Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

Biblioteek

Nieuw
Pasverschenen boeken van leden

Bij DAP Reinaert Uitgaven, Brussel, vonden wij andermaal enkele werken, geschreven door leden.

In de eerste plaats een lijvige, deugdelijke Bernard Henry Omnibus (Uncle Sam, mijn hospita - Bomen sterven vlottend - Tussen Yen en Roepie), 1970, 13 × 19 cm., 525 pag., geïll., geb., 180 fr. Wie deze zomer om de een of andere reden niet op reis kan, neme dit boek ter hand - om het eens plechtig uit te drukken - en hij maakt wellicht veel heerlijker tochten dan zijn buurman, ergens aan een eivolle Azurenkust. Bernard Henry, de begenadigde globe-trotter, neemt je mee door de Verenigde Staten, als je d'r genoeg van hebt, ga je met hem houtvlotten in Finland en daarna kun je terecht in Hongkong, India, Japan en dies meer. Geen stug, taai reisverslag, maar een levendig, boeiend relaas van een man, die bezeten is door de drang voor kontakten met ‘het andere’ (waaraan de gewone toerist voorbijloopt) en die daarbij beschikt over een uitstekend opmerkingsvermogen en een soepele, gladde pen.

Van de vruchtbare auteur Raf van de Linde twee titels:

En toen werd alles anders, 1970, 13 × 19 cm., 175 pag., geb., 125 fr. Zes verhalen in het kader van de gebeurtenissen, om en rond Kongo's onafhankelijkheid. Geen zoeken en peilen naar oorzaken en gevolgen, wél de reakties van de mens op ongewone feiten, waarmee hij gekonfronteerd wordt. Van de Linde is tevens een zeer goed sfeerschepper en dat komt de verhalen, die zich afspelen in een voor de meeste lezers totaal onbekende wereld, ten goede.

De Waanzinnige Wonderdoener, 1971, 13,5 × 21 cm., geïll., 80 pag., gebrocheerd, 40 fr., is een jeugdverhaal, het achtste deel uit de bekende Stef Morelserie. Opnieuw een Kongolees dekor. Leerrijk wat de gebruiken van de zwarte betreft. Spannend in opzet en uitwerking. Jonge avonturiers-in-de-dop zullen er aan kluiven!

Van onze betreurde André M. Pols verschenen in de serie ‘Meesters der Toonkunst’, twee nieuwe deeltjes: Het Leven van G.F. Haendel en Het Leven van E. Grieg, telkens 14 × 21 cm., 48 pag., gebrocheerd, prijs per deeltje: 20 fr.

Twee boekjes die op een uitstekende wijze vertellen over het leven en het ontstaan der voornaamste werken van twee belangrijke komponisten. Een gebied waarop André M. Pols zich uitstekend thuis voelde! Achteraan in elk deeltje werd een beknopte diskografie opgenomen, een veilige gids voor wie nader wil kennismaken met het oeuvre van de beide toonkunstenaars.

De uitgeverij De Goudvink, Schelle, zette een nieuwe serie kinderboeken op, getiteld ‘Gouden Bladzijden’, sprookjes en verhalen uit de mytologie, bewerkt door Lia Timmermans. Het zijn heerlijke boekjes, in een prettig formaat (21,5 × 24 cm.), stevig ingebonden, niet zo duur (55 fr./deeltje) en schitterend van illustratie (alles in vierkleurendruk en volkomen afgestemd op het jeugdig lezerspubliek).

Deel 1 heet De gouden appel, een Bulgaars sprookje.

Deel 2 handelt over Het Gulden Vlies, de bekende Griekse legende.

[p. 265]

Deel 3 is een Russisch sprookje naar Pusjkin: Het gouden visje. In elk geval: aanbevolen jeugdboeken!

Bij de Standaard Uitgeverij beleefden wij de vierde druk van Vlaanderen mijn land, een kultuurgeschiedenis voor de jeugd, geschreven door Lieven Gypen en Leopold Vermeiren (22 × 27,5 cm., 168 pag., zeer rijk geïllustr., geb., 195 fr.)

Een leerrijk en vlot geschreven werk, dat in vogelvlucht de voornaamste mijlpalen van onze kultuurgeschiedenis aanduidt. Soms wel een ietsje té bondig: b.v. als de kunst van de 20e eeuw wordt behandeld, is nergens spraak van onze eerste Vlaamse abstrakten; men heeft zich in hoofdzaak beperkt tot enkele notities omtrent Sint-Martens-Latem. Bij een volgende druk zou o.i. toch gewag moeten gemaakt worden van deze abstrakten, van de animisten en de generaties van nà 1950. Maar anderzijds begrijpen we zeer goed, dat in een beperkt aantal bladzijden niet àlles kan gezegd worden.

Vermelden wij bij de Standaard Uitgeverij ook nog een leuk jeugdboek van Guido Staes: Jappe, 14,5 × 21,5 cm., 111 pag., gen. geïll.

Jappe is een heuse engel, die naar de aarde komt om de maatschappij te verbeteren. Uitstekend gegeven, dat knap werd uitgewerkt.

De illustraties van Bob Vandersteen lijken mij wel een beetje grotesk.

Graag vermelden wij hier ook een boek, dat in het voorjaar van de pers kwam bij de drukkerij Van der Poorten, Kessel-Lo: Dit is niet zomaar een boekje. Het werd uitgegeven en gratis verspreid n.a.v. de hernieuwing van de drukkerij. Lay-outman Paul van den Dorpe (o.m. bekend door zijn lay-outwerk bij de Boekengilde De Clauwaert) zette hier zijn allerbeste beentje voor en kreeg de vrije teugel. Het boek is een schitterend voorbeeld van wat de moderne drukkunst kan. Een relatiegeschenk, dat men niet zal weggooien in de prullenmand!

Op 6 juni jl. vierde Rafaël Debevere te Loker zijn diamanten priesterjubileum (1911-1971) - waarvoor langs deze weg een hartelijke gelukwens - en naar aanleiding hiervan gaven zijn vrienden Annemarie en Jozef Deleu een boek uit: Verzamelde opstellen van Rafaël Debevere (15,5 × 24 cm., 224 pag., gen., geïll., 1971), met een woord vooraf van minister Theo Lefèvre en een inleiding over de auteur en zijn werk door Jozef Deleu, waarin men verneemt welk een veelzijdig man Debevere is en over welke talenten hij beschikt, waarvoor hij - wegens zijn Vlaamse overtuiging - nooit de kans kreeg om ze tot volle ontplooiing te brengen. Debevere heeft getekend en geschilderd, brandglazen ontworpen en restauratiewerk geleid, hij schreef tevens honderden gelegenheidsgedichten, toneel voor de jeugd en talrijke losse artikels. Over Frans-Vlaanderen heeft hij een enorme dokumentatie aangelegd, die getuigt van een veelzijdige belangstelling en een grote belezenheid, die gaat van de oudheid tot en met de huidige tijd. Naast een bibliografie van R. Debevere en een hoofdstuk Literatuur over R. Debevere, komt de jubilaris zelf aan het woord met een zestal opstellen en essays: De Frans-Vlaming Charles De Croocq, Guido Gezelle en Charles de Croocq, Middelnederlands getijdenboek gevonden te Belle in Frans-Vlaanderen, Is de ‘keisnijding’ van Jeroen Bosch?, Wie is de schilder van de 16 schilderijen te Tournehem (Doornem) in Frans-Vlaanderen?, De Frans-Vlaming Edmond de Coussemaker.

Een merkwaardig boek van en over een merkwaardig man!

Op 18 juni jl. werd de monografie Gaston Theunynck te Diksmuide boven de doopvont gehouden, in aanwezigheid van talrijke vrienden van de kunstschilder. Het is een zeer mooi uitgegeven boek: 24 × 28 cm., 128 pag., geb., stofwikkel in 4-kleurendruk, 33 kleurreprodukties, ca. 80 zwartwit reprodukties, 11 foto's, typografische verzorging Lannoo, Tielt, 1971, 600 fr.

Al bij de eerste keer dat ik erin bladerde, viel het mij op dat deze monografie Theunynck iets heeft, wat soortgelijke uitgaven zo vaak missen: hartelijkheid en eenvoud. Alle teksten werden geschreven door vrienden van de kunstenaar en ergens tussenin vind ik een kort zinnetje terug van Theunynck zelf: ‘Men moet zichzelf zijn’ en ik geloof rotsvast dat de kunstschilder-boer daar een heel leven trouw aan is gebleven.

Dat staat trouwens te lezen in wat zijn vrienden over hem schreven: Hedwig Spelliers bijt de spits af, daarna een wat langer opstel door Marcel Duchateau, die zeer goed weet hoe een kunstschilder te benaderen en hem datgene te doen zeggen wat belang heeft. Volgen daarna een reeks getuigenissen: van Pater Emiel Janssen (vriend van het eerste uur), Antoon Vander Plaetse (idem), Adelson Vermeulen (die Theunynck bewust maakte van zijn artistiek kunnen), Reninca, Paul Vanderschaeghe, Pol Le Roy en Willy Spillebeen.

Maar het boek is - zoals Spelliers het zegt - in eerste instantie een kijkboek geworden, vol schilderijen en tekeningen. In kleur komen m.i. vooral de landschappen zeer goed tot hun recht; uitstekend vind ik ook de twee marines ‘Zeegeweld’ en ‘Zee in branding’, waarin de oerkrachten water en lucht elkaar vinden in een kaleidoskoop van kleuren. Tussen de reprodukties werden gedichten en ook eigen aforismen van Theunynck ingelast. Deze laatste zijn kenschetsend voor de wijsheid van de nu - ei zo na! - 71-jarige kunstenaar en het mooiste aforisme vind ik persoonlijk dit: ‘De arend vliegt alleen, eenden in troepen’.

In zijn rijkgevulde leven heeft Theunynck nooit ‘in troepen’ gevlogen. Werkend, schrijvend en schilderend vooral is hij zichzelf gebleven en dit kan per slot van rekening van weinig mensen gezegd worden.

j.v.r.

Boeken over kunst

Onze tentoonstelling ‘Parallellen 20/50’ is een uitstekende gelegenheid om hier enkele recente boeken voor te stellen, die handelen over de kunstschilders Alice Frey en Albert van Dyck.

Roger Avermaete: Alice Frey, 27,5 × 30 cm., 102 pag., 29 kleurenreprodukties, 35 reprodukties van potlood- en pentekeningen, 2 foto's, gebonden in vollinnen band, stofwikkel in 4 kleuren, opbergdoos, 1970, uitg. Arcade, Brussel, 900 fr.

Dit is, qua lay-out en typografische verzorging, een van de mooiste monografieën, die ik ooit te zien kreeg. De kleurreprodukties zijn schitterend te noemen - in acht genomen dat het werk van Frey zeer geschikt is om in kleur weer te geven - maar de zwartwit illustraties verdienen al evenveel lof, biezonder dan de potloodtekeningen van de naakten: je zou soms zweren dat de kunstenares rechtstreeks in het boek aan het tekenen is geweest. Ook de inbinding en de vormgeving in het algemeen zijn superlatieven waard. Nu is het wel zeer ongebruikelijk een boekvoorstelling aan te vangen met de uiterlijke vorm van het werk, doch deze laatste heeft mij werkelijk getroffen in de monografie ‘Alice Frey’.

Wat nu de inhoud betreft: Roger Avermaete is de auteur van de tekst. Hij overloopt in 26 hoofdstukjes leven en evolutie en werk van Alice Frey - op zijn gekende wijze uiteraard. Het interessantste is m.i. veruit het levensverhaal van de kunstenares: zij heeft veel figuren en kunstenaars van nabij gekend (denken wij maar aan Ensor bij voorbeeld!) en maakte het boeiende kunstleven van de twintigerjaren - o.m. in Antwerpen - persoonlijk mee. Haar levensverhaal omvat dus een brok kunsthistorie, die nog niet helemaal geëksploiteerd is. Minder boeiend vind ik de passages, waarin de auteur het oeuvre van Frey beoordeelt en tracht te ‘klasseren’ (niet in de pejoratieve zin te begrijpen!). Uitdrukkingen als ‘Haar sterkte is on-

[p. 266]

tegensprekelijk deze dat zij aan niemand gelijkt’ hebben wij nu onderhand al voldoende gelezen; ik vind dat dergelijke uitlatingen nergens op lijken en passe-partout zijn, altijd en overal te gebruiken. Maar ja... dat is nu eenmaal de literatuur over het kunstwerk, en mode is een verschijnsel waar men weinig tegen kan doen.

Dit neemt echter niet weg, dat ‘Alice Frey’ een prachtmonografie is, een grote dame - die evenwel nooit verwend is geworden door de officiële instanties - waardig.

Uit al wat voorafgaat blijkt nergens, dat het boek eentalig Frans is, op één ekserpt (van Greshoff) na.

Jos Hendrickx: Albert van Dyck, tekenaar, 21,5 × 30 cm., 80 pag., 52 reprodukties van tekeningen, w.o. 27 in detailopname, bibliofiele uitgave op houtvrij editiepapier, lay-out van Jos Hendrickx, tweekleurige offsetdruk, uitg. Colibrant, Deurle, 1970, 200 fr.

Dit keurige boek verscheen als derde deel in de typografisch voorbeeldig verzorgde Cahiers van Deurle. Het werd uitgegeven n.a.v. de tentoonsteling Albert van Dyck in het Museum van de Stichting Mw. J. Dhondt-Dhaenens (april-mei 1970).

In zijn inleiding zegt Dr. Johan Fleerackers, Kabinetschef van de Minister van Nederlandse Kultuur, enkele zeer pertinente dingen: dat tekenen ‘uitsparen’ is en dat de kunst van Albert van Dyck - die hij in zijn jeugd nog van nabij gekend heeft - en van Jakob Smits voor de generatie van de 21e eeuw opnieuw zal opengaan als een openbaring van de schoonheid, die uit het ‘uitgespaarde’ voortkomt. Jos Hendrickx - wiens lay-out van dit werk zeer mooi is - neemt in het hoofdartikel de tekenkunst van van Dyck onder de loep.

Een monografie die verrijkt en die door de kunstliefhebber met liefde en genegenheid zal bewonderd worden.

Staf De Smedt: Albert van Dyck, 1902-1951, een map met 12 reprodukties van tekeningen van van Dyck, 27,5 × 29,5 cm., 150 fr., te verkrijgen bij Mevr. Box-van Dyck, Lange Leemstraat, 224, 2000 Antwerpen.

Een zeer mooie bundel reprodukties, ingeleid door Staf De Smedt, die het artistiek talent en de zó menselijke sensibiliteit van de al te vroeg overleden kunstenaar onderlijnt. Iets voor verzamelaars en bibliofielen!

De beide van Dyck-uitgaven zullen ook te verkrijgen zijn op onze tentoonstelling ‘Parallellen 20/50’ te Brugge.

Bijzondere aandacht verdient nog een merkwaardig boek, dat verscheen bij de Uitgeverij De Nederlandsche Boekhandel, Kapelsestraat, 1941¹, Kapellen (Antw.):

R.H.B. De Coninck: Groot Uitspraakwoordenboek van de Nederlandse Taal, 13,5 × 21 cm., 562 pag., 1970, ingen.: 299 fr., geb.: 375 fr.

In zijn voorbericht deelt de auteur mee, dat het doel, dat hij nastreefde is: een praktisch referentiewerk te maken voor dagelijks gebruik. Nu het A.B.N. meer en meer veld wint - en het was de hoogste tijd dat steeds meer Vlamingen, naast hun dialekt, in staat zijn een behoorlijk beschaafd Nederlands te spreken - is een dergelijk uitspraakwoordenboek in feite onontbeerlijk. Het werk van R.H.B. De Coninck geeft de uitspraak en aksentuering van ongeveer 100.000 woorden uit de hedendaagse gesproken en geschreven taal, waaronder talrijke bastaardwoorden en vreemde woorden (wat, merkt de auteur op, nog niet betekent dat de opname ervan een aanbeveling is om deze laatste woorden te gebruiken!). Vanzelfsprekend moet een dergelijk werk een beroep doen op het fonetisch geschrift, maar dat wordt in de inleidende bladzijden (38, niet meegerekend in de eigenlijke paginering) allemaal behoorlijk en bevattelijk uit de doeken gedaan zodat, mits een minimum aan inspanning, elk normaal mens het boek met vrucht kan gebruiken.

Onnodig te zeggen, dat dit uitspraakwoordenboek een onontbeerlijk instrument is voor scholen, studenten en degenen, die het als een erezaak beschouwen een behoorlijke taal te spreken (en wié is daar nu nog ongevoelig voor?)

Zeer hard aanbevolen dus. We kunnen er allemaal wat van opsteken!

Einde maart ging te Antwerpen een luisterrijke jubileumviering door: ‘25 Jaar Spectrum-boeken in België’. De Spectrum-uitgeverij hoeft hier niet meer voorgesteld: zij is in het Nederlandse taalgebied een begrip geworden en ik vraag mij af of er ergens nog een nederlandssprekend gezin te vinden is, waar geen Prismaof Aula- of Compendia- of Technica-boek kan aangetroffen worden. Op het gebied van de kultuurspreiding zijn er weinig uitgeverijen, die op zo grote verdiensten kunnen bogen. Naar aanleiding van het voormeld jubileum verscheen een uniek werk: een faksimile-uitgave van De Meester van Maria van Boergondië, een middeleeuws boek, dat voorheen slechts in één eksemplaar, in één biblioteek, bereikbaar was voor enkele bevoorrechten en dat nu, dankzij de samenwerking op internationaal gebied en de toepassing van de modernste druktechnieken, in ieders bereik wordt gebracht. Het manuskript neemt een vooraanstaande plaats in onder de vele prachtige miniaturen, die tijdens de tweede helft van de 15e eeuw in de Nederlanden getekend werden. Het was ooit een ‘getijdenboek van Engelbert van Nassau’, een gebedenboek, helemaal met de hand geschreven en op een unieke wijze verlucht. Met de loep kun je er dagenlang in op ontdekkingstocht gaan; alles is zó levendig, zo zorgvuldig en knap getekend, dat je tot de slotsom komt dat de anonieme middeleeuwse kunstenaar die het maakte - de zgn. Meester van Maria van Boergondië - over een onovertroffen vakmanschap en een uiterst verfijnde smaak moet hebben beschikt.

Het boek bevat een inleiding door J.J.G. Alexander, plus toelichting en kommentaar bij elk miniatuur afzonderlijk.

De uitgave werd gereproduceerd op de oorspronkelijke grootte, meet 10,2 × 14 cm., bevat 80 bladzijden illustraties in vier kleuren en goud, werd gebonden in echt lederen band, is geborgen in een slipcase met goudopdruk en kost 1.060 fr.

De DAP Reinaert Uitgaven, Brussel, hebben de jongste tijd ook heelwat op hun aktief. Vermelden wij in eerste instantie het tweede deel van de Reinaert Systematische Encyclopedie, gewijd aan Filosofie en Godsdienst (26 × 33 cm., 191 pag., geb., talrijke ill. in kleuren en zwartwit, 1971, 600 fr., 450 fr. voor abonnees).

In zijn merkwaardig voorwoord tot dit deel, wijst Prof. Dr. A. Dondeyne terecht op de lotsverbondenheid van filosofie en godsdienst: ‘In de loop van de kultuurgeschiedenis zijn die twee haast voortdurend met elkaar in gesprek geweest, hetzij om elkaar te bestrijden, hetzij om elkaar wederzijds te belichten en te steunen. Die lotsverbondenheid is zeer leerrijk. Ze zou reeds kunnen volstaan om de aanwezigheid van filosofie en godsdienst in eenzelfde deel van de Reinaert Encyclopedie te rechtvaardigen’.

Dit prachtig uitgegeven deel - zeer aantrekkelijk van lay-out en illustratie - levert de vereiste basiskennis inzake algemene metafysika, filosofie van de geest en kultuurfilosofie, filosofische systemen en scholen, psychologie, logika, moraal, estetika, de geschiedenis van de filosofie. De bijlagen - met tientallen interessante tabellen - alsmede de bibliografie zijn belangwekkend. De presentatie kan vlekkeloos genoemd worden.

De RSE is wat ik zou willen noemen, een ‘overtuigende’ encyklopedie. Wat je wilt weten over een bepaalde zaak, staat zo ordelijk en leesbaar bij elkaar. Er werd geen kans opengelaten om te verdolen in zeven delen tegelijk. En dat is m.i. een zeer groot pluspunt. Een systematische behandeling van de stof lijkt mij echt aangewezen voor niet gespecialiseerde kultureel geinteresseerden. Maar de ‘makers’ van een dergelijke encyklopedie

[p. 267]

hebben voor zichzelf niet de gemakkelijkste weg gekozen!

Bij dezelfde uitgeverij verschenen onlangs nog enkele fraaie omnibussen, die werkelijk uitstekend werden uitgegeven:

Vierde Cyriel Buysse Omnibus (De strijd - De wraak van Permentier - De honderdjarige - Driekoningenavond - Sususususut - Zomerleven), 1970, 14 × 22 cm., 447 pag., geïll., geb., 165 fr.

Wij kunnen het initiatief van DAP Reinaertuitgaven om de werken van de al té lang miskende Cyriel Buysse opnieuw uit te geven, en dit in een mooie vormgeving, niet genoeg toejuichen. Wie de vier prachtige Buysse-omnibussen bezit, is een rijk man en kan zeggen dat hij het biezonderste deel van het Buysse-oeuvre bij de hand heeft.

3e Omnibus van de Gulle Vlaamse Lach (J. Gevers/K. Berg: Bompa Slisse en Nonkel Cesar - Gaston Martens: Het Dorp der Mirakelen - Valère Depauw: Die van 't Gangske - Lode Baekelmans: De Nuchtere Minnaar), 1971, 13 × 19 cm., 543 pag., geb., 150 fr.)

Een steekproef van wat Vlaamse humoristische auteurs bij elkaar schreven. Pretentieloze, gezonde lektuur, echt iets voor een verregende vakantiedag.

Bij Heideland, Hasselt, ontdekten wij, in de bekende Vlaamse Pockets, nog enkele deeltjes ‘Poëtisch erfdeel der Nederlanden’ (10,5 × 18 cm., 80 pag., gen., 45 fr. per deeltje).

Guido Gezelle: Kleengedichtjes (P 69) brengt meer dan 200 ‘kleengedichtjes’ van onze beroemdste dichter, nl. ‘XXXIII Kleengedichtjes’, Uit ‘Gedichten, Gezangen en Gebeden’, ‘Driemaal XXXIII Kleengedichtjes’ en ‘Rijmreken, Nageldeuntjes, Spakerlingen etc.’, dit naar de eerste drukken en opnieuw uitgegeven en ingeleid door Prof. Dr. Aug. Keersmaekers.

Alice Nahon: Bloemen van 't veld (P 70). Karel Jonckheere, die deze bundel inleidt, haalt enkele pertinente dingen aan: Nahons bundeltje ‘Vondelingskens’ kende een oplage van 70.000 eksemplaren, ‘Op zachte Vooizekens’ 60.000, ‘Schaduw’ 40.000... Je kunt je ogen nauwelijks geloven als je dergelijke getallen leest. Nu zijn al die bundels sinds lang uitverkocht en het is bijgevolg voor de hand liggend, dat Heideland eindelijk zorgde voor een heruitgave van de beste verzen uit Nahons bundels: sommige ‘modernen’ kunnen er nog wat van opsteken!

Mr. Willem Bilderdijk: 't Vuur dat eeuwig gloeit (P 72), verzameld en ingeleid door Wim Zaal. Dit bundeltje bevat een keuze uit Bilderdijks korte gedichten, in grote lijnen chronologisch gerangschikt. Bedoeld dus als eerste kennismaking met de poëzie van Gezelles lievelingsdichter.

De Uitgeverij De Goudvink, Schelle, maakt de jongste tijd furore met de uitgave van typografisch zeer verzorgde boeken. Een bewijs - en een prestatie! - temeer is:

Het Boek van de Kunst, op zoek naar de schoonheid, 27 × 24 cm., 200 pag., 220 vierkleurenill., 100 foto's, vijfkleurenomslag, stevige band met goudstempel, 575 fr.

Dit zeer mooie boek is bedoeld als kunstinitiatie voor de jeugd, maar ik geloof dat ook de volwassenen er geboeid zullen in bladeren en lezen en kijken vooral. Zowel de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de architektuur, de muziek, de dans, de literatuur, het teater, de film, als de kunstnijverheid komen aan bod. Een Italiaans team - waaronder talrijke deskundigen op artistiek gebied en een pedagoog - is erin geslaagd het soms moeilijk en ingewikkeld artistiek jargon toegankelijk te maken voor jonge lezers. Een uitstekende inleiding in de hoogste vorm van de menselijke bedrijvigheid: de kunst.

In koëditie Davidsfonds/Leuven en Standaard Uitgeverij/Antwerpen, verscheen vóór kort Ernest Claes - Omnibus 4, 13 × 21,5 cm., 398 pag., geb., 1970, DF-prijs: 85 fr. gen./110 fr. geb., Standaardprijs: 150 fr.

Deze omnibus bevat de novellen ‘De oude moeder’, ‘Het was Lente’ en ‘De moeder en de drie soldaten’, alsmede de ‘memoires’ - maar zoals alleen Claes ze kon schrijven: ‘Voor de open poort’ en ‘Leuven, o dagen, schone dagen’. Twee aspekten dus van Claes' vertelkunst: de novelle, die hem uitzonderlijk goed lag - en de herschepping van zijn eigen jeugd, waarbij hij de zeldzame gave bezat te kunnen relativeren, een milde, zachte glimlach leggen over wat anderen wellicht zou verbitterd hebben tot het einde van hun dagen.

Gyula Laszlo: Steppevolken en hun kunst, Hongaarse schakel in de volksverhuizing, 22,5 × 25,5 cm., 188 pag. tekst + 16 buitentekstplaten in kleur + 193 zwartwit reprodukties, geb. in vollinnen band met stofwikkel, uitg. W. Gaade, Den Haag, 1970, 935 fr. (voor België: N.V. Belgische Uitgeversmij. Kluwer, Berchem-Antw.)

Wij hebben allemaal wel eens gelezen of gehoord dat de Hunnen ons ooit nog vanuit wat nu Hongarije is hebben bedreigd en dat het genoemde land voor een part overdekt is met steppen, beter bekend als de poesta. Minder bekend is evenwel dat Hongarije in de loop van zijn geschiedenis overspoeld werd door een groot aantal volkeren en elk volk liet iets van zijn eigenheid na in de volkskunst van het bezette gebied. Archeologen pluizen dat voor ons uit, bouwen het verleden als het ware opnieuw op en als zij dan begaafd zijn om hun bevindingen in een bevattelijke en boeiende vorm weer te geven, dan doen zij ons soms verrast opkijken. Professor Laszlo is één van deze talentvolle geleerden en zijn studie, gewijd aan het onderzoek van het Eurazisch verleden in de Karpatische laagvlakte, is het lezen en bewonderen méér dan waard, te meer daar zijn boek op een werkelijk unieke wijze werd geïllustreerd: 209 foto's (waarvan verscheidene in kleur) plus 79 tekeningen. Het is de vrucht van vijfendertig jaar archeologische arbeid en omvat drie grote hoofdstukken: 1) een overzicht van de nalatenschappen van de afzonderlijke volkeren uit de tijd der Grote Volksverhuizingen en de biezondere wetenschappelijke vraagstukken, die daarmee samenhangen; 2) een hoofdstuk, gewijd aan de handwerklieden uit die tijd: het aantonen in welk een volheid en rijkdom de tijd der Volksverhuizing de uit de oudheid overgeleverde kennis heeft bewaard en verder ontwikkeld; 3) een schildering van de mythologie, d.w.z. een poging om de genoemde kunst a.h.w. van binnenuit te benaderen.

De auteur slaagt er voortreffelijk in een enorm rijke artistieke schat nader tot ons te brengen, zodat het boek echt een miniatuurmuseum is, waarin je graag ‘wandelt’ en je wandelend verrijkt.

Ook de typografische verzorging is van zeer hoog gehalte. Een kleine slordigheid: op de flaptekst en op de kaart met de voornaamste vindplaatsen is duidelijk te merken dat het werk in Hongarije werd gedrukt...

In de serie ‘Ontmoetingen’ van Desclée De Brouwer, Brugge, verschenen einde 1970 nog drie nieuwe titels (13 × 19,5 cm., ca. 60 pag., gen.):

C. Sanderse Vander Boede: Marga Minco (nr. 87), een goedgeschreven essay over het werk van de schrijfster van ‘Een leeg huis’, ‘Het bittere kruid’ en ‘De andere kant’.

Joris Duytschaever: James Joyce (nr. 88). Over Joyce schrijven, is altijd een waagstuk, meent de auteur van deze ‘Ontmoeting’, maar hij brengt het er puik van af en bewijst dat hij Joyces werken te voeten uit kent.

Louis Gillet: Jan Greshoff (nr. 89): een indringende studie over het werk van de bekende Nederlandse dichter, met belangrijke bijvoegsels ‘bibliografie’ en ‘literatuuropgaaf’. - Tot vreugde van alle literatuurliefhebbers wordt de reeks voortgezet!

[p. 268]

Alfons Vanhyfte: Libanon, eeuwige schoonheid, 21 × 25 cm., 276 pag., 115 foto's, meestal op volbladformaat, geb. in vollinnen band met stofwikkel, uitg. Lannoo, Tielt/Utrecht, 1970, 485 fr.

Lannoo heeft zijn al indrukwekkende reeks fotoboeken verrijkt met een, naar mijn gevoel, zeer mooi eksemplaar, gewijd aan een land, dat ons, Westerlingen, op verscheidene vlakken echt kan fascineren: geschiedkundig, geografisch, volkenkundig, folkloristisch en artistiek. Elk van deze facetten werd boeiend belicht door Alfons Vanhyfte, die Libanon uit zijn herhaalde bezoeken zeer goed schijnt te kennen en die hart en oog heeft voor de biezondere schoonheid van het land. Hij schrijft uiterst vlot, met aandacht voor het pittoreske detail, zodat je, na de lezing van zijn boek, dadelijk bereid bent vakantie te gaan nemen in het land van de bijbelse ceders. De talrijke foto's zijn alle van grote kwaliteit en illustreren treffend de tekst. Een biezonder woord van lof nog aan het adres van de drukker, alsmede aan Jeanine Behaeghel, die instond voor de grafische vormgeving, de kaarten, de omslag en de band: dat is nog eens vakwerk!

Fernand Auwera: Geen daden maar woorden, 13 × 21 cm., 221 pag., Standaard Uitgeverij, Antwerpen/Utrecht, genaaid, 1970, 150 fr.

Ongeveer een jaar terug hebben wij in dit tijdschrift de aandacht gevestigd op de eerste bundel interviews, die Fernand Auwera publiceerde, nl. ‘Schrijven of schieten’. De auteur vat zijn tweede bundel maar dadelijk aan met te zeggen, dat ‘Geen daden maar woorden’ geen vervolg is op de eerste bundel, maar dat beide boeken een geheel vormen, dat enkel om technische redenen in twee delen verscheen.

Hoe dan ook, deze tweede bundel bevestigt het feit dat Auwera een zeer gewiekst interviewer is: hij weet zijn vragen kernachtig te formuleren - wars van eeuwenoude dooddoeners - en laat voor het overige de ondervraagden zelf aan het woord. Zo hoort het precies. Wie worden in dit tweede deel ondervraagd? Auwera zegt het zelf: een wat disparaaat gezelschap, publicisten op allerlei gebied, kabaretschrijvers, journalisten, kritici, uitgevers, auteurs van kinderboeken, advokaten, politici en studenten. U krijgt ze hier op een rijtje: H.F. Jespers, Jan Blokker, Rob van Gennep, Simon Carmiggelt, Walter Tillemans, Eugène van Itterbeek, Ernst van Altena, Theo Lefèvre, Willy Callewaert, Jaap Kruithof, Miep Diekmann, Annie M.G. Schmidt, Alexander Pola, Huub Oosterhuis, Rinus Ferdinandusse, Leo Geerts, Renaat Willocx, J.J. Oversteegen, Annie-Romein-Verschoor, Mark Grammens, Jan Christiaens, H.C. Faas, Fons Sarneel, Hans Gruyters, Renate Rubinstein en E. Troch.

Daar zit rijp en groen tussen, zin en onzin, maar de wijze waarop Auwera zijn ‘slachtoffers’ tot spreken dwingt, doet verder lezen, hoewel men goed beseft dat zoveel uitspraken, zoveel woorden en zinnen eenvoudig zullen verwaaien in de wind.

j.v.r.