West-Vlaanderen. Jaargang 11

vakliteratuur [vervolg]

nografie in te gaan op het kunstpsychologisch aspect van dit verschijnsel in het werk van Slabbinck. Malraux zegt in zijn Psychologie de l'art nochtans de gehele waarheid daarover in één zin: Les artistes ne viennent pas de leur enfance, mais de leur conflit avec des maturités étrangères. Naar gelang de aard en de complexiteit van dit conflict zijn de oorzaken duidelijker of minder duidelijk in het kunstwerk terug te vinden en het heeft niets met de intrinsieke kwaliteit van een kunstwerk te maken dat men er de leidraad in terug vindt: van alle kunstwerken hangt die leidraad ook ergens vast aan andere kunstwerken die vooraf gingen.

Nogmaals Malraux: ‘volgens de legende bewonderde Cimabue de schaapherder Giotto terwijl deze laatste zijn schapen tekende. Volgens de ware biografie zijn het niet zijn schapen die aan Giotto de liefde voor de kunst ingaven, maar wel precies de kunstwerken van Cimabue!

En zo zou men verder kunnen schakelen: over alle grote kunstenaars door de tijden heen kan men deze ketting volgen. Op de duistere plaatsen is er alleen een missing link, maar we mogen er zeker van zijn dat hij er geweest is. Ik ben het volledig met V.d.V. eens dat het op zijn minst genomen pedant is te beweren dat Slabbinck te veel in de lijn van Permeke werkt en dat zij die dit odium de wereld ingestuurd hebben er ongetwijfeld oneerlijke bedoelingen mee hadden: dat al onze geheel-of half-abstracten in de lijn van Kandinsky, Klee of Kupka blijven werken, daar zwijgen die mensen over... schrijft V.d.V. We zijn het na al die jaren kunstrubriek nu reeds van hem gewoon dat hij het kind bij zijn naam durft noemen en toch geeft het steeds opnieuw een hart onder de riem; tenzij men reeds tot de rhinocerossen behoort en dan kan men geen sprookjes van Andersen meer lezen; ik bedoel het kleed van de keizer. Dat V.d.V. het mij niet euvel duide indien ik als laatste punt nog het volgende wil aanstippen (het sluit uiteindelijk toch aan bij zijn boodschap): hij schrijft dat de ontwikkeling der kunst nooit zal liggen in de forcering dier ontwikkeling. Op de letter beschouwd is dit misschien waar, doch het impliceert alleszins niet dat een geforceerde ontwikkeling, zoals wij nu meemaken (in de kunst of elders, doet er niet toe), de normale niet kan zijn in versneld tempo (was het III^de Reich niet aan het ineenstorten geweest en later de wedijver met Rusland niet zo groot, dan zou Von Braun er misschien tien jaar meer over gedaan hebben om de ruim-

[p. 56]

te in te gaan!). Die forcering is wellicht juist goed: dat die weeën gauw voorbij zijn! Wij staan natuurlijk bij het kraambed en daar is niets aantrekkelijks aan, maar het kind kan toch goed uitgroeien. Ik heb echter de indruk dat V.d.V. het kind een beetje met de moederkoek verwart, en over dat laatste moeten we ons niet te druk maken: eenmaal uitgestoten heeft het zijn functie vervuld, dan mag het de put in!... en juist daarom, laat maar forceren, hoe meer hoe liever. Tenzij men, zoals ik reeds aanhaalde, met Ionesco gelooft dat het uiteindelijk resultaat toch de rhinoceros wordt. Maar dat gelooft V.d.V. zelf niet. En ik ook niet.

M. Notebaert

Overzichtelijke boeken over kunst en letteren

In een vorige rubriek beperkten wij ons tot Duitse werken over hedendaagse schilderkunst. Thans komen ook andere kunstgebieden aan de beurt.

Deutsche Literatur der Gegenwart van Walter Jens (Piper Verlag, München, 1961², 157 blz.) is niet zo maar een overzicht van de hedendaagse literatuur, zoals de titel kan doen vermoeden. Walter Jens, die hoogleraar in klassieke talen is te Tübingen, heeft zelf een uitgebreid letterkundig oeuvre tot stand gebracht; zijn bekendste werk is de toekomstroman Nein - Die Welt der Angeklagten (1950; besproken in West-Vlaanderen, 1956, blz. 333v). In zijn merkwaardig essay over de hedendaagse Duitse letteren onderzoekt Jens waarom de toestand, vooral wat de poëzie betreft, zo totaal verschilt na 1945 bij wat hij was na 1918. Zijn boek, dat op vele plaatsen aan een pamflet doet denken, brengt de literatuur van heden niet alleen in verband met deze van het verleden en van het buitenland, maar ook met de andere kunstgenres zoals de muziek en de plastische kunsten. Hij onderlijnt het grote tekort aan opvallende personaliteiten onder de naoorlogse schrijversgeneraties, een tekort dat volgens hem ook op internationaal vlak waar te nemen is. Als klassieker zoekt hij aanknopingspunten met de griekse oudheid: wij beleven een hellenistische alexandrijnse periode, een typisch laat-tijdvak. De symbiose der kunsten is een der kenmerken ervan, evenals het onvermogen nog een ware doorlopende roman te schrijven of evenwichtige poëzie te creëren. Ook het teloorgaan van de joodse intelligentia laat zich volgens Jens in Duitsland vooral sterk aanvoelen.