West-Vlaanderen. Jaargang 13

[Nieuwe Westvlaamse Poëzie, vervolg]

De dood grijpt het leven

koud wordt de huid.

De handen verstenen

maken geluid.

Bladeren uit de hemel

dekken 't verraad,

breken met het leven

de dood speelt kaart.

Troef is het hart!

Leeg bloedt de buit.

De kaarten vallen.

Het spel is uit.

Het eigentijdse levensgevoel is Jozef Deleu niet vreemd. Soms wordt hij beklemd door angst en onzekerheid, maar uiteindelijk laat hij het vertrouwen doorbreken. Dan smeedt hij de band met het leven. Daarvan is ‘Vader en Zoon’ het sprekend dichterlijk bewijs:

Jozef Deleu

De kleine geluiden
van vogel en konijn
vullen het gras
waarin ik verdwijn.

Mijn hand is vol
van een kleine hand,
een diertje in het hol
van een moederhand.

De adem van het gras
is als witte bloemen,
ik droom als een kind
van kabouters op paddestoelen.

Het diertje ondertussen
eet langzaam mijn hand
en wordt moeizaam
een grote hand.

Het gesproken woord van dichter Jozef Deleu bezit in al zijn spitse soberheid een groot incantatievermogen. Onder onze laatstgekomene vertegenwoordigers van de dichtkunst bezet hij reeds een vaste plaats, die hij met niemand moet delen. Het zal beslist de moeite lonen de evolutie van dit dichterschap aandachtig te volgen, want zijn mogelijkheden blijven velerhande.

De dichter, die schuil gaat achter het zonderlinge pseudoniem Pimajojuko, publiceerde zijn eerste bundel onder de bescheiden titel ‘Twintig dichtoefeningen en enkele korte verhalen’ (Oudenaarde, Sanderus, 1963, 48 blz. Prijs: 40 F). Het is eerlijk werk, dat hoofdzakelijk bestaat uit enkele liefdeontboezemingen en kinderversjes. De gedichten vergen geen diepgaande analyse, want in hun eenvoud spreken ze voldoende voor zichzelf. We geven twee voorbeelden.

als de sterren van berenice

zijt gij in de nacht

slechts voor en na de dag

aan de rand van mijn gedacht

zo ben ik de dag

die tussen ontstaan en dood

enkel heb gepeild

in morgenwaan

en avondrood

van schoonheid

die buiten mij

verwijlt

Reeds bij de eerste lektuur wordt men getroffen door het frisse kindergedichtje:

[p. 221]

Pimajojuko (ps. v. Piet M.-J. Bekaert)

Sneeuwklokjes

drie meisjes in februari

turkooise rokjes

zwarte botjes

opgestoken dotjes

berkeboompjes

veel veel sneeuw

jong jolijt

roze wangen

wit verlangen

gevangen

in rijmflora

liesje, grietje en dora

lieve meisjes

meesjes

wijsjes

Pimajojuko is iemand die talent bezit en weet wat hij met het woord kan bereiken. Zijn debuut is op zichzelf minder belangrijk, maar het is niet onmogelijk dat hij zich ontpopt tot een waarachtig dichter die niet enkel een klankrijk wijsje laat horen, maar ook iets substantieels te zeggen heeft.

Aan de ‘enkele korte verhalen’ rondom een verblijf te New York zullen we niet veel woorden besteden. Evenals de gedichten tonen zij een speelse geest, maar meer dan verdienstelijk schoolwerk zijn ze niet geworden.

Met ‘Sonnetten met zonnepetten’ heeft Jan-Piet Ballegeer een ‘Krans voor spreekstem’ laten verschijnen (privé-uitgave, Kortrijk, 1962). Het is een krans of ketting, die tot het einde toe wordt volgehouden op volgende wijze:

Jan-Piet Ballegeer

de wijnvatkelder boven

de noldezolder onder

rechts de polderhemel

glashelder de zee links.

bladselder en knolselder voor

almachtig achter mij

gewemel van linksvoor en rechtsachter

ondersteboven.

dat wil zeggen de malen pakken

hand in hand via antwerpen

naar het land toe

van old shatterhand en winnetou

oude schatten winnen

maagdelijke sneeuw op maagdelijke wouden.

Dat is het eerste sonnet; het tweede herneemt het laatste vers:

maagdelijke sneeuw op maagdelijke wouden
langs januarimaandag van voorjaar in december
in februaridinsdag van lentemaand in november
uit maartwoensdag van zomerjaar in oktober

En zo gaat het verder. De dichter heeft in de grond niet veel te zeggen, maar hij speelt graag met woorden en met zinnen en hij doet het op een beminnelijke manier. Af en toe zitten er in zijn verzen aardige vondsten. Dan krijgen we amusante en een enkele keer ook fijngeestige spielerei. Met het geheel is echter nog veel opzettelijkheid gemoeid en ongelukkig ervaren we het ook dikwijls als maakwerk. Wanneer men de bundel nadien herleest, geeft men er zich toch rekenschap van dat Jan-Piet Ballegeer schrijft met zwier en speelse gemakkelijkheid. Daarom geven we hem graag krediet.