De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 16

[p. 5]

Een spreekwoord
door Reimond Stijns.

I.

Waar vroeger de torentinnen van het ridderlijk slot der Barenthold's zich verhieven, waar alléen de wind, het voorbijijlend wild of soms een jachtstoet de plechtige stilte van het eikenwoud stoorde, - drijft nu de landman den ploeg door het veld.

Toen heerschten schrik en ontzetting rond de wallen van het slot - nu zijn het vreedzame tijden.

De oude Barenthold, met zijnen grijzen baard, die hem tot op de borst daalde, was heel zijn leven een woestaard geweest, een vrouwenschaker, een maagdenschenner.

Iwein, de zoon, overtrof den vader.

Iwein was nog leelijker dan boos.

En had Iwein eene schanddaad bedreven, dan lachte de oude in zijnen baard. Alles was eenen ridder toegelaten, alles was voor hem beuzelarij, indien hij maar zijn woord niet schond.

Zijn woord, dat mocht een Barenthold niet breken; nog liever kloof de zoon den kop van den vader.

II

Twee mijlen naar het noorden ligt het kasteel van heer Jan van Wachteld. De voorouders van dezen behoorden tot een machtig geslacht: nu is heer Jan arm. De adellijke wapens boven de poort worden niet meer verguld.

Heer van Wachteld heeft zijne eenige dochter, zijne beeldschoone Dina in het diepste geheim opgebracht. Dina is een kostbare parel, welken men aan geene struikroovers toonen mag.

Vrouwe van Wachteld slaapt reeds jaren onder het kille deken.

Wanneer des avonds alle gevaar geweken is, verschijnt

[p. 6]

de blanke Dina op het balkon boven de slotpoort. Groote boomen wuiven er rond.

Zij zingt hare schoonste liederen; de bejaarde dienaar Wolfried begeleidt haar op de luit.

Nu zingt ze weer.

De maan giet haar licht door het hout. Daar springt Iwein met het leelijke gelaat op den weg vóor de poort.

‘Doe open. schoone jonkvrouwe, ik ben een reiziger, een ridder van edelen bloede.’

De gastvrijheid kan men Iwein niet weigeren, Iwein die zoo vaak de gastvrijheid schond.

III

Iwein heeft op den horen geblazen, Iwein is te paard gesprongen, en daar rijden fier na hem zijne gewapende mannen de poort binnen.

En Dina wordt verzocht in de torenzaal voor den ridder te zingen.

Hare zoete stemme trilt, tranen rollen uit hare groote, blauwe oogen, want onbegrijpelijk wee vervult haren boezem, als ware ze eene duif vòor den sperwer.

En de woeste gezellen beneden zingen en klinken en drinken den wijn.

Iweins oogen verlaten Dina niet.

De nacht is lang ingevallen, de dienaars ontsteken de fakkels om de gasten ter slaapstede te leiden,

En de heer van Wachteld gaat in het diepe venster staan en wenkt Iwein.

‘Ridder van Barenthold, ik ken u. Eene deugd bezit ge: nooit breekt ge uw woord. Zweer me, om wille der gastvrijheid, dat ge geene oneer over mijn hoofd zult brengen.’

Iwein grinnikt.

‘Is mijne faam reeds hier!... Welnu, ik zweer u dat uwe oogen nooit zullen zien, dat ik schande over u, schande over uwe dochter bracht.’

Een vreeselijk vermoeden rijst op in de ziel van heer Jan.

‘En ook niet na mijnen dood?’

‘Dat zweer ik u!’

[p. 7]

IV

In den morgen. bij den eersten dauwdrop, wordt de poort wagenwijd opengeworpen.

Iwein rijdt weg met zijne mannen en hij heeft woord gehouden.

Ja, het is waar, Dina is geschandvlekt, onteerd... dat heeft Iwein gedaan.

En de heer van Wachteld zit daar blind, met de oogen doorboord... dat hebben Iweins gezellen gedaan.

Maar zoo blijft het woord gestand: de oogen van den vader zien de schande van de dochter niet.

V

Aan de hand zijner Dina, eer de avond valt, verschijnt de heer van Wachteld, met zijne bloedende oogen, voor den ouden Barenthold om recht te eischen.

Dezen nacht heeft de woeste ridder eenen vreeselijken droom gehad: op zijn voorhoofd kleefde eene bloedvlek, welke niet uit te wisschen viel. Het was een akelige droom!

‘Heer van Wachteld, waarom komt gij?’

De vadersmart geeft heer Jan brandende woorden in den mond, en het is of hij in de steenen borst van den ridder nog snaren doet trillen.

Daar rijst Berthold op.

‘Hoort, gij allen.... Dat de heer van Wachteld voor acht dagen terugkeere.... Ik zweer het, mijn zoon zal voor hem verschijnen, opdat de heer van Wachteld hem tuchtige.’

‘Hoe zal een machtelooze vader kastijden, een vader, die het licht der oogen niet meer bezit!’

‘Geblinddoekt, gebonden, knielend zal ik u Iwein leveren!’

‘Het behoort aan den vader de wandaden zijns zoons te straffen.’

‘Heer Jan, heer Jan, neem u in acht.’

Daar rolt uit de akelige oogholten een druppel bloeds over de wang.

‘Welnu, van Wachteld, verschijn ongewapend, ik zelf,

[p. 8]

ik, de vader, zal u wapens leveren; daarmede zult gij Iwein treffen.... Gij zult hem treffen op het uur, op den stond, door u gekozen... God zij mijne ziele genadig!’

‘Een woord is een woord, ik zal ongewapend verschijnen.’

VI

En laten en vassalen zijn ter strafuitvoering opgekomen.

Op het binnenhof zijn allen verzameld. Barenthold kijkt somber vóor zich uit.

Ja, hij heeft zijn woord gegeven, maar sedert twee dagen denkt hij op zijnen droom niet meer.

Heer Jan verschijnt, geleid door zijne Dina.

Dina is eene van Wachteld; ze moet gewroken worden of ze zal sterven.

Daar komt Iwein, tusschen twee wachten, gebonden, geblinddoekt.

Ridder Barenthold richt zich op, strekt den arm uit en zijne stemme dondert:

‘Iwein, kniel!’

Iwein gehoorzaamt en - beeft.

VII

De heer van Barenthold spreekt:

‘Heer van Wachteld, mijn zoon heeft voor u de knie gebogen; sedert eeuwen heeft de knie van eenen Barenthold de aarde niet geraakt... Ge moogt voldaan zijn... Mijne vernedering overtreft uwe schande.’

‘Sedert wanneer houdt eenen Barenthold zijnen eed niet?’

‘Bij God!... Mijn woord zal ik gestand doen.... Met de wapens welke ik u lever, moogt gij Iwein treffen...’

Een wenk en daar brengt een dienaar aan heer Jan een handvol eikels.

De ridder van Barenthold vaart voort:

‘Zoo min een van Wachteld een eik onzer goederen kan omwerpen, zoo min kan een eikel een' Barenthold verpletteren.’

De beleedigde vader heft het gelaat ten hemel.

Bleeker dan eene lelie wordt Dina; dan fluistert ze

[p. 9]

iets haren vader toe.

De ridder van Barenthold richt zich op.

‘Heer van Wachteld, wat zegt uwe dochter?’

‘Heer ridder, dat zal ik u later herhalen.... Hoor toe. Vergeet de woorden van uwen eed niet: op het uur, op den stond, welken ik verkies, zal ik Iwein treffen... Op uwen eed zult gij hem mij opnieuw leveren, wanneer ik hem zal opeischen.’

VIII

Zes volle jaren is de heer van Wachteld met zijne dochter spoorloos verdwenen.

De arm der Barenthold's is lang en het is niet goed in zijn bereik te leven.

Oud en gebogen wordt de ridder en sneeuwwit is zijn baard.

Iwein overdrijft intusschen zoo mogelijk zijne boosheid nog.

Daar komt een bode op het machtige slot tusschen het eikenhout.

‘De heer van Wachteld eischt Iwein op, geblinddoekt, gebonden, knielend; of moet men den meineed der Barenthold's den lande door verkonden?’

De oude ridder vloekt en zijn bloed bruischt op.

‘Boodschap uwen meester, dat de ridder van Barenthold hem verwacht.’

‘Mijn heer en meester stelt het tiende uur van den eersten dag der nieuwe maan.’

IX

De gestelde dag breekt aan.

Door Dina geleid, verschijnt de blinde vader. Hij heeft zwaard noch mes. Hij blijft staan en leunt op zijnen zwaren stok.

Daar knielt Iwein als vroeger.

Heer Jan nadert den schuldige, den beleediger zijner dochter, voelt naar zijn hoofd en houdt er de hand op.

‘Heer van Wachteld, het uur is gekomen. Daar zijt gij ongewapend, volgens uw woord van edel man. Zijt

[p. 10]

gij in kindsheid vervallen, of waar zijn de wapens, welke ik u schonk!’

Heer Jan heft snel zijne hand van Iweins hoofd.

‘Heer van Barenthold, hier is het wapen mij door u gegeven.’

Mijnheer van Wachteld steekt den eiken stok in de hoogte, doet hem de lucht doorklieven en daar stort Iwein met geborsten schedel neer.

‘Heer van Barenthold, hoor nu, hoe mijne Dina mij toesprak: ‘God zal ons wreken: die eikels zullen boomen worden.’

Met zijne Dina ging heer Jan henen en sedert verspreidde de spreuk zich in den Vlaamschen lande:

‘Eikels zullen boomen worden.’