Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 63

[p. 40]

Koen Vanmechelen, Breaking the Cage, 2012, glazen eieren, broedlamp, staal. (© Johan Blommaert)

Transparantie en inzicht in het oeuvre van Koen Vanmechelen

Koen Vanmechelen is vooral bekend voor zijn Cosmopolitan Chicken Project. Diversiteit - biologisch en cultureel - is het sleutelbegrip in zijn kunst. Door het systematisch kruisen van kippen met steeds weer andere kippenrassen, wil Vanmechelen diversiteit scheppen. ‘We kunnen niet zonder diversiteit, het is de drijfveer van ons bestaan. Zonder diversiteit is er geen bestaan’, meent de kunstenaar.

‘Glasblazen wordt kunst, wanneer de kunstenaar het proces kan sturen en op een bepaald moment de glasblazer ook laat stoppen.’

De universele bastaardkip die Vanmechelen wil creëren, is een metafoor voor de culturele en genetische smeltkroes van de wereld waarin wij leven. In de kunst die Vanmechelen daar rond creëert komen heel wat belangrijke sociale en ethische kwesties zoals genetische manipulatie, klonen, globalisering, multiracialiteit en interculturaliteit aan bod.

Diversiteit in inhoud en vorm

Vanmechelen is een conceptuele kunstenaar. Zelf noemt hij zich soms ook een assemblagekunstenaar. De inhoudelijke focus op diversiteit vertaalt zich bij Vanmechelen ook in de manier waarop zijn kunst tot stand komt. Hij hanteert een breed scala aan media om zijn kunst vorm te geven: tekeningen en schilderijen, prints, videobeelden en installaties, 3D-technieken, taxidermie en installaties van glas.

Werken met glas is voor Koen Vanmechelen gelinkt aan zijn samenwerking met jeugdauteur en illustrator Gregie De Maeyer (1951-1998), met wie hij eerder voor de boeken Juul (1996) en De kooi (1997) samenwerkte en voor Manneke van glas de glassculpturen maakte. Op het glaseiland Murano leerde Vanmechelen de glasovens van Adriano Berengo kennen. Het werd het begin van een intense en vruchtbare samenwerking. Maar ook dan kiest Vanmechelen koppig voor een eigen weg. Geen felle kleuren - toch hét handelsmerk van Murano glas -, wel helder en transparant glas. Bij Berengo werkt Vanmechelen graag samen met de broers Pino en Silvano Signoretto. Pino staat in voor de technische realisatie van het realistische werk, terwijl Silvano de abstracte versies voor zijn rekening neemt. De samenwerking tussen ambachtsman en kunstenaar is broos, net als het product ervan. Het is een relatie vol spanning, want de meester-glasblazer moet in enkele ogenblikken de hete glasklomp transformeren tot wat de kunstenaar voor ogen heeft. Dat brengt spanningen teweeg. Daarom maakt Vanmechelen zijn tekeningen en ontwerpschetsen ter plaatse, op de glasblaasvloer zelf. ‘Glasblazen wordt kunst, wanneer de kunstenaar het proces kan sturen en op een bepaald moment de glasblazer ook laat stoppen’, stelt Vanmechelen in een gesprek. Intussen werkt de kunstenaar ook samen met glasblazers in Tsjechië, Frankrijk en Ierland

Innerlijk

De keuze voor glas heeft alles te maken met de transparantie. Het gebruik van het transparante glas beklemtoont het belang van het innerlijk, zegt de kunstenaar. Niet het uiterlijke is belangrijk, wel het innerlijke en het groeiend inzicht. Het gebruik van helder glas beklemtoont meteen ook het belang van wetenschappelijk onderzoek in Vanmechelens werk.

# Geert Swaenepoel, filosoof, is redactiesecretaris van Kunsttijdschrift Vlaanderen en van Zacht Lawijd, literair-historisch tijdschrift.