Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 18

Bibliotheek

Nieuw
Pas verschenen boeken van leden

Bij Heideland, Hasselt, verschenen dit najaar vier snoeperige, beeldige, aanhalige, heerlijk gepresenteerde boekdeeltjes, waarin de liefhebbers van humor méér dan aan hun trekken komen. Kan moeilijk anders als je de auteursnamen op een rijtje ziet: Jos Ghysen, Louis Verbeeck, Gaston Durnez, Piet Theys. De boekjes meten zowat 12,5 × 19,5 cm., zijn samen 450 pagina's zwaar (92, 118, 112, 128), werden in een stevige, fleurige omslag gestoken, die blijkbaar wel afwasbaar is, en, ach ja, de prijs: telkens 105 fr., uitgenomen Ghysen, die is 10 fr. goedkoper.

Jos Gysen: Lachen bij het ontbijt

Een zeer toepasselijke titel. Bij het ontbijt krijg je normaal de krant in handen, in die krant tref je (als je even scherpe ogen als Jos bezit) dingen aan als ‘Mevrouw V. werd getroffen door een verloren kogel in haar achtertuin’ of ‘Leopard-tanks reeds morgen in de Kamer’, kortom: een bundel échte krantekoppen, - uittreksels, -aankondigingen, e.d.m., waarin de (ongewilde) humor aan bod komt, soms zó onweerstaanbaar, dat je er je ontbijt bij vergeet.

Louis Verbeeck: De morgenman

Indien ik mij niet misteld heb, brengt deze Morgenman niet minder dan 78 Verbeeck-stukjes bij je binnen: verhaaltjes, gedichtjes, limerickjes, cursieve dingetjes van alle soort, glimlach, finesse, onweerstaanbare grafschriften - allemaal verschenen in ‘Het Belang van Limburg’ of uitgezonden door Brussel en Hasselt. Maar ze lachen nóg als ze gebundeld zijn; voor die bundeling zijn wij Louis en Heideland dankbaar.

Gaston Durnez: Zondag in de week

27 verhaaltjes over zijn kinderen en 9 stukjes confetti en daarmee was dit zoveelste boekje van Gaston vol. Hij had ooit een vader horen zeggen ‘Toen de kinderen klein waren, was het alle dagen kermis en zondag in de week’. Meteen had hij een titel voor zijn bundel, die van de heerlijkste verhaaltjes over kinderen inhouden, die wij kennen. Hier gaat een zeer milde humor hand in hand met een a.h.w. spontane kennis van de kinderziel. Een boekje, dat alle vaders dankbaar zal stemmen: zij kunnen er glimlachend wat van opsteken, zo tussen twee dringende werken in.

Piet Theys: Pietjesbak

Piet Theys is een grinniker. Tevens een fantastisch veelzijdig man, die zowel kabaret, liedjestekst, crasy tekst, poëtisch stukje, cursiefje, als puntdicht aankan. Taal, zin, woord en zinteken zelfs bespeelt hij met een virtuositeit, die weinigen in de Nederlanden bezitten. ‘Pietjesbak’ getuigt hiervoor in ruim honderd stukjes, geschreven vanuit een onbedwingbare levenslust, ja, maar tevens vanuit een observatietoren, die verduiveld flink voorzien is van tele-, groothoeks- en voorzetienzen!

Tegelijk met ‘Lachen bij het ontbijt’, verschenen van Jos Ghysen nog twee hartige boekjes bij Heideland, Hasselt:

De Ronde van de Derde Man, 12,5 × 19,5 cm., 85 pag., geb., geplast. omslag, 1969, 95 fr.

Dit bundeltje bevat de stukjes, die Jos Ghysen tijdens de jongste Ronde van Frankrijk schreef en elke middag voorlas voor de B.R.T. Kostelijke spitse dingetjes over al wat waait en draait omheen de zwerm pers- en andere mensen, die een maand lang met de renners meetrekken, moderne nomaden-zonder-tent, maar elk met zijn eigen tics, goedhartig- en eigenaardigheden, kortom: een bont circusbedrijf, dat Jos met half toegeknepen ogen bekeken en beleefd heeft en waarover hij zo op zijn eigen, overbekende wijze, zijn zegje heeft. Enorme ontspanningslectuur!

Met een majoor op schoot, 10,5 × 18 cm., 123 pag., gen., Vlaamse Pocket nr. 241, 1969, 40 fr.

Ondertitel: ‘Verhalen uit een jachtig leven’. Citaat (van Jos zelf!): ‘De meeste dingen zijn om bij te huilen, maar je kunt er beter om lachen’. En dan 32 verhaalpareltjes: de geschiedenis van een buurt, noemt Jos ze, waarin dan als hoofdpersonen figureren: de majoor, juffrouw Van Marsenille en de teenager Olivienne. Onweerstaanbaar, als u het me vraagt, en zo bedrieglijk eenvoudig; maar om dàt te kunnen, moet u echter Jos Ghysen heten...

Bijzondere aandacht vestigen wij op een enig mooi boek, dat onlangs ook bij Heideland van de pers kwam:

Jules E. van Ackere: Renaissance, Barok en Rococo in Europa, 25,5 × 28,5 cm., 242 pag., waarvan 108 pag. illustratie (verscheidene volblad kleur), geb. in witlinnen band met goudstempel, stofwikkel, 1969, 795 fr.

Als er iemand in Vlaanderen mét de kunst leeft, dan is dat beslist Jules van Ackere. Wat zijn bijzondere belangstelling dan gericht heeft op renaissance, barok en rococo, weten wij niet, maar wij zijn ervan overtuigd dat hij niet alleen een kenner, maar tevens een fijnproever is en daarbij een auteur en een causeur, die op een schitterende wijze zijn kennis en zijn beleving kan meedelen.

Het prachtige boek, dat zopas bij Heideland verscheen, zet in feite de reeks van de cultuurhistorische ‘atlassen’ voort, ‘een werk,’ zegt van Ackere, ‘dat zich dus in de eerste plaats tot het oog richt en waarin het woord ten dienste staat van het beeld’. Het werd geschreven voor een breed publiek: ‘de nieuwsgierige een brede synthese bezorgen’. Dat kan de auteur opperbest: weinig kunsthistorici zijn in staat om dergelijke, heidere en bevattelijke vulgarisatie te brengen.

In zes grote hoofdstukken doorloopt van Ackere een bijna niet te omvatten stof: De Florentijnse Lente (Het humanisme - de kunsten te Florence); De eerste uitstraling (Het Quattrocento buiten Florence - Renaissance-haarden in Noord-Italië); Het Cinquecento (Het hoogtij - De nabloei); Uitstraling in Europa, De Barokkunst (Renaissance en humanisme, Reformatie en Contrareformatie in Europa - De Barokkunst); Aspecten van de Barok (muziek, literatuur, wijsbegeerte, wetenschap); Het Rococo.

Het boek sluit met een interessante, zij het beknopte, algemene bibliografie, een naamregister en een inhoudsopgave.

Welke som van arbeid, studie, navorsing en bezinning dit boek gekost heeft, weet alleen de auteur. Hij weze erom gelukgewenst en bedankt. Nog een woordje over de illustratie: deze werd met zorg gekozen en spitst zich uiteraard in hoofdzaak toe op schilderkunst, architectuur en beeldhouwkunst.

[p. 445]

Pol Vanhaverbeke: Zus had geen geluk. Ze zat juist in bed met Sinterklaas, 13 × 19 cm., 96 pag., ingenaaid, 80 fr., uitg. Lannoo, Tielt-Utrecht, 1969.

Pol Vanhaverbeke is onderwijzer te Oostende, al vierentwintig jaar. In die tijd heeft hij zich niet alleen achtmaal voortgeplant, een generatie geleerden proberen te vormen, maar las hij ook ontelbare kinderopstelletjes, beroepshalve natuurlijk, maar tevens met een hart, dat opwipte van koldervreugde, telkens als Pol op een zinnetje stuitte, dat bruiste van (ongewilde) humor. Vierentwintig jaar lang hield hij zijn grim-, grijns- en schaterlach voor zichzelf, schiftte en ziftte, zodat er een flinke 600 ‘citaten’ overbleven voor een bundel. Dat het boekje succes kent, bewijst de oplage: 3 drukken in een maand tijd. Wat op zijn beurt bewijst, dat de gefrustreerde, geconditioneerde, geldjagende en hartinfarctbroedende volwassenen van deze eeuw nog méér gevoelig zijn voor schaterende humor, dan men weleens zou vermoeden. Dat is een gunstige factor. We zijn er Pol en zijn klasjongens dankbaar om en kijken nu reeds uit naar de tweede bundel, die aangekondigd wordt tegen het najaar 1970.

j.v.r.

Jos Philippen: De Oude Vlaamse Bedevaartvaantjes, 150 pag., groot formaat.

Om dit werk aan te kunnen, moest de auteur poëet en vorser zijn. En we weten al lang dat J. Philippen die beide kwaliteiten in zich verenigt. Niet alleen weet hij zijn bronnen te vinden, pluist hij alle mogelijke documenten uit, deinst hij er niet voor terug competente mensen aan te spreken, doch hij weet ook zijn stof in een overzichtelijke en creatieve vorm te verwerken. Voor wat het onderhavig geval betreft, was hij overigens niet meer aan zijn proefstuk. In ‘Oost-brabantse Bedevaartvaantjes’ had hij reeds zijn sporen verdiend. Het hier besproken boek kan men als zijn meesterwerk op dit gebied beschouwen. Wat gaf nu wel aanleiding tot het creëren van dit respectabel werk? Eerst en vooral, dat lijdt geen twijfel, zijn grote liefde voor het Vlaamse volk, waarvan een roerend kenmerk was en is: de oeroude, kristelijke vroomheid, die zich eeuwenlang geuit heeft in iets wat sommige snobs heden ten dage noemen: naïeveteit en bijgeloof. Onze vorser stoort zich daar echter niet aan en vraagt zich af: Hoe zijn de bedevaartvaantjes ontstaan? Waar is hun spreidingsgebied? Welnu, toont hij aan, het is zuiver Vlaamse volksdevotie en zuiver Vlaams gebied. En de auteur zoekt dan naar technieken en vorm, onderzoekt kunstwaarde, ontdekt anonieme volkskunstenaars en legt vooral de nadruk op de volkskundige en cultuurhistorische betekenis van deze vaantjes. Ziedaar, zeer primair, zijn opzet. Philippen weet echter niet alleen duidelijk waar hij naartoe wil, ook als uitgever met jaren ondervinding kent hij het klappen van de zweep. Letterzetting, lettertypes, lay-out, alles is erop gericht de aandacht van de lezer op te wekken. Het is een mooi boek. Op glanspapier gedrukt, maken de ver boven de honderd illustraties van bedevaartvaantjes uit de voorbije eeuwen van dit werk een ware kunsteditie, niet alleen een naslagwerk voor wie zich bezighoudt met volksgebruiken, iconografie, graveerkunst, volksgeneeskunde of legenden, doch het is ook een aanwinst voor bibliofielen. Het werk, dat bij zijn verschijnen 740 fr. kostte, kan door de abonnees van ‘Vlaanderen’ bekomen worden aan de gunstprijs van 470 fr. (Dit bedrag overschrijven op postrek. van ‘Folklore, Copyrights, Diest’).

Jos van Rooy