West-Vlaanderen. Jaargang 5

[p. 195]

Rodenbach of Wate?

Anno 1907, zaten de leden van net Rodenbach-comité die moesten het ontwerp aanduiden, dat best geschikt leek voor het Rodenbachmonument, met de handen in het haar.

Mocht dit beeld Wate of moest het Rodenbach voorstellen?

In het verzamelde werk van Omer K. De Laey, bezorgd door E. Vliebergh en J. Persyn vinden wij uittreksels uit Hoger Leven van 1907 waarin De Laey pleit voor Rodenbach contra Wate.

Het blijkt dat de eerste maquette Wate voorstelde. Jules Lagae zelf voelde voor de Wate-interpretatie, en àl de leden van het comité oordeelden dat Wate betekenend was voor het levenswerk van Rodenbach.

De maquettes kon men gaan bekijken op de herbergschouw bij moeder Lagae te Roeselare In de Korenbloem, zeer precies medegedeeld door De Laey rechts op 't uiteinde der Ooststraat. Wanneer De Laey in De Korenbloem terechtkomt om de visu, te oordelen over Wate-Rodenbach vernemen wij volgens zijn confidentie, uit de mond van moeder Lagae, reeds de bekering van de communis opinio ten voordele van Rodenbach.

Wate, zei moeder Lagae, ge moet daarvoor nen boek hebben gelezen, zeggen ze, en Jules zegt dat er daar veel meer kunst in zit, en die heren, die hier kwamen eten te doctor Delbeke's, ze waren al te male voor Wate, maar als ze Rodenbach zagen, ze veranderden al te male van gedacht.

De maquette Wate die dus de nekslag had gekregen door al te male, is ons jammer niet bekend. Uit de beschrijving van De Laey kunnen wij opmaken dat het een bejaard figuur betrof met de armen in de lucht. Het zal beslist een romantisch en... declamatorisch stuk zijn geweest. De Laey op en top Renaissancist, die er voor uitkomt, dat hij de Grieken en Gothiekers als liefhebber kan hoogschatten, maar alleen met de mannen der Renaissance zich bloedverwant voelt, en daarbij nog een hekel heeft aan Knods en Klauwaertsgebazel geeft ons blijk van vooringenomenheid, wanneer hij Wate beschrijft als een effenaf volgens materialistische klassenhaat opgevat schrikbeeld.

Hoe hadden die heren van het comité dat niet onmiddellijk opgemerkt!

De pose zelf, schrijft De Laey, - twee armen in de lucht boven zijn kop uitgesteken, schijnt zodanig onvoornaam, dat noch de oudheid, noch de Renaissance, ooit iets dergelijks durfden nastreven; intellectualisme, beweert hij, heeft de schepper van Wate op doolpaden gebracht en meegesleurd in de ontleding van een passie welke hij in 't geheel niet voelde en daarom beredeneerde. De tirade verloopt verder aldus: het ijsachtig visioen van de Moerenkoning, die spijts alle zogezegde méér kunst, schromelijk terre-à-terre blijft smelt weg voor het zonnige beeld van de jeugdig-rekkelijke Rodenbach, die een rol papier, als een schat op zijn borst prangt, en heerlijk-eenvoudig de blauwvoet zijn dromen laat stijgen naar de wolken, zodat iedereen trilde bij het zien van de Rodenbach-maquette.

Deze citaten werden niet uit hun verband gerukt. Is het niet te doen, het bekende te vergelijken aan het onbekende, eigenaardig is het toch wel, dat Lagae (op het

Cliché Hernieuwen, Roeselare

[p. 196]

Boven: Wate. Geboetseerd kunstwerk door Alidor Bouquet.
Onder: Beelden uit ‘Gudrun’ door Ad. Vanpeteghem. (Uit Archief Zeegbare Herten, Roeselare).

doolpad) overtuigd was, dat er meer kunst was, in zijn Wate-ontwerp. Het komt ons voor, dat Lagae meer geloofde in zijn Wate dan in zijn Rodenbach, dat zijn Wate meer een spontane worp was volgens zijn vormentaal van toen (Rodin - Meunier) en dat zijn Rodenbachversie veeleer het resultaat is van een aangepraat intellectualistisch compromis.

Hebben de leden van het comité, die eerst bewonderden, achteraf niet geaarzeld om deze worp (schrikbeeld) aan de openbaarheid prijs te geven?

Nu nog kost het, bij dergelijke gelegenheden, voeten in de aarde om een eerste ontwerp van een artist te doen aanvaarden. Denk aan de polemieken rond het Astridmonument te Antwerpen. Prof. Vermeylen heeft een boos stukje moeten schrijven, om aan de menigte, die erop gesteld was het portret van koningin Astrid te zien verrijzen, te doen geloven dat zo niet haar materiële verschijning, toch haar betekenis kon gevonden worden in de Moeder-en-kind compositie van Georges Minne.

Wellicht hebben de heren van het comité ook gezwicht voor de vrees dat men in Wate het portret van Rodenbach zou hebben gezocht en scheen hen de tweede maquette de gewenste oplossing te brengen nl. de verzoening van symboliek met portret. Er wordt geen afbreuk gedaan aan de roem van Lagae, wanneer hier wordt beweerd dat het Rodenbachmonument niet monumentaal is.

De rekkelijke Rodenbach prangt inderdaad, een rol papier op de borst (hoe zakelijk deze descriptie!), maar zo wij niet de gelegenheid hebben te rillen van ontzetting, voor het ijsachtig visioen van de Moerenkoning, geloven wij ook niet dat er kan gerild van ontroering bij dit te koel-berekend neo-classicistisch beeld, dat eenvoudig in de reeks komt van de vele geklede-jassen-beelden.

De man in de straat vergeet dat hij eerlijk-eenvoudig de blauwvoet zijn dromen laat stijgen naar de wolken, wanneer hij (opnieuw al te zakelijk derscriptief) neuriet van Berten Rodenbach heeft een vogel in zijn hand.

Wate - Rodenbach?

Wij menen dat men niet verplicht kan worden te geloven dat de leden van het comité toen het beste deel hebben verkozen.

hilaire gellynck