De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 13

De Tentoonstelling van 13 Maart 1883 in de Cercle Artistique.

Wat is er tegenwoordig eene beweging onder de kunstschilders. De tentoonstellingen volgen elkander thans bij kleine tusschenpoozen op, de gedachten stroomen als het ware op het doek. Men had mij gezegd: er zijn weer 36 kunstvoorwerpen in den Kring tentoongesteld. Ik was nieuwsgierig. Bij het binnentreden van het gebouw ontmoette ik een

[p. 185]

man uit de school van het jaar dertig, die met eene verontwaardigde tronie de zaal verliet.

Ik hield hem staande, en zegde: ‘Wel, wat denkt gij er van? Onze jonge schilders durven tegenwoordig; er wordt wat meer gewerkt, dan in onzen jongen tijd.’

Hij werd razend, en antwoordde met een verachtenden blik. ‘Zoo gij gaat ook al met dien stroom meê; gij noemt dat werken; ik noem het smeeren, en op het effect werken. Ik wil niet zeggen dat alles slecht is, er zijn eenige goede schilderijen; doch over het algemeen gaat de Vlaamsche school terug.’

Ik gaf hem de hand, onder het zeggen: wij zullen zien; en hij liet zijne koude hand zonder gevoel uit de mijne weg slibberen.

Ik stapte de zaal binnen, en op eens werd mijn oog getroffen door een groen, verschrikkelijk groen veld, met eene witte vlek in het midden.

Onwillekeurig dacht ik, zou mijn oude vriend gelijk hebben, en ik haastte mij het barbaarsche groen te naderen, het was eene verrassing voor mij, de schilderij was geteekend: Jan van Beers, ik was gerustgesteld.

Een dametje uit de Parijsche wereld, keurig geteekend, geheel in nankin gekleed ligt geknield (niet om te bidden) in het groene gras, vóór een groen hek; zij beziet een madelieveken, en bij haar ligt een bal en hamer van het criquetspel. Dat is de geheele compositie. Gij zult zeggen, het denkbeeld beteekent niet veel, maar het is stout om met twee kleuren een verdienstelijke schilderij te maken; daar hebben zich de mannen van het jaar dertig niet aan durven wagen.

Men had mij gezegd dat van Beers zeven schilderijen gezonden had. Dat gaat goed dacht ik, en nieuwsgierig ging ik die zoeken: N^o 2 was een meisjeskopje; N^o 3, een Parijsch dametje; N^o 4, 5, 6 en 7, idem, idem, kleine poppetjes, waarvan er een in miniatuur is met bespottelijke omlijsting, in een woord, het verveelde mij om er lang naar te zien. Is dat nu werk voor dien talentvollen, zoo veel belovenden Jan van Beers?

Is dat nu een bewijs van mannelijke verbeeldingskracht. Ik vraag het, zijn die verwijfde onderwerpen, die te huis hooren in het salon van Monsieur le Ministre uit Jules Claretie's Roman, een ernstig kunstenaar waardig? Of zijn het wellicht de Paradijsfeeën uit vaders droom, die hem nog te veel in het hoofd spelen?

Ik ging terug naar de geelkleurige dame in het groen, want het publiek was opeengedrongen voor de bleeke ziellooze Parijsche schoonheden. Aan beide zijden hingen ook mannen van verdiensten.

Rechts zag ik een dichterlijken avond van Th. Verstraeten met koeien gestoffeerd; wat is die lucht schoon opgevat, hoe fijn van toon; men kan droomen in die schilderij. Een gezicht in het park van Ant-

[p. 186]

werpen, door denzelfde, heeft ook veel verdiensten, doch ik vind de lijnen van den grond niet in harmonie; een park door menschenhanden gemaakt is dikwijls een caricatuur van de natuur en kan men zelden slaafsch volgen. Het bosch van Verstraeten is eene grootsche opvatting, met veel waarheid, doch, ik zie hem liever in zijne geheimzinnige vergezichten.

Links van het Parijsche groen, zag ik eene allerliefste schilderij van onzen verdienstelijken Emiel Claus, den flinken schilder van de recht mannelijke voorstelling het Hanengevecht. Het landschap van Claus, is ook groen, doch dat groen is waar, het is frisch, vol leven, evenals zijne lieve kinderkens van het veld, ook de lucht is fijn van tint, en niettegenstaande de hooge horizon is er veel diepte in het landschap. Een gezicht langs de Vlaamsche Leie van denzelfden is ook vol poëzie en waarheid, het geeft u den indruk van den warmen, bloemrijken zomer in onze koude maand Maart.

Ik zie daar een schilderstuk, geteekend met eenen achtingswaardigen naam uit Antwerpen, Henri de Braeckeleer. Door de commissie van Antwerpen, die buigt voor den Franschen Manet, werd de land- en stadgenoot, onopgemerkt voorbij gegaan. Nu is dat schilderstuk in Weenen met de gouden medalie bekroond. Ik zeg dus niets, maar buig met eerbied, voor de welverdiende belooning der beroemde Oostenrijksche school.

Ha! daar sta ik voor de Suiker-Oom van Boks. Dat is wel een suiker-oom: hij wordt overladen met weldaden voor den smaak en voor het gehoor, terwijl nichtje een walsken van Strauss speelt - want het is niet de wals van Charlotte Corday, die is nog te moeilijk - schenkt neefje zoo gulhartig den bokaal van Suiker-Oom vol met schuimenden champagnewijn, en uit den achtergrond komt de geur van de koffij u reeds te gemoet. Men verplaatst zich geheel in het huiselijke leven, het is eene uitmuntende scène uit een schoonen roman, eene verdienstelijke schilderij, schoon van uitdrukking en teekening.

O! nu begrijp ik de pruik van het jaar dertig; hij had het zeker op Stobbaerts gemunt. Ik ben zoo gevoelig niet als hij, ik zie er niet naar of het gesmeerd is, als het maar goed gesmeerd is, en de schilderijen van Stobbaerts zijn goed gesmeerd, bravo!

Ook het stadsgezicht van Marcette is goed gesmeerd. Twee schilderijen van Meyers zie ik aan den wand hangen; altijd origineel van kleur en schoon van lijnen; het is niet gemakkelijk de natuur in het volle daglicht terug te geven. Meyers doet dit met veel waarheid en gevoel.

Ook de zeegezichten van Hens hebben altijd eene ware voorstelling van de natuur, evenals die van Wolters.

Het bloemstuk van Jules Guiette is flink geschilderd; die stokrozen zijn goed weergegeven. Zonder botanische détails, het zijn stokrozen; dat is al wat men verlangen kan en met weinig middelen heeft hij eene schilderij gemaakt die aangenaam is.

[p. 187]

Ik zie daar een goed portret van Joors en het meisje met den ABC van Godding heeft ook veel verdiensten.

De soldaten van Abry zijn goed geteekend; doch ik hoop dat wij van dezen schilder, die veel talent heeft, spoedig een meer belangrijk onderwerp uit het soldatenleven zullen zien.

Het kleine schilderstukje van Verhaert is geestig getoetst en schoon van kleur.

Nu hebben wij nog twee schilderijen van den jongen schilder Simons te bespreken. De beemd is goed van opvatting; misschien laat de teekening wel iets te wenschen over, doch met moed en volharding komt men ver. Het officiers portret is niet zonder verdiensten.

Ten slotte moet ik eene loffelijke melding maken van Fabri's Caryatiden en zijn standbeeld van een lakenkoopman.

Wanneer men mij nu vraagt, hoe ik de tentoonstelling gevonden heb, dan zal ik volmondig zeggen: schoon en eervol voor de jonge Vlaamsche school. En wanneer ik mijn retrogradeerenden vriend weer tegen kom, zeg ik hem het tegenovergestelde van hetgeen hij mij gezegd heeft. Het ware te wenschen dat de rijke adel en den rijke kooplieden zich wat meer beschaafden, voor de kunst van heden, dan zouden zij schilderijen koopen van jonge schilders, die niet begrepen worden. Wij leven niet meer in den tijd van Koekoek, Schelfhout, Verboeckhoven en Ommeganck, thans braveert de jonge schilder al de onaangenaamheden, van het saisoen, somtijds ten koste zijner gezondheid: hij staat moedig met het penseel voor de natuur, die groote meesteres en geeft zijne indrukken op het doek weder. Daarom zien wij thans prachtige natuurtafereelen en dichterlijke effecten terug gegeven, waaraan men vroegér nooit gedacht had.

Moderatus.

Bij het schrijven van dit verslag verneem ik dat er al weder eene tentoonstelling in den Cercle artistique geopend wordt. Wij zullen in een volgend nummer daarover spreken.

Een dezer dagen bezochten wij het atelier van onzen bekwamen Antwerpschen beeldhouwer F. Joris, aan wie het vervaardigen van Conscience's beeld in brons is opgedragen. De kunstenaar was bezig zijn ontwerp in klei te modelleeren en dat wel in de open lucht. Op een toestel in hout, ter hoogte waarop het geplaatst moet worden, stond zijn kunstgewrocht. Onze hooggeëerde en algemeen beminde volksschrijver is in eene zittende houding voorgesteld. In de eene hand houd hij de pen, terwijl de andere hand uitdrukt dat hij verhaald. Ongedwongen is deze houding terwijl de uitdrukking op het gelaat het gemoedelijke van den volksvriend, uitmuntend teruggeeft. Het heeft op ons eenen grooten indruk gemaakt en wij twijfelen niet dat de heer Joris een schoon gedenkteeken van den geachten schrijver en een verdienstelijk monument voor de stad Antwerpen zal vervaardigd hebben.

O.