De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

[p. 43]

Boekbeoordeeling.

Stijl- en Letterkunde, practisch Handboek ter beoefening der Nederlandsche Letteren, door Frans Willems. I deel, Proza. - Antwerpen, Van Os- de Wolf, uitgever, 1881. Prijs: 2,50 fr.

Dit lijvig boekdeel van 472 bladzijden, en waarin enkel de proza behandeld wordt, bevat eigenlijk 2 deelen. Het eerste telt 8 hoofdstukken en spreekt over: 1^o Woorden, Taal, Denkbeelden; 2^o Gedachten, oordeelen, besluiten; 3^o Figuren: woordfiguren, figuren van gedacht; 4^o Soorten van woordfiguren; 5^o Soorten van gedachtenfiguren; 6^o Verschillende stijlsoorten; 7^o Hoedanigheden van den goeden stijl. 8^o Volzinnen en perioden.

Het tweede gedeelte behelst: 9^e Soorten van opstellen; vakken van letterkunde. 10^e Beschrijvend lettervak. 11^e Voorbeelden van beschrijvingen (48 stukken). 12^e Verhalend lettervak; soorten. 13^e Voorbeelden van verhalen. (30 stukken). 14^e Dramatisch lettervak. 15^e Voorb: van samenspraken. (8 stukken). 16^e Leerend lettervak. 17^e Leerende opstellen. (19 stukken). 18^e Brievenvak. 19^e Voorb: van brieven. (6 st:). 20^e Redenaarsvak. 21^e Voorb: van redevoeringen (6 st:).

Zooals men uit het bovenstaande gemakkelijk zien kan, heeft dit uitgebreid werk den Heer Frans Willems veel moeite, zorg en tijd gekost. Het getuigt van eene grondige kennis der taal en van goeden smaak. Waar de schrijver de verschillende figuren- en stijlsoorten behandelt, heldert hij alles op door uittreksels uit de werken van eenige onzer beste en mindere schrijvers (poëzie en proza). Na het eerste voorbeeld van elk lettervak geeft hij eene ontleding van het stuk, om den leerlingen de wijze aan te toonen, waarop zulks moet gedaan worden. De bepalingen, ophelderingen en verklaringen zijn bevattelijk en bondig. Het Practisch Handboek van Willems kan als leer- en tevens als leesboek goeden dienst doen.

In zijne voorrede zegt de schr: dat hij ‘getracht heeft het hoofdzakelijkste der theorie in weinige blz. samen te vatten.’ Die handelwijze keuren wij ten volle goed; want onzes in-

[p. 44]

ziens is het wezenlijk tijdverlies het hoofd der leerlingen vol te duwen met de soorten en bepalingen van woord- en gedachtenfiguren. Wij gelooven niet dat er een schrijver onder de zon is die, wanneer hij zijne gedachten op het papier brengt, zich voor den geest stelt deze of gene figuur te maken: de figuren komen van zelfs. Het ware gek te denken dat de leerling, die alle soorten van figuren en van stijl op zijn duimpje kent, juist daardoor een schrijver worden zal: daarom deed M. Willems wel er slechts weinige blz. aan te besteden.

Naar ons oordeel is lezen, veel en aandachtig lezen het beste middel om te leeren schrijven: gedachten, taal en stijl, alles ligt daarin besloten. Ook zagen wij met genoegen, dat het Practisch Handboek grootendeels uit leesstukken is samengesteld.

Wat wij echter daarin betreuren is de stelselmatigheid, waarmede de verzamelaar bij de keuze is te werk gegaan. In Noord-Nederland schijnen voor hem, behalve een vijftal, geene andere schrijvers te bestaan dan de bestuurders van en medewerkers aan het tijdschrift; Onze Wachter, waaraan dan ook zes op tien stukken ontleend zijn. Tusschen de Zuidnederlandsche schrijvers komen er voor, die nooit een boek hebben uitgegeven, terwijl andere, (en ze zijn talrijk) die naam hebben, geheel weggecijferd zijn en vervangen door vertalingen uit het Fransch, Duitsch en Engelsch. De uitsluiting van schrijvers, die anders denken dan wij, maar wier werken toch niet onzedelijk zijn, kunnen wij niet goedkeuren. Dergelijke handelwijze geeft aan het boek een al teeenzijdig karakter.

Eene laatste aanmerking: als oefening in het opstellen wordt achter elk stuk een onderwerp opgegeven, dat met het stuk zelf in betrekking staat. Wij weten niet voor welke leerlingen het Handboek gemaakt is, maar dat weten wij, dat die opgaven doorgaans, zelfs voor de kweekelingen der normaalscholen, te moeilijk zijn. Ons komt het voor dat die opgaven heel gemakkelijk zijn.... om op te geven, maar, om ze uit te werken, dat is wat anders!

Het werk van Frans Willems is wel verzorgd, ook voor wat het stoffelijke betreft: 't is een schoone, duidelijke druk op goed papier. De uitgever verdient allen lof.

P.M. Verhulst.