De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 10

[p. 383]

Het model van een gelukkig mensch.

Ik was dezer dagen bezig over de verdorvenheid van het menschelijk geslacht in het algemeen en mijne eigene in het bijzonder na te denken.

Akelig zuchtend kuierde ik de oude vestingwerken mijner geboortestad langs; werd een ware vogelverschrikker - ofschoon ik mijn kleeding steeds in het stemmige kies - voor lijsters en muschkens en deed de krijschende welsprekendheid van mijn buurmans papegaaien onrustbarende afmetingen aannemen. Doch waar de nood op het hoogste is gestegen daar komt altoos redding, van welken aard dîe dan ook zij: Juist toen ik op het punt stond mijne woning op te zoeken en mijne huishoudster eene onhebbelijkheid toe te te roepen over de slechte kwaliteit der maai-, meer bekend onder den naam van meikersen, hield mijn vriend Saucis de Bologne mij staande.

- ‘'N avend. Beroerde zomer hè? Net als verleden jaar.’

- ‘Goeien avend, waar kwam jij van daan?’

- ‘Van m'n huis; maar vindt jij het weer dan zoo mooi, dat je me niet antwoordt?’

- ‘Neen, toch niet, maar ik heb er op mijn wandeling, om je de waarheid te zeggen, niet zoo erg op gelet.’

- ‘Da's waar ook, dat zou ik haast vergeten; jij denkt om geen weer of wind als je verzen maakt. Zullen we er spoedig nader van hooren? Een vloekzang of een idyllisch morgenlied?’

- ‘Rare kerel, daar je bent. Jij neemt althans de moeite op de hoogte van mijne poëze te blijven door mijne laagte als dichter af te dalen.’

- ‘Trotsche nederigheid als de heele kolonie.’

- ‘Van Frederiksoord of Ommerschans?’

- Van Utopia, het land der dichters en andere dwazen.’

[p. 384]

- ‘Dank je wel. En hoe staat het leven? Goed?’ vroeg ik, nam mijn vriend onder den arm en wij gingen verder.

- ‘Zooals altijd opperbest. Alle duivels! wat waait het hier op de hoogte. Laten wij terugkeeren en onder langs gaan... Beroerde zomer! Ze hebben 't beter aan de Noordkaap.’

- ‘Dus tevreden; dat kan niet beter.’

- ‘En jij dan?’ vroeg hij, mij scherp aanziende. Je bent er ook al niet jonger op geworden. De grijze hairtjes, vriend lief, de grijze hairtjes en rimpels ook al? Une ride au front ce n'est rien, ‘ha, ha..., une ride... hum! c'est quelque chose!’

- ‘Gelukkige, vroolijke kerel!’ riep ik, hem vertrouwelijk op zijn schouder kloppend, uit.

- ‘Ah, bah? ben jij dan ongelukkig? Laat jij je kennen aan rimpels en grijze hairen? zijn dàt de slagboomen voor je geluk? Ah bah!’

- ‘'t Is waarachtig Saucis of ik je over mijn ongeluk spreek, terwijl ik juis bezig ben je eigen geluk te bewonderen.’

- ‘Wat iemand bewondert, benijdt hij, wat hij benijdt begeert hij, dus..... denk aan Stuffken en zijne collegies!’

- ‘Kostelijk, maar 't schijnt of jij een recept voor 't geluk in je zak draagt?’

- ‘Een recept?! Uil, merk je dat nou pas?’

De Bologne's insolentie deed mij verstommen, bijgevolg zweeg ik. Maar mijn vriend hervatte zonder zich veel om mijne geraaktheid te bekommeren:

- ‘Weet je wat ik doe?’

- ‘Nog niet, liet ik zacht als aanknooping van den haast afgebroken vriendschapsband, hooren.’

- ‘Ik sta om 7 uur op, ga naar beneden, ontbijt, lees de krant, ga naar m'n kantoor, kom s'middags thuis om te eten, ga weer naar m'n kantoor en kom dan weer thuis om te slapen.’

- ‘Veel afwisseling heb je niet....’

- ‘Och, wat, afwisseling?! Ik word nu 40 jaar, ik hoù dat leven tot mijn 50 vol, neem dàn mijn ontslag, verklaar me bereid om op te stappen of om nog wat te blijven, al naar

[p. 385]

het valt... Afwisseling?! hoor eens hier: al wat je meer verlangt, versta me goed, al wat je hier, in dit afgestompt vervelend tranendal méér verlangt - ten zij dat je een millioen bezit of aristocraat bent - is lak... Lak, zeg ik je!’

De verdorvenheid van het menschelijk geslacht in het algemeen en mijne eigene in het bijzonder, het bewustzijn van evenmin aristocraat als bezitter van een miljoen te zijn, dat alles grimde mij aan, en Saucis gevoeliger dan straks op zijnen schouder kloppend, riep ik hartstochtelijk uit:

- ‘Bij alle Goden, Saucis, je hebt gelijk! Maar, evenals alle groote geesten onverschillig voor den hem geschonken bijval, vervolgde hij:

- ‘Vrouwen?..... lak! Kinderen? Lief tot hun 8^e jaar, dan... ellende! Ambten en bedieningen (hooge bedoel ik, de lage zijn beneden critiek) nog minder dan lak....

- ‘Was misschien?’ waagde ik te vragen maar het bekwam mij slecht, want Saucis ging onverstoorbaar verder: ‘Vernuft?.... nog minder dan lak en was te zamen.

- ‘Vernuft van slecht allooi dan altoos,’ bevestigde ik, ‘maar geest van goede familie dan?’

- ‘Van Roorda en Allan Kardec, bedoel-je? Nu die is onbetaalbaar, want hij houdt je lachspieren gaande.’

- ‘Vroolijke pessimist!’

- ‘Geest van dichters, hoeveel die doet?’

Ik sidderde.

- ‘Op onze litteraire markt niet voor handen, door de vernietigende concurrentie onzer dichterlijke geesten. Niet genoteerd aan de Beurs, dus...!

- ‘Allons donc! Is dat een gelukkige opvatting?’

- ‘'t Is een geijkte meening.’

- ‘Op het ijkkantoor van Saucis de Bologne! Kerel, je maakt me waarachtig vroolijk, maar je gaat me te ver, werkelijk je gaat me te ver.’

- ‘En zooeven nog zei je me........’

- ‘Met je permissie, ik stem veel toe; de eenvoudigste levenswijs b.v. is de zekerste weg naar tevredenheid, en in de......’

[p. 386]

- ‘Jawel, jawel, Jean Jacques, spaar me de rest!’

- ‘Welnu dat alles stem ik toe; maar indien gij de heele wereld lachend afbreekt en òp en mèt die puinhoopen het Parthenon van je geluk bouwt, vergun me dan dat ik niet meê doe.’

- ‘Da's aardig gezegd; maar wat bewijst het tegen mijn stelsel, dat hoe minder men verlangt, des te gelukkiger men voor zichzelven is?’

- ‘Tegen je stelsel niets; tegen de uitvloeisels ervan àlles. Jij verlangt nu op dit oogenblik, nog in de kracht van je leven zijnde, niets méér dan een machinaal bestaan, zonder afwisseling, en tien jaar verder den dood; de ondervinding maakte je schuchter in het verlangen naar iets. Je kwaamt duizenden malen bedrogen uit, en, van het eene uiterste in het andere vallend, werp je voortaan nimmer meer het anker voor de kaap de Goede Hoop.... Lak noem je alles wat boven of zelfs onder je bereik viel en alleen voor millionairs et aristocraten heb je nog respect; lachende menschenhater, vroolijke wereldverachter, met je verlammende levensbeschouwing!’

- ‘Respect heb ik voor niemand, en haten doe ik evenmin iemand... zelfs jou niet! Verlammen doet mijne levensbeschouwing alleen mij zelven.’

- ‘Maar heb je dan niets lief, of nooit iets lief gehad?.... Saucis, lieg niet, denk eens aan den goeden, ouden tijd!’

- Ik leef in het tegenwoordige en laat het verleden als een doode rusten... Je sprak van liefhebben, wat is liefhebben? Lak, of beter de door de natuur geboden aandrift tot instandhouding der soort.

- ‘De vlag van het indifférentisme in top! Ik salueer de vlag uit deferentie voor de kloeke denkers die haar banen ontplooiden, voor de wijze mannen die haar voeren, voor de groote geesten, die achter haar schuilgaan, - voor den lichtmatroos Saucis de Bologne, die haar verdedigt, en ...ik roei verder.... Hoe vin'-je die kinderen?’

En ik wees hem een gezonden jongen en een meisje, die op den vestingwal speelden onder de schaduw van het geschut.

[p. 387]

- ‘Nu nog aardig, ze zijn nog geen acht jaar.’

- ‘Een vriendelijke zwartkop, dat meisje!’

- ‘De jongen, een echte Batauwer, ja,’ zuchtte hij en vervolgde opgeruimd: ‘Heb jij min broêr Janus nog gekend?’

- ‘Je broêr Janus?’

- ‘O, heb je dien niet gekend? hij is trouwens al zes jaar dood.’

- ‘Zoo, is hij dood?’

- ‘Nu, maar toen hij dan nog leefde, weet je, toen heeft hij m'n moeder en mij schatten gekost, en waartoe dat alles? 't Was ook zoo'n liefkind: vroolijk, wild, levenslustig, niet vermummied als de “brave Hendrikken,” niet kwaadaardig of boos als de geblaseerde kwâjongens, die op hun 20^ste jaar oud zijn. Er vloeide bloed door zijne polsen, geen cognac of water-en-melk. M'n moeder lied hem studeeren, en hij studeerde ook, hij kon pret maken en hij maakte pret; ik liet hem reizen en de wereld zien, hij zag de wereld en reisde. Schatten, ja, heeft hij m'n moeder en mij gekost, en waartoe dat alles? Lak, meneer, lak. Weet-je hoe hij aan zijn eind' is gekomen?’

- ‘Hij heeft zich toch niet....?’

- ‘Ach, wat! je hebt 'em niet gekend; de levenslust zelf meneer, de bloeiende heerlijke, volle levenslust om er een zwartgallige ijverzuchtig, en een zieken jongeling beter van te maken. Een pistool richtte hij op de musschen, niet op zich zelven.’

- ‘Maar hoe dan, een noodlottig toeval?’

- ‘Vroolijke partij bij een zijner académievrienden... dronken... reparatie brugleuning..... vervloekt! nou weet je er alles van.’

Saucis hield mij staande, plaatste zich met opgeheven armen voor mij, en mij diep in de oogen ziende, ging hij hartstochtelijk voort: - ‘Duizend idealen had die jongen, ik zeg je 1000; drie en twintig jaar, levenslustig, vlug, knap, hoffelijk, edelmoedig. En 500 zou hij er in zijn leven door eigen kracht en anderer hulp van bereikt hebben?..... lak! Op eene ladder kregen wij hem thuis. Ik was met m'n jongste zuster naar de

[p. 388]

komedie, we werden gehaald met een rijtuig; we komen thuis...... en, nou wil ik dan maar zeggen dat de ouwe Cats waarheid sprak toen hij zeî: ‘Kindren... hindren.’

- ‘En je moeder?’ vroeg ik angstig en vergat de logica van mijn vriend.

- ‘Acht-en-zestig jaar; allang sukkelend, de genadeslag, da's spreekt.’

- ‘En toen?’

- ‘Toen werd ik een gelukkig man, volgens het recept, dat ik je daar straks gaf. Bonsoir!’

Saucis de Bologne verwijderde zich ijlings, mij min of meer verbluft alleen latend... Hoeveel ‘gelukkigen’ van zijne soort telt de wereld niet?!

Bankroetiers in idealisme; - later speculanten in pessimisme.

's Gravenhage.

Piet Vluchtig.