Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 16

[p. 33]

Cursief

Ik zal het volhouden!

Mijn practische ervaring van Brussel dateert van 1932 tot 1938 en van 1964 tot nu. Het blijft mijn vaste overtuiging dat de taalkundige schade, in de hoofdstad aangericht, hoofdzakelijk te wijten is aan het slappe gedrag van de ontwikkelde Vlamingen, die zich daar vestigen. Dat kleine luiden - dit is natuurlijk niet pejoratief bedoeld - om den brode gaan slecht Frans spreken is te begrijpen. Zij landen meestal in Brussel aan met een of ander vuil dialect, waarover ze zich gauw schamen. Wie zich echter zou moeten schamen, dat zijn onze leerkrachten, die het dialect niet uitroeien. Wat de intellectuelen betreft, staat de zaak anders, zij drukken zich in een taal uit, niet in de caricatuur van een taal. De meesten echter zijn gemakzuchtig en spreken Frans in taxi's, in winkelzaken, in restaurants, zelfs in de openbare besturen. Dat is het dagelijkse verraad door duizenden aan het Nederlands gepleegd. Het komt voort uit een inferioriteitscomplex dat nog naleeft. Zij hebben het gevoel dat ze in Brussel geduld worden, terwijl het net het omgekeerde zou moeten zijn. Uit mijn persoonlijke ervaring in l'oasis francophone kan ik echter getuigen dat wie Nederlands spreekt, nooit op onwil stuit en zelden op gebrek aan verstand. Het is zelden dat men in een winkelzaak niet de stelregel van de handel volgt, namelijk dat de koper altijd gelijk heeft. Hoe anders is b.v. de gunstige evolutie van het Paleis voor Schone Kunsten te verklaren? Ik weet het wel: in het Nederlands te willen leven in Brussel, verplicht u tot een dagelijkse weerbaarheid. Prettig is dat niet. Er komen momenten dat ik lust heb te zeggen: 'k Heb Vlaams ‘bewogen’ heel mijn leven en 'k ben het beu... Wat mij betreft, ik zal het volhouden.

Marnix Gijsen

Brussel kosmonaut

Van 9 tot 13 december 1966 werd te Menton een ‘Rencontre d'Écrivains Belges et Français’ gehouden naar aanleiding van de twintigste verjaardag van de ondertekening van het Frans-Belgisch Cultureel Akkoord. Van overheidswege waren in de Belgische delegatie ook drie Vlamingen aangeduid: Marnix Gijsen, Bernard Kemp en schrijver dezes. Wij kregen als opdracht te spreken over de ontwikkelingsgang der Vlaamse letteren vanaf Maerlant tot de avantgarde 1966.

Uiteraard werd bij de besprekingen, zoveel als mogelijk, politieke problematiek ter zijde gelaten; maar, in a-parte's, wensten ettelijke Franse gastheren toch wat meer te vernemen over wat er in ons land gaande is.

Een - niet in de politiek, maar wel in de culturele wereld - vooraanstaande Franse personaliteit stelde mij vlakaf de vraag: ‘Waarom voeren jullie, Belgen, het federalisme niet in?’

Ik antwoordde dat, zo er inderdaad, zowel in Vlaanderen als in Wallonië, een, moeilijk te schatten, aantal voorstanders is van deze oplossing, te Brussel daarentegen het percentage uitermate miniem zou uitvallen; iets wat rationeel ook te begrijpen is... Naar de hoofdsteden van een autonoom Vlaanderen en een dito Wallonië zouden automatisch tienduizenden ambtenaren afvloeien, en allicht zou, in zekere mate, dit ook het geval zijn voor wat de economische en financiële instellingen betreft: hetgeen de Brusselse ‘commerce local’ met lede ogen zou zien.

‘Wat zou er, in dit extreme geval, met Brussel gebeuren?’ wou de Fransman nog weten...

Ik veronderstelde dat Brussel, overwegend francofoon zijnde, sentimenteel zich zou uitspreken voor Wallonië. Maar deze aansluiting zou veel weg hebben van de ‘aansluiting’ van de kosmonaut, die door een precaire navelstreng verbonden blijft met het ruimteschip: pure acrobatie!...

Voor het overige wenste ik geen pronostiek te doen. Wanneer de god Wodan voor een ingewikkeld probleem gesteld staat, gaat hij te rade bij de godin Erda: ‘Weisst du wie das wird?... Op wat moet dit alles uitlopen?...’ Ik echter ken geen godin Erda - alleen aardse dames, uit wier oordeel men niet veel wijze uitspraken kan halen...

Raymond Brulez