De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

Muzikaal Praatje uit Noord-Nederland.
III.

Mij vleiende dat ik dezen keer door den zetter der Kunstbode wat genadiger zal behandeld worden dan bij mijn vorigen brief het geval was, bericht ik u nog het een en ander over hetgeen er hier te lande op muzikaal gebied alzoo voorviel; de lust tot praatjes maken was mij anders wel een beetje vergaan op het gezicht van al de dwaasheden, die de goede man mij had laten verkondigen, bijv.: Gotterdämmerang voor rung, Wun- voor Wonnetagen, Hippocrane voor Hippocrene, etc.! De lezers zullen ook wel gedacht hebben: die praatjesmaker mocht liever zwijgen in plaats woorden te gebruiken, die hij niet eens behoorlijk kan spellen.

Edoch, een praatjesmaker laat zich niet zoo spoedig uit het veld slaan, en de lust tot klappen, zooals men in Zuid-Nederland zegt, overwon de vrees van uitgelachen te worden; ik vat mijn taak dus weer op.

Het belangrijkste muzikale feit was wel het bezoek van Johannes Brahms aan Holland. In de voornaamste steden van ons land trad hij op als componist-pianist, met zijn tweede clavier-concert en eenige kleinere werken. Het oordeel over Brahms is hier zoowel als in

[p. 140]

Duitschland zeer verscheiden. Terwijl sommigen hem als scheppend kunstenaar hemelhoog verheffen, vinden anderen hem duister en onbegrijpelijk. Over het algemeen vond het piano-concert bij musici groote waardeering en werd het om de schoone bewerking der motiven zeer geroemd. Voor vele dilettanten scheen het echter een sphinx-arbeid; na met groote inspanning geluisterd te hebben, ging het hun als doctor Faust, toen hij wanhopig uitriep ‘Da steh' ich nun, ich armer Thor ünd bin so klug als wie zu vor,’ want veel begrepen ze er niet van.

Zeker is het dat de Brahmsche muziek grooten eerbied schijnt af te dwingen bij diegenen, die ontwikkeld genoeg zijn om den meester in al zijn diepzinnigheid te kunnen volgen; maar is dit alleen de roeping van een kunstwerk en is het onbillijk te verlangen, dat een leek bij de eerste kennismaking er van geniete, en zoowel door de schoone muzikale gedachte als door de melodie evenzeer bevredigd worde, gelijk de musicus door de fraaie technische bewerking?

Mijns inziens richt de Brahmsche muze zich allereerst tot het verstand, dan tot het hart - wat zijn orchestmuziek betreft wel te verstaan - de meesten zijner liederen zijn van wegslepende schoonheid.

Te gelijker tijd met Brahms kwam Mevrouw Joachim, de voortreffelijke altzangeres uit Berlijn tot ons; zij liet zich in verschillende composities van den meester hooren; vooral maakten zijne liederen, bij de voortreffelijke voordracht van deze uitmuntende kunstenares, diepen indruk.

Mevrouw Joachim verleende hare medewerking ook te Rotterdam bij een nieuwe compositie van Gernsheim, getiteld ‘Agrippina’ naar een gedicht van Lingg, bewerkt voor koor en altsolo. Dit inderdaad schoone toonwerk werd op meesterlijke wijze door haar vertolkt, en de Heer Gernsheim mocht zich in een groot en welverdiend succès verheugen.

Het optreden van de familie Jean Becker maakte niet den indruk dien men verwacht had. Jean Becker zelf werd door ongesteldheid belet mede te werken in verschillende plaatsen, zoodat men alleen zijn beide zoons Hugo en Hans benevens zijne dochter Jeanne hoorde en dat meestal in solostukken. Alle drie zijn reeds verdienstelijke artisten. De groote aantrekking echter die vroeger het Florentijnsch quartet uitoefende, en die voornamelijk in het onberispelijk ensemble en wonderschoone klankgehalte hunner instrumenten was gelegen, zullen de jeugdige Beckers individueel niet op de hoorders uitoefenen.

Op den 16ⁿ Februari werd te Amsterdam het vijf-en-twintig-jarig bestaan herdacht van de Vincentius-Concerten. Ter uitvoering was gekozen het oratorium van Liszt ‘die Heilige Elizabeth’; de koren waren goed ingestudeerd en zongen flink. Jammer dat de acoustiek van het Paleis voor Volksvlijt zoo weinig geschikt is voor dergelijke uitvoeringen. De solisten voldeden minder, dat te meer te betreuren was daar o.a. de partij van Elizabeth zeer schoon is geschreven.

[p. 141]

Aan den Heer Heinze die gedurende al die jaren geheel belangeloos de concerten leidde werd een warme ovatie gebracht. Hem werd namens de leden van het koor een prachtige vleugel en zilveren lauwerkrans aangeboden.

Het laatste muzikale nieuws was de opvoering van ‘Le Capitaine Noir’ van uw landgenoot den Heer Mertens, die in 1877 bij ons te lande onder den titel van ‘De Zwarte Kapitein’ als Vlaamsche opera reeds was vertoond. Eerlijk gezegd heeft het werk er niet bij gewonnen. De dialoog is in recitatief herschapen, waardoor het geheel langdradig is geworden.

Als de Heer Mertens met dit arrangement voor het Fransche tooneel heeft willen bewijzen, dat de Capitaine Noir eigenlijk geen karakteristiek Nederlandsche of Vlaamsche toonschepping was, is hij volkomen geslaagd.

Men hoort nu een Fransche opera, waarvan de bouw en melodiën vaak aan Meijerbeer herinneren, en hoewel over 't algemeen fraai geïnstrumenteerd, maakt het werk, bij gemis aan originaliteit, weinig indruk op de hoorders. Niettegenstaande zulks het algemeen oordeel is, had de opera toch veel succès, dat in de eerste plaats aan de goede vertolking (Delrat was als Burgemeester Van Cuyck uitstekend) en in de tweede plaats aan het nationale onderwerp is te wijten. Ik heb eens een onzer meest geachte letterkundigen hooren zeggen, dat er twee woorden zijn die in Nederland altijd weerklank vinden, namelijk: ‘God en Oranje’; voegt men er nu nog het woord ‘Vrijheid’ bij, dan zijn dit voor het Nederlandsch gemoed gegevens genoeg om zijn sympathie te winnen. Het heldentijdvak onzer geschiedenis verrijst dan voor de verbeelding, en zien dan de minder ontwikkelde bezoekers der lagere rangen op het tooneel een reusachtig Oranje-vaandel en de nationale driekleur ontplooien, terwijl in 't orchest het welbekende ‘Wilhelmus’ weerklinkt, dan is er zoodanig op het vaderlandsch gemoed der toeschouwers geïnfluënceerd, dat alles zich in luide bijvalsbetuigingen lucht geeft, en de muziek op den koop toe wordt genomen. Of de Capitaine Noir als kunstwerk zal blijven bestaan, betwijfelen wij.

Dat de kindercantate van Benoit bij de broeders in 't hooge Noorden (te Groningen en Harlingen) met geestdrift werd ontvangen is u waarschijnlijk reeds bekend. In beide steden werd de hooggespannen verwachting overtroffen en onstuimig verlangde men een herhaling van deze aantrekkelijke en zonnige compositie. Dat ‘Een Vlaamsche Kermisdag’ van Jan Blockx nogmaals op een concert der Ned. Toonkunstenaarsvereeniging met bijval werd uitgevoerd en Mej. Dyna Beumer als coloratuurzangeres zeer werd toegejuicht, zij ten slotte nog vermeld als bewijs, hoezeer men in Holland de Belgische kunstenaars waardeert.

Maart 1882.

Shac.