dus voor nieuwe paradijzen beschikbaar gemaakt.
Deze paradijzen zijn niet de wonderschone, in zich gesloten en volmaakte vormen, waarnaar wij met heimwee over onze schouder terugblikken. De nieuwe figuratie heeft ‘den edelen roemer met het fluwelen ooft’ van Heda, door een fles coca en een doos asperges vervangen, nageschilderd zoals ze op de supermarkt of bij de kruidenier te vinden zijn. Grijpt men terug naar de brutale expressie van een zeug of van een boer met knokige poten? Neem liever de platte tekening van één der jarenlange komische series uit eender welk dagblad ter wereld en schilder dit levensgroot, reuzengroot, reuzevals maar reuzewaar. Verkiest U helicopters of een vogel? Kom, bedenk dat ge mens zijt en dat ge tot de wereld moet wederkeren. De nieuwe figuratie brengt onze populaire en doodgewone omgeving op het doek: dat is POP.
Nu ge terugdeinst voor de vulgariteit van cocaflessen, helicopters, wastafeltjes, bierflessen en reclamefoto's, heeft de POP U getroffen, maar mag hij U niet charmeren? Weet U hoe groen de erwten zijn: Marie-Thumas weet het lang veel beter. Kent U rood uit oranje voor ge vele keren per dag langs Shell stations voorbijgaat om bij Seca min -50 ct. te verdienen: c'est Shell que j'aime. Hebt ge echt en waar een vrouw gezien, zolang ge ze niet vergelijkt met het meisje van SOLO. U hebt deze zomer veel meer de bruin gebrande beauty van Suntan ontmoet dan Uw oudste dochter, of kunt ge zulke feiten niet bekennen?
De vormen, kleuren en voorwerpen waarin wij leven zijn zo anders geworden dan het klassieke landschap, de parelmoeren marine en de luisterrijke nature morte, zo anders dat deformatie niet meer nodig is. Alles is wonder en nieuw genoeg. De dagelijkse kleur en vormenwereld is tevens zodanig anders dan de intellectuele abstracte speling met kleuren of vormen, dat een reële en directe affirmatie van deze, Uw wereld, noodzakelijk was geworden. Met een glimlach, met een grijns, met spot, met onmacht, met heimwee, met spijt, met gevoel, met eerbied, wordt deze wereld getekend en geschilderd zoals hij zich voordoet: de betekenis van het voorwerp dat ons omringt, wordt door de kunstenaar onderzocht.
Dit was de tweede inleiding.
Aan de hand van voorbeelden en langs de platen bij dit stuk hebt U de banale, gemoedelijke en populaire werken gezien die nu als kunstwerken worden voorgesteld en als zodanig worden verkocht. Opzettelijk verwar ik werk en kunstwerk. Ik beloofde te zeggen wat in dat werk schuilt, maar zeg U reeds dat het kunst is - wat U zeker niet aanvaardt omdat ik het moet bewijzen - en zeg dat het duur kost - wat U bewijst dat het niet ernstig is en U gelijk geeft. De aloude rhetoriek, de felgeprezen dialectiek en het goed gebouwde syllogisme laten ons toe vraag en antwoord met schijngedachten te ontwijken. Ook POP-werk volgt deze methode. Het is een zinsbegoocheling, soms een grap, misschien een diepdoordachte moralisatie: U weet het niet. Maar het ‘confronteert’ U - dit anti-POP-woord uit spreekbeurten en manifesten - het confronteert U met wat U elke dag ziet, op een plaats en op een ogenblik dat U het niet verwacht. Het brengt een doos soep in de living, een badkamer in het salon. U waart natuurlijk gewoon aan vogels op Uw slaapkamer, aan de ‘boodschap des engels’ boven Uw buffet en aan een heilige in Uw keuken. U houdt toch van bloemen op een kleed? Wat denkt U van kersen op een hoed? Men hoeft niet lang te zoeken om eigenaardige figuraties terug te vinden waarmede wij definitief vertrouwd zijn, noch om thema's op te zoeken welke wij zelfs heilig noemen en die op onmogelijke plaatsen worden afgebeeld. Men glimlacht niet of niet meer.
Wat POP doet is dan eenvoudig: hij verschuift de grenzen, neemt het tot hiertoe ontoonbare op en verheft de paria's uit onze vormwereld. De POP gelooft in de werkelijkheid rondom ons, plaatst ze op het doek, erkent haar gestalte en inhoud en maakt U, waarde lezer, intellectuele moderne mens, moeizaam doorwinterde expressionist, U heimweevolle impressionist, U mystieker van de gotiek, U aanbidder van het vlees en van de praal van de Renaissance, U op zichzelf ingekeerde bewonderaar van de abstracte kleur en vorm, tot een eenvoudige, directe, onintellectuele ziener van de goedkope praal van onze reclamewereld.
POP-art is de reactie op de aseptische vormgeving van het Deense meubel, op de perfect gestroomlijnde melkmachine, op de slank gebouwde romp en de snijdende vleugel van de Caravelle, op het chroom van Uw eetgerei, op de nette badkamer, op de plastieken verpakking, op de kleurige ouwels van de apotheker, op de zeer intelligente en geraffineerde schilderijen van de laat-abstracten, op de spastische inspanningen van de actieschilders. POP-art is het rustpunt, na zovele experimenten, in een nieuw realisme dat ons op magische wijze met onze zelfgemaakte wereld in contact brengt.
POP-werk is vol genegenheid. Het voert geen propaganda, heeft geen sociale inslag, maar geniet van zichzelf te zijn. Laat twee mensen rustig naast elkaar op de bank zitten, zijn hand op de schouder van zijn vrouw, haar hand op zijn knie. Laat die twee mensen gelukkig zijn en geniet ook gij, van wat U vandaag wordt geboden: asperges in blik alle dagen van het jaar en ook gerookte oesters uit Japan bij Uw aperitief. Neem een warm bad en ga slapen.
Dr. Hubert Peeters
Auteursrechtelijk beschermd
