:
Nu Buerman gaet ghy eerst, 'k sal hier soo lange toeven.
| |||||||||||||||||||
[Folio *****4r]
| |||||||||||||||||||
Ongetoomde Lust.
Ga naar margenoot+Wel dat sal ick wel doen, 't is daerom niet te min.
Mercurius.
Ga naar margenoot+Wat 's u begeeren Vrient?
Ongetoomde Lust.
Dees Borst wou gaeren in,
Ick brengh hem mee tot hier, om hem wat te gerieven.
Mercurius.
Ga naar margenoot+Wel Ondersoeck tot deught, kom in ist u believen,
Ick heet u willekom. Wat wilt ghy voorder Vrient?
Ongetoomde Lust.
Ick wil mee binnen gaen.
Mercurius.
Hebt ghy 't al aengedient?
Men komt hier soo niet in, 't en ware Prins of Deecken
U hadden selfs ontboon.
Ongetoomde Lust.
Dat ickse moghte spreecken,
Of seght dat ick hier ben, waer in zijt ghy ontrust.
Mercurius.
Hoe is dan uwen naem?
Ongetoomde Lust.
'k Heet Ongetoomde Lust.
Mercurius.
't Is wel, soo wacht dan wat, ick dien het aen met eenen.
Ongetoomde Lust.
Wel wat sal dit doch zijn, wat mach dien Botrick meenen
Wien dat hy vooren heeft, dat hy my hier laet staen,
Of 't hem is lief of leet, soo sal ick binnen gaen,
Want 'k weet wel als de Maets mijn name maer en hooren,
Sy komen al te mael om my te halen vooren,
Want sulck een Borst als ick wert over al gevleyt,
En 't is my van de Maets oock dickmael aengeseyt,
Dat sulck een Man als ick confreer wel hoort te wesen,
Die doch van yeder een geacht wert en gepresen.
Mercurius.
Vrient 'k heb op u versoeck, Prins, Deeckens, en de Maets,
Verklaart dat ghy wel wilt oock komen hier ter plaets,
Maer dit 's d'antwoort van haer, ghy mooght wel wederkeeren,
Want sy in 't Broederschap u geensins en begeeren,
| |||||||||||||||||||
[Folio *****4v]
| |||||||||||||||||||
De ongebonden lust is haer seer wel bekent,
De Camer waer door u onteert, en gantsch geschent,
Derhalven mooght wel gaen, of wandelt vry daer buyten
Ga naar margenoot+Soo langh als 't u belieft, ick sal de deure sluyten.
Ongetoomde Lust.
Wel, wel, wat sal dit zijn, hoe, is het waer of niet,
Ga naar margenoot+De deure voor mijn hooft, dat is my noyt geschiet,
Of ick een schelm waer, soo voor het hooft te stoten,
Geen dingh en spijt my meer, niet heeft my soo verdroten,
Men bijt my in den Baert, in 't kort soo wat bestraft,
Verwesen onverhoort, met eenen afgeschaft:
Dus Esels als het zijn, alsoo met my te spotten,
Laet-dunckent al te veel, een deel waen-wijse sotten,
Die meenen wijs te zijn, doch zijn sy grof en plomp,
Sy maeckten ander scherp, en blyven selve stomp:
Wat moght my over gaen, dat ick naer haer gingh trachten,
Die men toch over al van yeder hoort verachten,
Sy zijn soo suyver niet, al spreecken sy al stout,
Ick kender al een deel, die men 't niet toe betrout,
Die met de reyne kaert soo wel weten te spelen,
Al waer het dagh en nacht, 't en sou haer niet vervelen,
Sy zijn daer voor vermaert: wat hebben sy op mijn,
Dat Rede-rijckers doch maer Kanne-kijckers zijn.
Ick blyve wel van daen, hadt ick het maer geweten,
'k Wenscht' dat ick voor een pont verdroncken had' geseten:
Doch moet ick even wel versoeten dese smert,
En met een Kanne Wijn die spoelen van mijn hert.
| |||||||||||||||||||
Eerste Vertooninge.Rethorica sit, neven haer Konst-beminder en Goede meeninge, Mercurius brenght Ondersoeck tot deught, groeten malkander.
Ga naar margenoot+Siet Ondersoeck tot deught die komt ter Camer in,
En groet het Broederschap, sy doen hem oock niet min.
| |||||||||||||||||||
Tweede Vertooninge.Rethorica als hem aen-spreeckende.
Ga naar margenoot+De Maeght die spreeckt hem aen, en gaet hem plat af vragen,
Of hy tot 't Broederschap heeft lust en wel behagen.
| |||||||||||||||||||
[Folio ******1r]
| |||||||||||||||||||
Derde Vertooninge.Konst-beminder leest de Caert.
Ga naar margenoot+Alsoo hij heeft sijn sin getrouwelijck verklaert,
Naer 't goet en oudt gebruyck, soo leestmen hem de Caert.
| |||||||||||||||||||
Vierde Vertooninghe.Sy heeten hem willekom, en bien de handt.
Ga naar margenoot+Alsoo hy die toestaet, en willigh toont hen-lieden,
Soo zijn sy al gereet om hem de hant te bieden.
Rethorica, Konst-beminder, Goede meeninge, Ondersoeck tot deught, en Mercurius uyt.
Rethorica.
Nu Ondersoeck tot deught ghy hebt de Caert gehoort,
Hebt ghy daer tegen yet?
Ondersoeck tot deught.
Neen Maget, niet een woort,
Ick wil gewillighlijck onder de selve buygen.
Rethorica.
De Broeders altesaem die zijn hier van getuygen,
Ick wensch dat ghy my soo, alsoo gebruycken meught,
Op dat ghy daer door gaet van d'een tot d'ander deught,
Ter eer van u en my, en die Blaeu Acoleyen.
Ondersoeck tot deught.
Ick sal volkomen 't geen daer toe ick ben bescheyen,
Soo ver als ick vermach.
Konst-beminder.
Konst-broeder hier ter plaets
De Liefd ons grontvest is, wy zijn al soete Maets,
Ons order ghy nu weet: hier en mach niet geschieden
Als 't geen dat mach bestaen by eerelijcke Lieden,
Op dat door quaet bedrijf de Maeght niet wert ont-eert.
Ondersoeck tot deught.
Daerom heb ick een plaets int Broederschap begeert.
Goede meeninge.
Wy willen anders geen, dan alle goede Kinders,
Die vreedsaem zijn van aert, en rechte konst-beminders:
Maer d'ongetoomde lust is een moetwilligh gast,
Wy zijn met sulck een volck in geenen deel gepast,
Oock die zijn obstinaet, en lustigh om te twisten,
En in broot-dronckenschap onnut haer tijdt verquisten,
| |||||||||||||||||||
[Folio ******1v]
| |||||||||||||||||||
Waer deur 't gantsch Broederschap wert lichtelijck besmet.
Ondersoeck tot deught.
Oft dronckaerts tuysschers zijn, en poldren altemet,
Soudt ghy versteecken die, dit wild' ick u wel vragen,
Als sy hun selfs hier stil, en wel naer d'order dragen.
Konst-beminder.
Ick bidt u goeden Vrient, die hem soo ver begeeft
Dat hy al sijn vermaeck in sulck een wandel heeft,
Hoe soude die hem selfs naer onse order voegen,
Die neemt in 't slimste werck zijn alderbest genoegen,
Haer liefd' streckt maer alleen tot nieus-gierige lust.
Goede meeninge.
En als men sulcke kent, om blyven soet gerust,
Soo ist de beste saeck, die eerst-mael af te houden,
Als dat men die met schant daer naer uyt setten souden,
Het is ons oock voor 't best, van wijse Lien geraen.
Ondersoeck tot deught.
Ick houd het oock voor goet, het is seer wel gedaen:
Met goet volck ist goet doen, in alderley manieren.
Rethorica.
Nu Broers van d' Acoley, naer dat ghy my wilt cieren
Het hooft met eenen Crans, deur-vlochten en deur-vrocht
Met blomkens veelderley, in konste op-gesocht,
Op morgen ist den dagh, den tijdt begint te naecken,
Om 't geen daer is van noot, wel veerdigh klaer te maecken,
Op dat al u beleyt met sticht en order gaet,
En gantsch geen ongemack in uwe Feest ontstaet,
Die deur de liefd begint, met geen tweedracht mach enden.
Konst-beminder.
Liefd heeft ons opgeweckt, en sal ter Feesten senden,
Gesoocht aen haere borst, die is van sulck een kracht,
Dat sy de boose nijdt, of tweedracht niet en acht.
En voort wat ons aengaet, soo hebben wy ons dingen
Al vast en wel bestelt.
Goede meeninge.
Om die haer wercken bringen
Te toeven naer 't behoor, gelijck het oock betaemt,
Den eenen vrient en is voor d'ander niet beschaemt:
En wert daer faut begaen, de Liefd die sal het decken.
Konst-beminder.
Wel Maeght met u verlof soo mogen wy vertrecken,
En sien wat noch ontbreeckt, wy halen 't, 't zy hoe kleen,
Rethorica.
Ja 't geen noch noodigh is, beschicket doch met een,
| |||||||||||||||||||
[Folio ******2r]
| |||||||||||||||||||
Want als men 't al seer wel besorght, en niet meer weten,
Ga naar margenoot+Soo is het aldermeest noch menighmael vergeten.
Tweedracht.
Het Aerdtrijck schut en beeft, de Bergen staen verkrompen,
Den Hemel is bedroeft, de Wolcken geven dompen,
De Zee die brult en tiert, de Son geen schijnsel geeft,
Elck is vol vrees en schrick wat op de Werelt leeft,
Als ick te voorschijn kom, my stut noch Dam noch Dijcken,
Wat heerschappy of macht, sy moeten voor my wijcken,
Hoe vredigh is het Rijck, ick maeck het vol rumoer,
Ick keer het onderst op, ick set het al in roer,
Geen Koningh seecker is, of Rijck, of Landt, of leven,
Hoe machtigh hy oock was, sijn sterckten hem begeven,
Als ick kom in sijn landt, ick felle tweedracht, ick
Verniel het in den grondt in eenen oogen-blick
Daer ick de menschen tref, men siet dat sy met pynen
Steets leven in verdriet, of als de snee' verdwynen:
Den Soon sijn Vader haet, den Vader haet sijn Kint,
De Moeder haere Vrucht, hoe sy die heeft bemint,
Hoe vredigh dat sy zijn, als ick daer kom met listen,
Soo isser dagh en nacht het gantsche huys vol twisten:
Hoe nau verbondt dat is den Man met d'Echte Vrouw',
Daer ick maer kom in huys, sy achten op geen trouw',
Het lief dat is hun leet, het soet dat is haer galle,
Geen quaet en is soo groot daer sy niet in en valle,
Geen vyant is soo wreet, geen menschen soo verhit,
Hoe naerder vrient het is, hoe meerder haet in dit:
't Is waer 'k en werde noyt tot geen plaets opgeropen,
Maer ick kom evenwel behendigh in gekropen,
Geen vreughden-feest, hoe groot, geen vriendelijck geniet,
Ick maeck dat ick daer ben, ja waer die oock geschiet.
Daer wert eens Bruyd-lofs-feest gehouden van de Goden,
Die al waren genoot, doch ick was niet ontboden:
Wat had ick doch te doen, ick hebbe my verstout,
Ick maeckt' een Appel schoon, die was van louter Gout,
Daer schreef ick perfect op dees Gouden Appel schoone,
Die is tot een geschenck de fraeyst Godin ten loone,
Doen roldt ick s' in den hoop, daer sy in vreughde t'saem
Wel saten soet by een, men wist daer van geen blaem,
Maar soo haest dit geschrift van Juno was gelesen,
Van Pallas, Venus schoon, doen is daer op geresen
Een grouwelijcken twist, dat ick my het geset,
Alsoo ick my daer vondt, in 't schoonste van 't Bancquet,
Want elck sprack, ick ben schoonst', hier in is niet te willen,
Den Appel komt my toe, sy waren niet te stillen,
| |||||||||||||||||||
[Folio ******2v]
| |||||||||||||||||||
De vreught die was gedaen, men liet de Feest op lest,
Elck een die hadt genoegh te stillen dese quest,
Doch alles te vergeefs, daer was niet in te seggen,
Ick kreegh de overhant, 'k en wou niet onder leggen,
Dit doen ick menighmael, als men daer minst op gist,
Soo werp ick hier of daer een Appelken van twist,
Ist in een Feest, of Mael, d'een heeft niet wel geseten,
Een ander niet gedient, of niet besorght van eten,
Of is niet naer sijn sin gewilkomt van den Weert,
Soo ick daer krijgh mijn klaeu. Het minst hen-lieden deert,
Dat die goe Vrienden zijn, en hoorden soo te blyven,
Dickmael om kleyne saeck als wree vyanden kyven.
Doch dit is best van al, mijn voetsel en mijn kracht,
Het Gelt, Silver, en Gout, dat ist daer elck naer tracht,
Insonderheyt wanneer daer van yet komt te deelen,
't Verhalen waer te langh, wat zijn hier om krackeelen,
Daer sit ick als princes verheven op den Troon,
Want by het meeste goet heb ick de beste woon,
Ja mocht ick naer mijn wil, ick sou mijn tanden wetten,
En spaeren niemant niet, maer een gaet my beletten,
Een die naer mijn gewelt in 't minste niet en vraeght,
Maer heeft my menighmael verbannen wegh gejaeght,
Een stoor, een kinder-meyt, een soet en sacht gesouten,
Een rechte slechte doos, die wonderlick kan kouten,
De Liefd' is sy genaemt: al ben ick noch soo fel,
Soo kan de Liefd' nochtans my overwinnen wel.
Dit spijt my menighmael, doch legh ick om mijn luymen,
En als sy is van huys, dan doen ick alles ruymen.
Hier is een Reden-feest, daer heb ick van gehoort,
Is daer de Liefd' maer niet, ick sal haest komen voort,
Ick sal Rethorica, die haer meynt te verheugen,
Gaen spelen sulck een spel, dat niet veel en sal deugen,
Mach ick daer komen in, krijgh ick daer maer een voet,
Ick helpse tegen een, al waren sy verwoet:
Den slechtsten die daer is dien sal ick meest gaen prijsen,
En 't alderbeste werck dat sal ick achter wijsen.
Ga naar margenoot+Ja ick sal brengen in dat niemant oyt bedocht.
Liefde.
Vertreckt ho boose Vrou, vertreckt ho hels gedrocht,
Hoe wel ghy Tweedracht loos veel twisten hebt gebrouwen,
Soo vliet van dese plaets, ghy sult u hier niet houwen,
Want in dees Reden-feest daer wil ick selve zijn,
En ghy en kont geensins u voegen nevens mijn,
Ick sal, ick sal dees plaets voor Tweedracht gantsch bevryden,
Daerom ghy Fury wegh, wegh, 'k wil u geensins lyden,
| |||||||||||||||||||
[Folio ******3r]
| |||||||||||||||||||
Ick segh u gaet van hier, gaet en vertreckt terstont,
Ter plaetse daer ghy woont, in d'alderdiepsten gront.
Tweedracht.
Hier is geen plaets voor mijn, ick sien ik moet vertrecken,
Ga naar margenoot+Maer ick en scheldt niet quijt, men hoeft my niet te wecken.
Liefde.
Hoe fijn en lieflijck ist, daer Broeders in 't gemeen
In vreden zijn versaemt, deur liefden wel by een,
't Is als een Balsem soet op Aaeron gegoten,
Die voort sijn leden deur tot onder is geschoten,
De Vreed' gelijckt den douw', die 's morgens valt seer klaer,
Die Hermon en Syon bevocht, en maeckt vruchtbaer:
Soo sal 't vreed'samigh volck, soo sullen sy oock wesen,
Sy ondervinden steets Gods goedigheyt in desen.
Jaeght, jaeght dan Vrede naer, ock laet dit zijn u wensch,
Want sy is aengenaem, by Godt en by den mensch.
Die dan den Vrede soeckt, en daer naer heeft verlangen,
Soo hy my hout in weerdt, hy sal de selft ontfangen,
Want daer ick woon in huys, ick ben van sulck een aert,
Dat Tweedracht voor my vliet, en Vrede wert gebaert:
Wee, die my niet en acht, en lichtelijck laet loopen,
Ga naar margenoot+Soeckt wederom, 't is best, want ick men niet te koopen.
Rethorica, Konst-beminder, Goede meeninge, Ondersoeck tot deught, en dan Mercurius uyt.
Rethorica spreeckt.
Dit's den gewenschten tijdt, den langh verwachten dagh,
Dat yemant, van die leeft, een Reden-feest hier sagh,
Dat ick dus ben verciert met Blaeuwe Acoleyen,
Gegroeyt aen Helicon, in Musa's soete weyen,
Daer d'Ipocrene vloet seer lieffelijcken vliet,
Alwaer 't konstgierigh hert volkomen lust geniet,
De Sael die is bereyt, daer mijn Poëten sullen
Met haer konst-rijcke spraeck het gantsche huys vervullen,
Van 't geen het spitse breyn soo dierbaer heeft gekocht,
En als een Honigh-bye, met moeyten opgesocht.
Homerus die daer was een Prince der Poëten,
Hoe hy my heeft gebruyckt, al die geleerde weten,
Ovidy, Cicero, hoe groote eer elck heeft,
Siet of op desen dagh haer wijsheyt niet en leeft.
Siet of het Nederlandt voor haer sou willen wijcken,
Want 't mergh van dicht, dat sticht, sal yeder laten blijcken.
Danck zy u Broederschap, dat ghy my dus gerieft.
| |||||||||||||||||||
[Folio ******3v]
| |||||||||||||||||||
Konst-beminder.
O Maeght het geen wy doen, dat doen wy deur de Liefd,
U eer, en goede leer, daer naer wy seer verlangen,
Om onse Broeders hier met vreughde te ontfangen,
Het welck naer onse plicht op huyden sal geschien,
Goede meeninge.
Dat wy hebben gewacht, ick hoop wy sullen 't sien
Dat elck sijns herten schat sal open leggen vooren.
Ondersoeck tot deught.
Hoe langh heb ick gewenscht dees soetheyt eens te hooren,
Wat elck tot soo een vraeghs verklaringh heeft bedacht.
Konst-beminder.
Ga naar margenoot+'t Maeckt een volkomen werck alst is te saem gebracht.
Liefde.
Ick kom met mynen staet de Reden-feest vercieren,
Op dat men alles sou met order wel regieren,
En dat elck hem vernoeght, sou spreken uwen rom.
Rethorica.
Ach Liefd, ach soete Liefd, ghy zijt ons willekom,
Die ons u goede hulp aenbieden komt in desen,
Gelijck ghy menigmael de selve hebt bewesen,
Want daer ghy niet en zijt, en ist niet veel met mijn.
Liefde.
Daerom Rethorica soo wil ick by u zijn,
Op dat geen achterklap hier naer u soude letten,
Of boosen haet en tijdt, of twist hem sou neer setten,
Op dat den tooren fel u nergens in en deert,
En 't eygen groot gevoel oock gantschlijck zy geweert,
De loose Tweedracht ergh, die heb ick leer bekeven,
En verde van u Feest in haer Spelonck gedreven,
Draeght sorgh van uwent weegh, ick weet sy haer verformt,
Siet dat sy buyten blijft, hoe dapper dat sy stormt,
Siet scherp, en zijn oock blint, hoort nau, en slacht den dooven,
Mijt haet, mijt gonst, gaet recht, wilt niemants eere rooven:
Dat beste werckers zijn, den besten prijs toe leyt,
Soo wert u van elck een seer goeden lof bereyt,
Dit doende sal ick steets u eenigh t'samen binden.
Goede meeninge.
Gelijck ghy dat belast, soo sal 't elck een bevinden,
Daer wert goet recht gedaen, of verde, of naer by,
Den loon die volght het werck, het zy wie dat het zy,
Van onsent wegh en sal sich niemant hem beklagen.
Konst-beminder.
Want wy willen noch jonst, noch niemant zyde dragen.
| |||||||||||||||||||
[Folio ******4r]
| |||||||||||||||||||
Ondersoeck tot deught.
Ga naar margenoot+Het sou ons schande zijn, en tegen konsten aert.
Mercurius.
De Broeders zijn daer voor te samen al vergaert,
Belieft het u o Maeght dat ickse brenge binnen.
Rethorica.
Hoe blyven die daer voor die my soo seer beminnen,
Dat sy om mynent wil soo ver komen gereyst,
Mercury haeltse in, niet langh u en bepeyst.
Konst-beminder.
Mercury gaet met een en wiltse binnen bringen,
Ga naar margenoot+En komt dan wederom te passen op u dingen.
Liefde.
Komt Maeght Rethorica, komt set u hier ten toon,
Hier neven aen mijn zy, op dees verheven troon,
Op dat ghy naer u wensch de Broeders mooght ontmoeten,
En geeft Mercury last, die salse wel begroeten.
Rethorica.
Dat sal ick geerne doen.
Konst-beminder.
Ga naar margenoot+Wy helpen u daer op.
Rethorica.
Dit is als Helicon, den alderhooghsten top.
Nu ick sit by de Liefd, nu ben ick opgeheven,
Ga naar margenoot+Om yder, wien het is, bequaem antwoort te geven.
Mercury zijt ghy daer, zijn al de Broeders hier?
Mercurius.
Me-Vrouw' sy zijn daer al.
Rethorica.
Een Krans van Lauwerier
Daer sal ick u, o Volck, daer sal ick u mee kroonen.
Die willigh zijt den dienst, dien sal ick willigh loonen,
Gaet dan mijn Dienaers, gaet, en voeght u by de Maets:
Maer ghy Mercury sult noch blyven hier ter plaets,
En groet de Borsten al, want dit is doch u leven,
Sy staen op dese rol met order al geschreven,
En wat ghy voorder doet, sal ick u doen bescheet.
Mercurius.
Al dat de Maeght belieft, daer toe ben ick bereet.
Konst-beminder.
Me-Vrouw' met u verlof, wy treden naer beneden.
| |||||||||||||||||||
[Folio ******4v]
| |||||||||||||||||||
Goede meeninge.
Daer wy met vreught in deught aenhooren rijcke reden.
Ondersoeck tot deught.
Die deur 's Geeft ondersoeck met Liefde zijn besproeyt,
Daer de Blaeu Acolay seer lieffelijcken bloeyt.
Binnen alle te samen. Maer Mercurius komt buyten.
Mercurius spreeckt voorder en doet de groet aen de gekomen Cameren.
EErweerdige wijse Heeren,
Die ons Reden-feest vereeren,
Daer de lust kan zijn geboet,
In het smaecken van het soet,
Sulck een heyl wy u E. jonnen,
Meer als wy wel seggen konnen,
In 't besit van 't hooghste goet,
Dancklijck neemt ons slechte groet.
Borsten Broeders in 't gemeene,
't Zy hoe groot, of oock hoe kleene,
't Zy van verde, of na by,
Zijt al wilkom wie het zy,
Balssem blom die heden bloeyet,
Van der Gouw' u herwaerts spoeyet,
Wilkom Broeders weer gekroont.
Sluys in Vlaender sonder treuren,
't Mach u Distel-blom gebeuren
Hier te zijn op desen tijdt,
Wilkom Broeder ghy hier zijt,
Veere; Lely, Konsten Broeders,
Die in't eerst waert onse hoeders,
Wilkom al uyt reynder jonst,
Soete Broeders in de konst.
Goes wel soete Nardus Blommen,
Ghy zijt ons seer wel gekommen,
Want u konst in dese saeck
Dient tot stichtelijck vermaeck.
Goudse-blommen van der Goude,
Die soo lange konste boude,
En soo verde komt gereyst,
Wilkom, wilkom ongeveynst.
Spruyte-Jess' in minnen groeyen,
Soetheyt uyt u sinnen vloeyen,
Naeste bueren, soete Maets,
Zijt al wilkom hier ter plaets.
Hier met dan, om tijdt te winnen,
Salmen voorder gaen beginnen,
Soete reden op ons vraegh,
Daer toe yders lust is graegh.
Komt dan Broeders, weert gepresen,
Yeder een sijn wercken lesen,
Boet de lust van Redens Maeght,
Die altijdt het soet behaeght,
Laet de Blaeuwe Acoleyen
Met u blomkens haer vermeyen,
Ghy den Geest deursoecken meught,
En hier zijn met vreught in deught.
Met vreught in deught. Vincent Mathijsz. |
|