Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 48

Utrecht¹: Annie M.G. Schmidt-Huis

Adres: Biltstraat 162 3500 BN Utrecht Utrecht (Nederland)

Correspondentieadres: Postbus 1590 3500 BN Utrecht

Tel.: 00-31-30-239.32.86

Fax: 00-31-30-233.25.15

1 In Utrecht blijken ook plannen te bestaan voor een Dick Bruna-Museum aldaar B.g v Bruna's 70ste verjaardag schreef Evert-Jan Pol in De Morgen van 30 augustus 1997 ‘Er bestaan plannen om in Utrecht een Dick Bruna-museum te openen Het gebouw is er, maar nog met al het geld is bijeen De tekenaar zelf vind (sic) dit idee erg leuk, “maar het moet met overdreven worden” Zelf ziet hij het liefst een museum voor kinderen waar ze actief bezig kunnen zijn Bovendien zou er volgens Bruna ook aandacht moeten zijn voor collega's’ Omdat Dick Bruna vooral een tekenaar is - in 1955 het hij het jonge, witte konijntje Nijn geboren worden - weiden wij over dit museum-in-de-maak in deze aflevering niet verder uit.

Annie M.G. Schmidt (1911-1995), vele decennia de ‘first lady’ van de Nederlandse kinderliteratuur...

Al meer dan tien jaar bestond in Nederland een plan om ergens in het centrum van het land een ‘kunstencentrum voor kinderen’ uit te bouwen. Bij gebrek aan fondsen verdween de idee evenwel geregeld in de bureaula om er bij een volgende borrel, in steeds concretere vormen, weer te worden uitgehaald.

Thans is men volop bezig, in een kapitaal, vrijstaand pand aan de Biltstraat in Utrecht, waar het voormalige Universiteitsmuseum was gevestigd, een Annie M.G. Schmidt-Huis te verwezenlijken. Een initiatief van Frits Ferres, regisseur van kindertheater, en Pan Sok, fotograaf, die vinden dat er op het vlak van kunst en cultuur voor kinderen veel te weinig aanbod is, en dat er nergens enige accommodatie bestaat die op hun specifieke behoeften is afgestemd. Ook Flip en Jonathan van Duijn, resp. zoon en kleinzoon van de geestelijke moeder van Abeltje, Jip en Janneke, Otje en Pluk van de Petteflet, steunen het initiatief.

De in Kapelle, Zuid-Beveland geboren kinderboekenschrijfster Anna Geertruida Maria Schmidt² - vele decennia de ‘first lady’ van de Nederlandse kinderboekenliteratuur - was het idee zelf bijzonder genegen. ‘Als dat centrum mijn naam mag dragen, ben ik zeer vereerd’, zei ze toen ze van het plan hoorde. Een standbeeld wilde ze immers niet, maar een plek waar kinderen de baas zouden zijn, stond haar wel aan. Heeft ze niet levenslang de (burgerlijke) gehoorzaamheid ondermijnd door ervoor te pleiten je tong naar fatsoensrakkers uit te mogen steken, anders gezegd: op speelse wijze tegen alle gezag en autoriteit te kunnen rebelleren? Schmidt voelde spontaan waar kinderen van houden of dromen. De doodbrave of met de dood bestrafte kinderen van vroeger verving ze door ‘lekker stoute’ kinderen die tegen volwassen bemoeienissen durven in te gaan:

2 Cf. Van Buul T. e a, Altijd acht gebleven Over de kinderliteratuur van Annie M G Schmidt. 's-Gravenhage, N L M.D./Amsterdam, Em Querido's Uitgeverij b.v., 1991, 160 blz (Schrijvers Prentenboek. nr 31)
X., Kijk, Annie M G. Schmidt. De schrijfster in beeld Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v / Nederlands Theater Instituut, 1984, 120 blz
In Wat ik nog weet (Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b v, 1992, 143 blz.) vertelde Annie Schmidt over haar Zeeuwse kinderjaren en over haar jeugd. Te midden van rechtgelovige landbouwers en trouwe kerkgangers groeide de kleine Annie op, die het maar niet kon laten zich een stadsmeisje te voelen, een vreemde eend in de bijt.

[p. 102]

 

‘Ik wil niet meer, ik wil niet meer!

 

Ik wil geen handjes geven!

 

Ik wil niet zeggen elke keer:

 

Jawel mevrouw, jawel meneer...

 

nee, nooit meer in m'n leven!’

In een interview met NRC Handelsblad zei ze in 1977: ‘Kinderen moet je nu eenmaal amuseren... Het enige wat ik aan kinderen wil leren is, consideratie hebben met je omgeving. Lekker je gang gaan en toch aardig

Annie M.G. Schmidt (1911-1995)

wezen. Rekening houden met anderen, met beestjes, met mensen, dat is mijn boodschap. Maar het liefst steek ik de draak met een heleboel dingen.’

Nu A.M.G. Schmidt er niet meer is (begin juni 1995 kreeg ze een feestelijke begrafenis in het roze; er waren versjes en liedjes en Rudy Kousbroek zei dat hij trots was dat zo een humorloos land als Nederland een schrijfster van wereldformaat had voorgebracht), wordt het A.M.G. Schmidt-Huis vanzelfsprekend niet alleen een huis waar kinderen op hun manier met alle denkbare vormen van kunst en cultuur kennis kunnen maken, maar ook een levend monument voor de veelzijdige auteur en literaire duizendpoot die ze was - ze maakte gedichten, liedjes³, cabaretteksten, columns, kinderboeken, radiofeuilletons, tv-series, enz. - en die vanaf de jaren vijftig een volstrekt andere wind door het kinderboekenland heeft laten waaien.

In het Annie M.G. Schmidt-Huis komen allerhande kunst- en cultuurvormen aan bod die geheel op de belevingswereld van kinderen zijn afgestemd. Voor de uitvoering van het project bestond grote belangstelling. Meer dan 600 scholen hebben een aandeel van 1.000 gulden gekocht waardoor ze mede-eigenaar van het kunstencentrum worden en een stem in het kapittel krijgen, kortom: bij de praktische uitvoering betrokken worden. Er komen ruimten voor concerten, voor film en theater, een galerie, een bibliotheek met leeszaal, een kinderboekenwinkel, een mediatheek, een kindercafé en ateliers waar kunstenaars en het jonge volkje aan het werk kunnen. In de vakantieperiodes worden er jaarlijks grote manifestaties gehouden, die met thematische programma's worden afgewisseld. Bij grotere evenementen zullen bezoekers een kaartje moeten kopen, maar voor het overige zal het Annie M.G. Schmidt-Huis gratis toegankelijk zijn.

Luc Decorte

3 Cf. Schmidt A.M G., Tot hier toe. Gedichten en liedjes voor toneel, radio en televisie 1938-1985 Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1986, 1988⁵, 640 blz
PS. Hoewel A M.G. Schmidt bij haar dood zowat 200.000 gld. naliet voor de oprichting van een naar haar genoemd huis en de voormalige staatssecretaris voor cultuur, Aad Nuis, beloofde 500 000 gld bij te dragen, naast 1.000.000 gld. voor de verbouwing van het pand, lijkt het er op dat het Annie M.G. Schmidt-Huis er voorlopig niet (direct) komt.