Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

Ooidonk

Het schilderachtig domein strekt zich uit op de westelijke oever van de Leie, midden in een grillige bocht; ten zuiden en oosten beschermd door meersen en moerassen en verder omgeven door bossen en weiden en verbonden met de kerk van Bachte-Maria-Leerne en met de weg van Gent naar Deinze door een lange viervoudige dreef die halfweg onderbroken is door een poortgebouw met duiventil.

In de 13e en 14e eeuw behoorde het gebied aan de heren van Nevele, die er circa 1230 reeds een kapelaan onderhielden. Langs vrouwelijke lijn kwam het in de 15e eeuw aan de Montmorency's. Het werd o.m. bewoond door de jonge graaf de Hoorne († 1568).

In de strijd tussen Maximiliaan en de steden werd het kasteel door de Gentenaren veroverd en uitgebrand (1491), maar wederopgebouwd door Filips de Montmorency. Nogmaals werd het uitgebrand in 1579, nl. door de Kalvinisten. Eleonora de Montmorency zag zich toen verplicht in 1595 het domein te verkopen aan Martin della Faille, die de wederopbouw van het kasteel ondernam. In de 19e eeuw kwam het in bezit van de familie t' Kint de Rodebeke. Het behoort nog steeds aan de erfgenamennaamdragers.

Omtrent het uitzicht van de oudste bouwwerken is niets bekend. Maar men mag aannemen dat inplanting en grondvesten van de burcht behouden bleven tijdens de menigvuldige verbouwingen. Pas na 1595 en wellicht nog in het begin van de 17e eeuw kreeg het gebouwenkompleks zijn huidig uitzicht, dat nagenoeg nog overeenstemt met de afbeelding op de gravure in Sanderus’ Flandria Illustrata. Het heeft niet meer het karakter van een vesting, maar door de overvloed aan ruime vensters, ook in de buitenmuren, is het een aangename woning of lusthuis geworden. Of er verbouwingen werden uitgevoerd in de 18e eeuw, is nu niet meer na te gaan ingevolge de grondige restauratie van ± 1869 die zeer duidelijk afgestemd is geweest op de Sanderus-gravure.

Het kasteel is opgericht op vierkante plattegrond, met op elke hoek een zware cylindrische hoektoren en in het midden van de noordzijde een dubbelgetorend poortgebouw met ophaalbrug; de eigenlijke poort is bekroond door een vierkante toren met uitkijkpost. Op het alignement van deze noordzijde,

[p. 160]

tussen de poort en de twee hoektorens, zijn de woonvleugels opgericht. De muren, die op de drie andere zijden de hoektorens onderling verbonden, zijn verdwenen.

Het is opgetrokken in baksteen met spaarzaam gebruik van zandsteen voor de architektonisch sprekende delen. Biezonder treffend element op het binnenhof, in de zuidgevel van de woonvleugel, is de open gaanderij van vijf brede traveeën, met op de verdieping de gesloten galerij met tien dubbele vensters. Maar met de restauratie van de 19e eeuw werden ook enkele toevoegingen gedaan, in een pseudo renaissancestijl. Het best bewaard in hun oorspronkelijke toestand zijn de twee geïsoleerd staande zuidelijke torengebouwen.

In een reeds jarenlange traditie is het domein door de eigenaars toegankelijk gesteld voor het publiek. Men kan er van de prachtige natuur genieten, de gebouwen bewonderen en het interieur met zijn belangwekkende kunstwerken en verzamelingen historische voorwerpen bezoeken.

Elisabeth Dhanens