Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

[p. 243]

Jozef Vinck

Geboren in 1900 te Berchem, woont te Mortsel, Dieseghemlei 61. Opleiding aan het Nat. Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen.

Was achtereenvolgens lid van: Orientation - Animisten - Les Compagnons de l'art - Internat. vereniging voor Plastische Kunsten Unesco, België. Is erelid van Kunst van Heden (Antwerpen), lid van de Bijzondere Kommissie van het Kon. Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen en ere-professor aan het Nat. Hoger Instituut.

Maakte studiereizen in Nederland, Engeland, Italië, Spanje, Oostenrijk, Frankrijk.

Behaalde de volgende onderscheidingen: 1963 Prijs Franck, 1943 Prijs Vrienden van de Volkskunst, 1944 Prijs August Oleffe, 1953 Penning Biënnale Menton, 1969 Internationale Rembrandtprijs.

Werken in de musea van Antwerpen, Brugge, Luik, Elsene, Leuven, Mechelen en in de verzamelingen van de Belg. Staat, in talrijke partikuliere verzamelingen in België en het buitenland (U.S.A.).

Individuele tentoonstellingen in 1926, 1927, 1930, 1931, 1936, 1964, 1970; deelname aan talrijke groepstentoonstellingen in België en in het buitenland, o.a. Sao Paulo, Menton, Parijs, Moskou, Praag, Oslo, Tunis, Kaapstad, Buenos Aires, Elisabethstad, Wenen, Sofia, Trondheim, enz...

Ontroerende kracht van het licht

In zijn boek ‘Hedendaagse Vlaamse Schilderkunst’, in 1944 uitgegeven, rekende Georges Marlier de landschappen van Vinck ‘tot de meest doorvoelde, de levendigste en de rijkste gekleurde, welke in de loop der laatste tien jaren in Vlaanderen werden geschilderd’. Hij prees ook het menselijk gevoel in Vincks landschapbeeld en de ontroerende kracht van het licht in zijn meesterlijk oeuvre: ‘Voorzeker, Vinck is vooral landschapschilder. Maar de natuur die hij evokeert is helemaal doordrenkt met menselijk gevoel. Het is de Antwerpse voorstad in de richting van Mortsel, die hij beschrijft in doeken waarvan het landelijk karakter wordt onderbroken door tal van prozaïsche gegevens, welke de kunstenaar niet poogt te verdoezelen. Men zou zeggen dat Vinck er plezier in schept het aksent te leggen op een telegraafpaal, een krotwoning of een banale lantaarnpaal, die in 't geheel van het landschap een zonderlinge betekenis krijgen. Hij aarzelt niet sommige vormen te overdrijven, sommige trekken aan te dikken om de ekspressie te verhogen. Maar hij doet zulks op een volkomen spontane manier, zonder “systeem”.

Het meest merkwaardige in deze landschappen is de kwaliteit van het licht: een helder en zuiver licht, dat aan de banaalste gezichten een intense ontroerende kracht verleend. Alles wordt hier bereikt door de treffende juistheid der waarden: de tint van een grijze hemel b.v. staat in een buitengewoon treffende en sensiebele verhouding tot die der bomen. De uiterste fijnheid van het licht gaat gepaard met een koloriet, dat helemaal niet vaag of onbepaald is maar integendeel uit sterk afgetekende kontrasten is samengesteld’.

Internationale Rembrandtprijs

Jozef Vinck werd onderscheiden met de internationale Rembrandtprijs. De heer W. Van Beselaere was lid van de jury en sprak bij de prijsuitreiking de laudatio uit. Hij besloot deze rede treffend als volgt: ‘Ik verheug er mij buitenmate over dat door de toekenning van de Rembrandtprijs, de jury hulde brengt aan de stilte, aan de eenzaamheid en aan het kunstwerk dat uit die rijke voedingsbodem werd geboren. Vooral in onze dagen, nu alles op straat schijnt te moeten gebeuren, nu kunsthandel, publiciteit en kunstkritiek verbijsterende afwijkingen

[p. 244]

Jozef Vinck: Interieur, 1943.

vertonen, kontestatie en kreativiteit magische slagwoorden heten te zijn, kan het een zin hebben het eerse en laaste woord in herinnering te brengen van de boodschap die de kunst brengt: een zalvende verrijking van het innigste, onsterfelijke levensgevoel’.

Verheven boven elk toeval

Vinck werkt langzaam. Zeven à acht schilderijen per jaar is zijn normale produktie, maar hieraan werkt hij gestadig het ganse jaar. Hij leeft met zijn kunst. De heer W. Van Beselaere heeft terecht er op gewezen dat heel zijn streven en ‘zijn inspanning gericht is op het realiseren van het schilderij’ en om met de woorden van de Antwerpse hoofdkonservator verder te gaan: ‘...van de reeks schilderijen die hij aan de lopende band onderhanden heeft, waaraan hij nu werkend is, en die hij poogt tot volmaaktheid op te voeren. Eeuwige onvoldaanheid en hunkering zijn de stuwkracht van zijn streven. Wat hij gisteren realiseerde interesseert hem niet meer. Elke dag is voor hem een nieuw begin en aan een mogelijke mislukking of aan de dood denkt hij niet. Op dat stuk is hij bewonderenswaardig rustig, jong, aktueel, vervuld van geloof, van hoop en van liefde. Er bestaat voor hem enkel het schilderij dat vandaag, en morgen tot voltooiïng gebracht moet worden. Het schilderij waarvan het wordingsproces nu niet anders verloopt dan veertig jaar geleden, toen hij met zijn ‘Wandelaar’ zichzelf werd. Het begint met het snel opzetten van een nieuw ‘motief’, dat hij zag en dat zijn hart en zijn droom in beweging brengt. Meestal is die opzet tintelend fris, fors naar de bouw en stralend van licht en men huivert bij de gedachte dat hij het wagen zal deze sprankelende aanloop te negeren. Er schuilt iets uitdagends in, in het pijnlijke lijf-aan-lijf-gevecht dat hij durft aan te gaan en dat één, twee, drie jaar en soms langer duren kan en dat ofwel op een zegevierend resultaat zal uitlopen. Hij wordt voortgedreven door de hoop en de wil een uiteindelijke staat te bereiken, waarbij het allereerste, bezielde élan gelouterd, verzadigd, stralend en herboren zal verrijzen, verheven boven elke toeval.

[p. 245]

Jozef Vinck:
De wandelaar, 1933.

Lierse steenweg te Mortsel, 1940.