De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 19

[p. 38]

Boekbeoordeelingen

I.
Cilia, roman door Is. Teirlinck, 2 deelen. Gent, Boekhandel Ad. Hoste, Veldstraat, 49. - 1888.

Cilia en zotte Melie, slachtoffers der driften van

Geuens vader en zoon, rijke, invloedhebbende, schijnheilige boeren;

Mandus, eenvoudig, naïeve schoenlapper: Cilia's vader;

De Eerw. Heer Pastor der parochie en Mijnheer Lowie, rentenier, twee edele karakters vol grootmoedigheid en zelfopoffering;

Boer Leemans, een hardnekkige koppigaard en zijn opbruischende zoon;

De koster en een zatte metser, twee typen van kwaadsprekers en vuiltongen;

Bert Borkels, de flinke, rechtzinnige werkman; ziedaar de personen, die de schrijver ons geschetst heeft, in een verhaal, dat van 't begin tot het einde de aandacht des lezers boeien zal, en waarvan de kenner met genoegen en ontroering menige keurige bladzijde zal herlezen.

De heer Teirlinck veropenbaart zich in dit werk in zijne eigene kracht. 't Is geene navolging (van verre of van dichtbij) van eenigen schrijver, die hij zich tot voorbeeld zou gesteld hebben. Wat hij ons te lezen geeft is wezenlijk het zijne: personen en toestanden, die hij goed kent, die hij beleefde wellicht, en daarom ook zoo juist, zoo treffend heeft weergegeven. Geene nuttelooze uitweidingen, geen angstig zoeken naar den weg, dien hij zal volgen. Met vaste hand heeft hij zijn onderwerp aangevat; geleidelijk volgen de gebeurtenissen elkander op; hij sleept u mede, de belangstelling groeit immer, alle gevoelens die den schrijver bezielden, roeren of schokken U, gij zijt geheel in zijne macht. Wie dien invloed op den lezer uitoefenen kan, die mag vol betrouwen en moed den weg opgaan, waarvan roem en eer de eindpaal zijn: hij zal er komen.

Zij het mij nu toegelaten een paar aanmerkingen te maken. De schrijver heeft in Mijnheer Lowie willen schetsen de edele menschenvriend, die al de krachten van zijnen geest,

[p. 39]

al de gaven zijns harten, al de middelen door de fortuin hem bezorgd, besteden wil tot verbetering van het lot zijner minbedeelde natuurgenooten.

Dat portret heeft ons de schrijver met krachtig penseel en kleurrijk gemaald. Doch, gelijk een enkele trek eene beeltenis ontsieren kan, dunkt me, dat het eerste optreden van Mr. Lowie, het binnenkloppen in de herberg, het verzoeken aan de waardin voor hem de schoenen aan Mandus te betalen, een handelwijze zijn van een zoogenaamden dorps bon-vivant (!) dan wel van een bedaard, ernstig man als deze!

De schrijver heeft ook gedacht den dorpsonderwijzer in het verhaal te laten optreden. Wat een onnoozele, flauwhertige rol speelt hij. Als een kind dat een potteken gebroken heeft, als een schooljongen die straf vreest, staat hij voor Mr. Lowie in gezelschap van den pastoor. Slechts aarzelend spreekt hij; men moet hem vriendelijk aanmoedigen als een nufje, dat verzocht wordt een stukje op de piano te spelen, en eindelijk komt het eruit: ‘Ze laten mij niet gerust.’ Wie, wat, waarom? - 't Is sukkkelachtig.

Mocht ik onzen schrijver eenen goeden raad geven, ik liet die treurende, klagende schoolmeester links liggen. 't Is er al wel mee geweest. Door overdrijving kan men de beste zaken belachelijk doen voorkomen, te meer, daar in dees geval het optreden des onderwijzers eene uitweiding vormt, die kon gemist worden, en niet van onwaarschijnlijkheid is vrij te pleiten.

Dat de heer Teirlinck een goed natuurkenner is hoeven wij onzen lezers niet meer te zeggen: meesterlijk weet hij zijne kennissen in zijn verhaal te benuttigen en er natuurtafereeltjes in te vlechten, die echte pereltjes zijn.

De taal is niet zoo zuiver, als wij die van den schrijver mochten verwachten: tal van vreemde- en bastaardwoorden ontsieren het werk. Uitdrukkingen als: de vingeren voor het gelaat smijten; de oogen opensteken; engelsch geduld, een paard dat loopt als een engel; een spierige jongen en meer audere zijn niet aan te bevelen. Is 't niet?

De uitgave is goed verzorgd: alleen ware het verkieslijker geweest het verhaal in eenen enkelen band te laten verschijnen.

E. Van Langenhoven.

[p. 40]

II.
Joost van den Vondel. Verslag der Antwerpsche feesten ter gelegenheid der 300^e verjaring van Vondels geboorte, benevens zeven studiën over het leven en de werken van Nederlands grootsten dichter, door Gustaaf Segers, Sekretaris van het Vondels-Comiteit, enz. 230 blz.

Onder alle opzichten mag dit werk als zeer verdienstelijk vermeld worden. 't Is een gedenkteeken, door den onvermoeiden Vondel-vereerder, Gustaaf Segers, aan de nagedachtenis van den grooten schrijver opgericht.

De 100 eerste bladzijden bevatten het eigenlijk verslag der feestelijkheden, door een komiteit van Antwerpsche letterkundigen in 1887 ingericht. Alles, van den eersten omzendbrief tot de bespreking van den prachtigen optocht en van de buitengewone tooneelvoorstelling, wordt hierin duidelijk en boeiend den lezer aangeboden, zoodat wij hier niet met eene dorre opsomming van feiten en personen te doen hebben, maar met een werk, in aantrekkelijken en leerrijken vorm gegoten.

Het 2^e deel van dit boek bevat de zeven volgende studiën over Vondel, door Gustaaf Segers sedert een tiental jaren in 't licht gegeven. Zij zijn: 1. Vondel als Humorist. 2. Vondel als Kunstvereerder. 3. Vondel en zijn tijd. 4. Vondel als Dichter en als Mensch. 5. Het Karakter van ‘Lucifer’. 6. Twee Karakters van Vondel. 7. Eenige schoonheden uit Vondels Werken.

Het was een gelukkig gedacht van den samensteller dezes verslags, zijne hier en daar verspreide studiën over den grootsten Tooneeldichter te verzamelen en het lezend publiek aan te bieden. Dit gedeelte is voorzeker niet het minst belangrijke. Behalve dat het van des schrijvers groote belezenheid getuigt, leert het ons tevens den eenigen Vondel kennen in zijne talrijke werken, in al de verscheidenheid van zijn machtig talent, in al de pracht en den luister van zijne heerlijke poëzie. Wie Vondel met vrucht lezen wil, mag niet nalaten vooreerst Segers' studiën te raadplegen: hij zal zich waarlijk de moeite niet beklagen.

Het boek is ook onder typografisch oogpunt ten volle geslaagd; de drukkers H. en L. Kennis te Antwerpen hebben er hun best aangedaan.

Verder wordt dit verslag opgeluisterd door 3 platen, te weten: het borstbeeld van Vondel door Robert Fabri; het

[p. 41]

Portret van Vondel op 84 jarigen leeftijd, door H. Van der Borcht; de Gedenkpenning der Antwerpsche Vondelfeesten.

Frans de Ghendt.