De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 20

[p. 332]

De Vlaamsche toondichter Peter Benoit.

In onze nationale, Vlaamsche, muziekale beweging, bekleedt ontegensprekelijk Peter Benoit eene eerste, schitterende plaats.

Weinige mannen wisten met zooveel overtuiging als hardnekkigheid, gelijk hij, het hoofd te bieden aan de machtelooze knutselaars, die in België alles op een vreemden voet willen inrichten.

Manmoedig bood onze Benoit het hoofd aan de afbrekers van Vlaanderens verhevene kunst, aan de verguizers van eigen scheppen, aan de bewierookers van het verwijfde Frankrijk.

_* * _*

Peter Benoit werd geboren in de aloude stad der Forestiers, te Harelbeke in West-Vlaanderen, den 17 Oogst 1834 en is dus 56 jaar oud.

Zijne eerste leermeesters waren zijn vader Peter Jacob Benoit, Jan Van de Wiele, kapelmeester der O.-L.-V. kerk te Kortrijk, en Peter Carlier, orgelist der kerk van Desselghem, een lief dorpje op een uur afstand van zijne geboortestad.

In 1851 werd hij door toedoen van M.F.J. Fétis, die zijn reeds ontluikend talent waardeerde, in het Brusselsch Conservatorium aangenomen. Hij voltooide aldaar zijne studiën en legde zich vooral toe op het contrapunt, de fuga en de compositie met Fétis, op de harmonie met Charles Bosselet.

Later oefende hij zich in de instrumentatie en het orkest-besturen met den knappen Karel Lodewijk Hanssens, orkestmeester in den Muntschouwburg.

In 1853 verwierf Benoit reeds de twee eerste prijzen van harmonie en fugue en in 1857 den tweejaarlijkschen prijs van compositie, ingericht door den Staat.

Van 1854 tot 1857 was hij werkzaam als orkestmeester van het Nederlandsch tooneel in den Parkschouwburg te Brussel, die toen bestuurd werd door Jacob Kats en alwaar Felix Van den Sande als tooneelmeester optrad.

Hij schreef dan de muziek van een tal dramas en blijspelen, van een gelegenheidstuk de Belgische Natie en zijn eerste zangspel Het dorp in 't gebergte, in drie bedrijven, een stuk dat herhaalde malen met grooten bijval werd opgevoerd.

Het behalen van den tweejaarlijkschen prijs in het Conservatorium, gaf hem het recht op eene kunstreis, die hij benuttigde om zijne veelvuldigde kennissen uit te breiden.

Te Brussel teruggekomen, sloot hij vriendschappelijke Vlaamsche kunstbetrekkingen aan met dichter Emmanuel Hiel. Dit feit moest op de toekomst van den Vlaamschen meester doorslaanden invloed uitoefenen, zooals het ons later maar al te wel bewezen werd.

De samenwerking dier twee overtuigde Vlaamsche dichters, deed het eerste Vlaamsch groot oratorio Lucifer geboren worden, dat met weergaloozen bijval werd uitgevoerd.

[p. 333]

Wij herinneren ons nog, hoe het gansche land die twee Vlaamsche mannen, in het Hertogelijk Paleis met geestdrift toejuichte.

In 1867 trad Peter Benoit op als bestuurder der Antwerpsche muziekschool, die hij in eene nationale Vlaamsche school herschiep, welke thans tot roem van Vlaanderen strekt.

In sommige Franskiljonsbladen poogde men den grooten meester te dwarsboomen en af te breken, doch de reus Benoit weerstond aan dat uitheemsch geblaf en dreef zijne nationale, Vlaamsche grondbeginselen door, ondanks Fransch onweêr en storm!

Sedert bijna een kwartaal eeuws, heeft Benoit zijn kunststrijd verdeeld in het besturen der muziekschool, in het geven van kunstvoordrachten, het schrijven van letterkundige werken over de vaderlandsche muziek en haar grondbegin.

In talrijke boeken, brochuren en tijdschriften, wist hij meesterlijk zijne vijanden op Vlaamsch kunstgebied uit den zadel te lichten, omdat hij eene ware, niet te wederleggen kunst verdedigde, op nationaal gebied.

Ontzaglijk groot is het getal artikels over de vaderlandsche muziek, die door hem werden geleverd en meer dan dertig bijdragen verschenen daarover destijds in de Zweep.

Ook in de Vlaamsche Kunstbode was hij een bestendig medewerker. Onze vriend Benoit, ware hij niet een beroemd toondichter, zou voorzeker ook een niet min gewaardeerd letterkundige moge genoemd worden.

Benoit leidde en bestuurde met honderden groote muziekale uitvoeringen.

Dit alles belette den dichter niet groote en wereldberoemde werken voort te brengen, die in de voornaamste hoofdsteden van Europa, met weergaloozen bijval, werden uitgevoerd.

Lucifer (gedicht van Hiel) zag het licht in 1865; De Schelde (Hiel) in 1868; Drama Christi in 1871; De Leie (Verriest) 1872; De Oorlog (Van Beers) 1873; Charlotte Corday (Van der Ven) in 1876; Willem de Zwijger (drama Van Goethem) 1876; Rubens-Cantate (De Geyter) 1877; De Wereld in (idem) 1878; Joncfrou Kathelyne (idem) 1879; Dichters-Heil (Hiel); Genius des Vaderlands (De Geyter) in 1880; Muze der geschiedenis, Hucbald 1880; Hymne aan de Schoonheid 1882; Juicht met ons! (Hiel); Feestzang (Van Beers); Dichters Hulde (De Geyter) 1886; Elegisch gezang (Dela Montagne) 1887; De Rijn (De Geyter) 1884; enz., enz., enz.

Moesten wij al de liederen, koren, enz. opnoemen, die nog door hem werden geschreven, dan ware ons bestek veel te klein.

Benoit's kunstscheppingen zullen als een blijvend muziekaal monument, de eeuwen door, voortstralen.

Sedert 1830 heeft geen enkele toondichter zoo'n grootsche, als merkwaardige en eigenaardige werken voortgebracht.

[p. 334]

Zij zijn Vlaamsch van ziel en lichaam; Vlaamsch tot in het merg der beenderen! 't Zij op Vlaanderens openbare markten en forums van het voorvaderlijk geslacht; 't zij in onze muziekhallen, kerken of schouwburgen, overal weergalmden in mannelijke klanken, in medeslepende koren, in hemelsche zangen, in forschige tonen, het lijden en strijden van ons Vlaanderen ras!

Hier, gewapend met den goedendag; daar lievend en kozend aan de boorden der Schelde; gindsch het dankgebed stortende aan den Allerhoogste en in den schouwburg de gemoederen opwekkende, voor den reuzenstrijd der XVI^e eeuw.

Zulke genieën worden in ons land niet alle eeuwen geboren, en het Vlaamsche volk heeft hem zoo lief als toondichter, als zijn Conscience als romandichter.

Wij hebben met Benoit gedurende 25 jaar voor Vlaanderens kunstherleving gestreden en altijd vonden wij dien muziekalen leeuw aan het hoofd der strijders.

Met pen en woord, met geest en lichaam werkte hij dag en nacht voor zijnen Vlaamschen volksstam.

‘Die kerel is van ijzer en staal - zegde mij destijds Conscience - of anders ware hij reeds lang onder zijne reuzentaak bezweken’.

Onze betreurde boezemvriend Conscience sprak waarheid, want zoo'n strijdend en lijdend leven als Benoit doorworstelde, zijn weinige mannen bestand.

Benoit vormde ook een gansch leger Vlaamsche kunststrijders, die thans den meester tot eere strekken.

_* * _*

Wanneer ons de goede tijding uit de Scheldestad, het bij uitstek kunstminnende Vlaamsche Antwerpen zal komen, dat Benoit, reeds 25 jaar zijne muziekschool bestuurde, dan zal gansch Vlaanderen, dan zullen al de Vlaamsche strijders naar de Conscience-stad stroomen om er den jubilaris plechtig te vieren.

Mannen als Benoit, met hunne rotsvaste grondbeginselen, met hunne geniale scheppingskracht zijn in onze eeuw te zeldzaam, opdat we ze niet luisterrijk zouden vieren.

Dien dag zullen de Scheldezonen hunnen meester in triomf dragen.

Julius Hoste.