De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 10

[p. 409]

De Driejaarlijksche Tentoonstelling te Gent.
- Geopend den 15^den Augustus, 1880. -

Waarde Heer,

Wat ik mij voorstel U mêe te deelen over bedoelde Tentoonstelling zijn indrukken van een kunstliefhebber. Niet gaarne zag ik het beschouwd als 't oordeel van iemand die voor een onfeilbaar criticus wil doorgaan. Kunst toch is ook voor een groot deel eene kwestie van smaak, en ‘over smaak valt niet te twisten.’ Dit wil zeggen, dat bijv. twee personen zeer goed een verschillend oordeel kunnen uitbrengen over eenig voortbrengsel van kunst, zonder dat juist dààrom een van beide volstrekt verkeerd of valsch behoeft te wezen.

Maar is 't niet gewaagd, zou men kunnen vragen, die leekenindrukken in een tijdschrift meê te deelen? Mag die kunstliefhebber verwachten, dat men waarde hechte aan 't oordeel van hem die nooit beitel of penseel hanteerde?

Den steller dier vraag zou ik met deze andere vragen antwoorden:

Mag een beschaafd mensch, die nooit eene bloem maakte maar er zeer vele oplettend beschouwde en ze bij elkander vergeleek, niet met eenig recht op juistheid hare schoonheid waardeeren?

Is er waarde te hechten aan iemand's oordeel over een tooneelstuk, wanneer die iemand, zonder tooneelschrijver of speler te zijn, een beschaafd, trouw tooneelbezoeker is?

Dat gezegd - ga ik verder.

_* * _*

Ofschoon men aanvankelijk algemeen van meening was, dat de Gentsche Tentoonstelling van 1880 schipbreuk lijden zou, ter oorzake van de twee groote expositiën van schilderijen, welke te Brussel in ditzelfde jaar gehouden worden, is onze Salon echter zóó belangrijk, dat hij in menig opzicht zijne voorgangers verre in de schaduw stelt.

[p. 410]

Niet alleen biedt de Tentoonstelling veel verscheidenheid aan onder 't oogpunt van genres, maar tevens munt zij uit door aantal en degelijkheid van kunstwerken door de meest begaafde artisten toegezonden. In de lijst der inzenders toch zien wij namen prijken als Bastien Lepage, Bource, Capeinick, Carolus Duran, Claus, Dressler, Goupil, Israels, Koekhoek, Lijbaert, Mesdag, Morot, Richter, Roll, Tijdgadt, Van Beers, Verhas, Verlat en meer andere.

Stellig munten de kunstwerken der Fransche artisten uit. Zonder overdrijving mag men zeggen dat de Fransche school op deze tentoonstelling den eerepalm wegdraagt.

Onder de werken, welke reeds bij 't eerste bezoek den diepsten indruk op den beschouwer maken, noemen wij in de eerste plaats: De goede Samaritaan van Morot, Silenus' feest en De Werkstaking der mijnwerkers van Roll, Jeanne d'Arc van Bastien Lepage, Frank doet zijn masker af van Richter, De Grootmoeder van L'Hermitte, De laatste dag der gevangenschap van Mev. Roland, van Goupil, Cesar verveelt zich, van Motte, en meer andere artisten uit het Zuiden.

Meestal hunne werken zijn gedachten, denkbeelden, scheppingen, meesterlijk door 't penseel op het doek gebracht. Het is of zij bij uitnemendheid zijn doordrongen geweest van de schoone waarheid, vroeger reeds door J.A. Alberdingk Thijm in heerlijke verzen verkondigd, en waarvan ik mij de volgende herinner:

‘Geen volging van Natuur! geen spiegeling van vormen!
Geen bouwing afgezien van werkzame aardewormen,
Die kluizen vlechten voor hun kroost!
Niet in het gadeslaan der warme hemelverven,
Die aan haar zon ontrukt, op 't kunstpaneel versterven -
Betoont de kunst zich eêlst en grootst!
Neen - Schepping! Vorm te meer! Nieuw Leven! Eenig wezen!
Zoo nergends nog aanschouwd; zoo uit den geest gerezen -
Gelijk de fabel Pallas baart:
Neen - Denkbeeld zij 't begin, zij de oorsprong, buiten de aarde;
Natuur - de slave die den Kunstnaar telgen baarde,
Door hem ter zijner dienst aanvaard.’

[p. 411]

_* * _*

Ook menig prachtig tafereel werd ons door Antwerpsche schilders gestuurd:

Uit het hedendaagsche leven van Claus, De oogst van Van Kuyck, Van kroeg tot kroeg van Baudin, De afwachting der aankomst van Bource, Voor den storm van Baks e.a. zijn ieder in hun soort, heerlijke kunstwerken, welke in de tentoonstelling eene zeer belangrijke plaats innemen.

Het overgroot aantal inzendingen uit Brussel bestaat meestal uit landschappen, natuurschilderingen, portretten en bloemen waaronder er zeer vele uitstekende voorkomen. Nog munten uit: De ruiker madelieven van Jan Verhas, De schipbreukelingen van Cogen, De Inquisitie van Lalaing, en Een gemeenteraadsverkiezing van Herbo.

Onder de inzendingen onzer Gentsche kunstenaars, die eveneens recht eervol zijn vertegenwoordigd, maken den meesten indruk:

Karel VI voor het lijk van Philips van Artevelde van Tydgadt, Eene bezweering in de middeleeuwen van Delvin, Portret van Van Biesbroeck, De dag van 't gehoor van Lybaert, Portret van Maeterlinck, De verdronkene door denzelfde.

Een geleerde liefhebber en De goudciseleerder van Van Hove uit Brugge komen ons ook merkwaardig voor.

Duitschland zond vooral vele heerlijke landschappen en berggezichten. Verder verdienen in hooge mate opgemerkt te worden: De hoop des Vaderlands van Brutts en De laatste van zijn stam van Leisten.

Ook van Nederlandsche artisten heeft men prachtige natuurschilderingen van land en zee, alsook enkele goede genrestukken. Tot het puik behooren. Terugkeerende visschersschuiten en Winter op het strand van Scheveningen van Mesdag, en in een ander genre: Gebed vóor het eten van Israëls.

Ziedaar, waarde Heer Redakteur, een eersten algemeenen indruk onzer Tentoonstelling. Het aantal nummers is voorze-

[p. 412]

ker te groot om de mogelijkheid te betwijfelen, dat mijne lijst van uitmuntende schilderijen verre van volledig is. Een volgende maal wil ik meer in bijzonderheden treden en over de verschillende genres spreken.

Van harte gegroet.

X.X.