West-Vlaanderen. Jaargang 13

ontmoetingen
Bertien Buyl Derde Heideland-prijs

Op 26 november reikte Minister Van Elslande in de Beneluxzaal van het Paleis der Congressen de prijzen uit aan de drie bekroonde auteurs van de Romanprijsvraag ‘Heideland voor Noord en Zuid’. Dhr Nagels, de Hasseltse uitgever die de prijskamp had uitgeschreven, was ontgoocheld omdat de jury geen eerste prijs had willen aanwijzen (100.000 F); wel werden een tweede prijs (50.000 F) en twee derde prijzen (elk 30.000 F) toegekend. Een ervan kwam toe aan Bertien Buyl voor ‘De trage Dans’ ingediend onder het motto: ‘Noem mij niet Mara maar noem mij Noëmi’. Er waren niet minder dan 117 romans in handschrift ingestuurd geworden.

Bertien Buyl, die de echtgenote is van kunstschilder Rover (Roger Vercruysse uit Kwaremont, waarover ‘West-Vlaanderen’ voor enkele maanden uitvoerig handelde), werd te Gent-Ledeberg geboren in 1927. Zij volgde oude humaniora en daarna ook wat Academie. Langs de schilderkunst om vond zij haar echtgenoot, maar het schilderen liet zij varen om zich volledig aan haar huishouden te wijden, dat haar ook thans als moeder van zes kinderen volledig in beslag neemt. Omdat zij zo mooi vertellen kan raadde Roger Vercruysse haar aan zich aan het schrijven te zetten. Zo debuteerde zij in 1953 met ‘Verhaal voor Rogier’ in het Nederlandse tijdschrift ‘De Nieuwe Stem’.

Haar meest opgemerkte novelle was vooralsnog ‘Glanzend was mijn haarwrong’ (1955), een zeer fijn geschreven bevreemdend stuk, waarin een aan geheugenverlies lijdende jongevrouw in de eerste persoon een verhaal ontspint dat

[p. 153]

een wondere dooreenhaspeling is van droom en werkelijkheid, heden en verleden. Een betekenisvolle erkenning van haar talent was de opname van deze novelle door André Demedts in de ‘Vlaamse Verhalen van deze Tijd’ (Prismaboek 888, 1963), samen met verhalen van Frans van Isacker, Piet van Aken, Ward Ruyslinck e.a.

De thans bekroonde roman ‘De trage Dans’ verschijnt vermoedelijk nog dit jaar bij Heideland. Het werk heeft reeds een lange voorgeschiedenis. De hoofdfiguur, de Engelse danseres Nadia Sinclair, trad eerst op in een onuitgegeven verhaal in dialoogvorm ‘Nacht is morgen’, dat dan tot een toneelstuk verwerkt werd. In een later kortverhaal ‘Handen gelijk katten’ komt zij als nevenfiguur voor. De daaruit gegroeide en voor vijf jaar begonnen roman zou eerst ‘Passacaglia’ heten om tenslotte ‘De trage Dans’ te worden. Uit het handschrift blijkt dat inderdaad een traag muzikaal motief er steeds herhaald wordt, zoals in de Passacaglia. Heel veel gebeurt er niet; het is de lamentabele geschiedenis van het mislukte huwelijk van een danseres en een burgerman. Belangrijker dan het gebeuren is o.i. de problematiek die erin behandeld wordt. Aan de ene zijde staat de echtgenoot, een trieste vertegenwoordiger van een uitgehold christendom, dat in conventies en huichelarij vastzit en eer karikaturaal wordt voorgesteld; aan de andere zijde een hypersensiebele vrouw, drijvend tussen een nihilistisch sensualisme en esteticisme enerzijds en een primair egoïstisch moederinstinct anderzijds. De pijnlijke situaties, die uit deze tegenstellingen ontstaan worden met vrouwelijke delikaatheid behandeld, zonder ook maar eens te vervallen in de goedkope cruditeiten, welke sommige Vlaamse en Nederlandse schrijvers vandaag de dag zo graag verwarren met oprechtheid. Een opbeurend boek is het natuurlijk niet geworden, maar misschien wel een bewijs ‘per contrarium’ dat een edele liefdesopvatting en een hogere levensbeschouwing voor een evenwichtig huwelijksleven onontbeerlijk zijn. Talent heeft Bertien Buyl in overvloed.

Dr. Albert Smeets