Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

Diskoteek

Uit de overvloed, die EMI (Electric Musical Industries, Koolmijnenkaai, 72, 1080 Brussel) op de platenmarkt brengt, maakten wij een keuzen voor-elk-wat-wils, maar tevens platen die een ereplaats mogen innemen in elke diskoteek.

Gustav Mahler: Simfonie nr. 9 D-Dur, Berliner Philharmoniker o.l.v. Sir John Barbirolli, 2 platen 30 cm., 33 t/m., stereo/mono, EMI C 161-00237/8 S, 524 fr.

Ik vind het steeds biezonder lastig te schrijven over Mahlers muziek: deze al te lang onderschatte en ter zijde gelaten komponist spreekt, in zijn werken, hetwelk men ook maar kiest, datgene uit, wat nooit onder woorden te brengen is. Men kan het omschrijven en er wat literatuur op zetten. Men kan het hebben over het feit dat hij een tijdperk in de muziek afsloot en er de nostalgie van meedroeg in zijn bloed. Men kan poneren, dat hij zóver in de toekomst zag, dat wij pas nu gaan vermoeden hoe fel en hoe sterk zijn stem wel was en is. Maar wat hij in ons losslaat zijn licht en duisternis tegelijk, bevreemding en herkennen, zuivere samenklank en schrille dissonant. In zijn 9e voert hij ons dwars doorheen het leven: steeds maar groeien in de eerste twee bewegingen, al wat verleden is geïnkarneerd in het heden, dat openbarst in het burleske rondo en totaal wegkwijnt in het adagio.

Als dergelijke muziek bovendien nog gebracht wordt door de schitterende Berliner Philharmoniker, geleid, gedreven, in toom gehouden, voortgejaagd en bezield door dé Mahler-dirigent bij uitstek: Sir John Barbirolli, dan mogen wij het woord ‘subliem’ uitspreken. Dat deze opname de Deutscher Schallplattenpreis behaalde, zal geen mens verbazen.

Het album bevat, zoals in de hoofding gemeld, 2 platen, waarvan 3 zijden afspeelbaar.

A portrait of Herbert von Karajan, 30 cm., 33 t/m., stereo/mono, EMI 5CO55-01201, 255 fr.

Von Karajan voorstellen, is in herhalingen vallen. Iedereen weet toch iéts over zijn enorme karrière, iedereen gaat akkoord om hem bij de grootste dirigenten van alle tijden een plaats te geven.

Deze plaat is een vooral meeslepend ‘portret’, met een aantal populaire werken, die van Karajan uitvoerde met het Philharmonia Orchestra. Een opsomming zal voldoende overtuigen: Ouverture 1812 (Tchaikovsky), Hongaarse mars uit ‘La Damnation de Faust’ (Berlioz), Barcarolle uit ‘Hoffmanns Vertellingen’ (Offenbach), Hongaarse Rhapsodie nr. 2 (Liszt), Droeve Wals (Sibelius), Uitnodiging tot de dans (Weber). Veel luistergenot!

A portrait of Yehudi Menuhin, 30 cm., 33 t/m., stereo/mono, EMI 5CO55-01235, 255 fr.

Nog iemand, die wij niet meer hoeven voor te stellen: Yehudi Menuhin, een van de grootste violisten ter wereld - tevens een van de hartstochtelijkste muziekambassadeurs die de mensheid ooit kende. De plaat speelt hij vol met vier schitterende werken: Concerto in A mineur (J.S. Bach), Concerto grosso in B mineur (Vivaldi), Concerto in C majeur (Haydn) en de ontroerende Romance nr. 2 in F majeur (Beethoven). Het Robert Masters Chamber Orchestra, het Bath Festival Chamber Orchestra en het Philharmonia Orchestra begeleiden de solist. Een unieke kans dus om enkele wereldberoemde vioolwerken, gespeeld op een perfecte wijze, in uw diskoteek te krijgen.

j.v.r.

R. Schumann: Lieder: Elly Ameling (sopraan), Jörg Demus (piano) EMI 1 C 063-02184

Omstreeks 1840 komponeerde Robert Schumann zowat 140 liederen, die tot de meest kunstvolle, weliswaar komplekse, maar nooit of nooit gekunstelde, moeten worden gerekend. Eenvoudig zijn de liederen niet: de begeleiding, i.c. de piano, wordt een volwaardig partner van de stem, die zeer ekspressief en deklamatorisch moet zijn, waar de piano zelf heel wat stemtechniek moet ontplooien. Jörg Demus, een van de grootste begeleiders, weet hier buitengewoon zijn piano tot soliste te maken, en Elly Ameling zet haar stem met de meest intensieve ekspressiviteit in. De teksten van de liederen zijn hoofdzakelijk van Fr. Rückert en J.W. von Goethe. Een zeer mooie plaat met een goede keuze uit Schumanns liedrepertoire.

J. Brahms: Die schöne Magelone, op. 33, Nr. 1-15

Dietrich Fischer-Dieskau (bariton), Svjatoslav Richter (piano) EMI 1 C 065-02155

Deze cyklus, gegrepen uit de ‘Wundersame Liebesgeschichte der schönen Magelone und des Grafen Peter aus der Provence’ van Ludwig Tieck, is de enige die Brahms ooit komponeerde. Hij was

[p. 429]

klaar in 1861 en werd opgedragen aan de toen ‘einmalige’ bariton Julius Stockhausen, die Brahms had leren kennen. De teksten zijn niet altijd evenwaardig en volmaakt, het tema is de hoge minne en de edele ridderzang der middeleeuwen. Maar de nu ‘einmalige’ liederzanger Dieskau weet met zijn betoverende bariton en zijn onvergelijkelijke interpretatiekracht de Brahms-liederen tot leven te wekken. Richter, de grote koncertpianist, toont zich hier een begeleider van formaat, die de stem weet te waarderen in al haar kleur en pracht.

Montserrat Caballé: Puccini aria's, London Symphony Orchestra, Charles Mackerass.

EMI ASD 2632 (1E 063-02099)

Wie nog niet overtuigd is van Caballés superiore vertolkingen, kan na het beluisteren van deze plaat niet meer onderuit. De gekozen fragmenten zijn stereotiep (Mirella Freni zong voor een paar jaar nagenoeg dezelfde op de plaat), maar... de kleur, de ekspressiviteit, de dramatiek, die Caballé hier nogmaals (sic) ten toon spreidt, is de perfektie zelf. Zij het ‘Butterfly’ (Un bel di vedremo), ‘Manon Lescaut’ (In quelle trine morbide) of Liù uit ‘Turandot’ (Tu che di gel sei cinta), het dramatische krijgt telkens weer een andere kleur. Daartegenover staat de frivole Magda uit ‘La Rondine’ (Chi il bel sogno di Doretta) en de plagende, speelse Laura uit ‘Gianni Schicchi’ (O mio babbino caro). Vanzelsprekend ontbreken ook ‘La Bohème’ en ‘Tosca’ niet op het appel. En een minder bekende opera van Puccini ‘Le Villi’ wordt vertegenwoordigd door Anna's aria (Se come voi piccina). Schitterend is de gehele plaat, maar maatstafhoudend is het ‘Vissi d'artee’ uit ‘Tosca’. Hoe lang Callas de koord ook mag gehouden hebben, hoevelen het ook (zij het dan op plaat) geprobeerd hebben (o.a. Freni en Bumbry), geen heeft ooit met een egaal zuivere stem en aangrijpende interpretatie dàt aangekund! Om het kras uit te drukken: Callas, Tebaldi, Scotto, Freni: ik geef ze kadeau voor één Caballé. Laten we hopen, dat het voor deze unieke zangeres niet bij uittreksels uit Puccini-opera's blijft!

Bert Leyns