West-Vlaanderen. Jaargang 2

Westvlaamse Kunstschatten

Gewijde kunst te Kortrijk

Inrichting en Organisatie.

VAN 21 Juli tot 9 Augustus werd door de Kon. Geschied- en Oudheidkundige kring van Kortrijk in het Fort op het Plein aldaar een even overzichtelijke als merkwaardige tentoonstelling van Gewijde Kunst bijeengebracht. De jubilerende Kring kon werkelijk op geen betere manier zijn 50-jarig bestaan vieren. De voorzitter Advocaat André Delvoye, deed beroep op een klein comité specialisten om de tentoonstelling in te richten. Advies werd gevraagd aan de heren J. Vierin, P. Pauwels, EE. HH. Deschrevel en G. Billiet, Drs Van Molle, Ir Architect Pauwels en dhr L. Vandeputte. De E. Heren Deschrevel en Billiet verzorgden de degelijke, klare en verantwoorde catalogus.

Het dient hier gezegd: de presentatie van de voorwerpen was niet alleen zeer smaakvol doch eveneens didactisch. De meeste voorwerpen stonden nl. tentoongesteld zoals zij gebruikt worden in de kerk. Slechts één voorbeeld halen we hier aan: de presentatie van het zogen. altaar de Meulenaere, volledig uitgerust met antependium, canonborden, kandelaars, altaarkruis... Aldus groeide dit altaar uit tot een prachtig en harmonisch geheel. Edelsmeedwerken als monstransen, kelken, ciborie en andere voorwerpen werden zeer overzichtelijk in vitrienen gegroepeerd.

Wij willen de voornaamste tentoongestelde kunstwerken van Kortrijk bij deze gelegenheid aan onze lezers even voorstellen.

Borduurwerken.

In Kortrijk bleven geen kerkgewaden bewaard van vóór de godsdienstberoerten (1560). Het aantal gewaden uit de 2^de helft van de xvi^de en uit de xvii^de eeuw is behalve voor de rijke St Maartenskerk, vrij klein. Een stel gewaden uit deze kerk mag omstreeks de laatste jaren van de xvi^de eeuw gedateerd worden en is in Renaissance-stijl uitgevoerd; fijn gestyleerde ranken en bladmotieven maken het zeer decoratief. Doch het beste zijn toch wel de kwistig aangebrachte medaillons, waarin heerlijke tonelen uit het Oud en Nieuw Testament geborduurd zijn. Naast de gouddraad werden ook fijne kleuren gebruikt. De lijnen zijn soepel en gevoelig en uitstekend in de perspectief- en ruimte-uitbeelding. Een vijftigtal van die levendige toneeltjes maken dit stel tot één der interessantste in ons land bewaard. Een antependium, eveneens in Laat-Renaissance en uit de St Maartenskerk (ca. 1600) mag ook tot de beste borduurwerken gerekend worden. Daarvan getuigt de mooie medaillon met ‘De H. Familie’; een gemoedelijk tafereeltje waar St Jozef kersen plukt voor het Jezuskindje. Het antependium in wit uit de St Maartenskerk (2^de helft der xvii^de eeuw) doet zeer decoratief aan. Een rijk en weelderig antependium is tevens dat van het altaar de Meulenaere in Régence-stijl (ca. 1735).

Edelsmeedwerk.

Een omvangrijk deel der tentoonstelling was gewijd aan het edelsmeedwerk van Kortrijk. De Kortrijkse kerken hebben tot in de xviii^de eeuw hun edelsmeedwerken vooral in andere centra als, Brugge, Gent en Rijsel bestelt. Ook Doornik leverde heel wat en het is ongetwijfeld het Doorniks werk dat in de xviii^de eeuw het beste is. Het Kortrijks gild der edelsmeden, intussen zelfstandig geworden, bloeit vooral op in de 2^de helft van de xviii^de eeuw. Invloed van Franse werken en ook wel van Doornikse is sterk voelbaar. Een paar stukken waren een verrassing voor vele bezoekers: een schotel uit de xv^de eeuw en een torenmonstrans in Laat-Gothiek

[p. 282]

(eerste helft der xvi^de eeuw - O.L. Vrouwkerk). Een uitstekend werk was ook de stralenmonstrans (St Maartenskerk) gemaakt door de Gentse edelsmid Le Noir in 1742. Brugge's edelsmeden zijn hier vertegenwoordigd door een hele serie fijne kelken. Doorniks' kelken en monstransen vallen zeker op door hun speelse lijnen en vormen. Het Kortrijks werk blijkt niet zo soepel. Van goede kwaliteit zijn een reeks werken van de xviii^de eeuwse Kortrijkse meester P.I.N. Twee missalen van hem, één uit 1753 en één uit 1757, vallen op door hun soepele lijnen; merkwaardig is alleszins zijn stralenmonstrans (1758). De canonborden van het de Meulenaerealtaar, van een onbekend meester, zijn door hun golvende omtreklijsten meesterstukjes in de lichte Rococo-stijl. Een reeks reliekhoudertjes durven we tot de beste bestempelen die we ooit zagen, in het bijzonder die van de H. Carolus en de H. Hyacinthus (O.L. Vrouwkerk), uitgewerkt als een grillige Rococoschelp. Meer als curiosum vermelden we een koorlessenaar (O.L. Vrouwkerk) in 1711 te Antwerpen gemaakt en waar in de zeven koppen van een slang, die rond de stam kronkelt, de zeven hoofdzonden verbeeld werden. Tenslotte halen we een mooi zilveren borstbeeld van St Anna aan (St Maartenskerk) eveneens van de Kortrijkse meester P.I.N. (1770).

Schilderijen en Beeldhouwwerk.

Een fijn ding was een kleine Madonna, toegeschreven aan G. David en eigendom van Baron de Bethune uit Marke. Zeer interessant was De Marteldood van de H. Katharina (St Maartenskerk) die de meeste bezoekers voor het eerst van nabij en goed belicht konden bekijken (Carel van Mander). Enkele laat-gothische beeldhouwwerken trokken de aandacht. Vooral een paar werkjes, eigendom van de antiquaire Pauwels-Croquison, als een Madonna en een Graflegging (xv^de eeuw). Zeer mooi leek ons een kleine engel, zuiver en fijn gesneden (Stedelijk Museum), en een H. Maria-Magdalena in extase, een bas-relief uit de 2^de helft der xviii^de eeuw door Nicolas Lecreux van Doornik. Van enkele jaren later is De Graflegging door Pieter van Reable een Kortrijks beeldhouwer; de rustige evenwichtige plooienval vertoont dadelijk de stijl van het Classicisme.

Onder de kleinere kunstvoorwerpen willen we er dan nog een paar aanhalen. Een Boodschap uit de school van Nottingham (begin xv^de eeuw), eigendom van dhr Ch. Steverlynck, valt op door de verfijnde stijl. Vier losse perkamenten bladen, waarop het leven van Sint Thomas van Kantelberg geschilderd is, vertonen een reeks zeldzame miniaturen uit het begin der xiii^de eeuw (eigendom van dhr Goethals).

We geloven dat deze tentoonstelling menig toeschouwer (en er was ruime belangstelling) aangenaam verrast heeft. Het in het volle daglicht plaatsen van minder bekende zaken op een klare manier is een prachtig initiatief geweest van de Kon. Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk. Daarvoor dienen de voorzitter A. Delvoye en de inrichters waaronder vooral E.H. Deschrevel en E.H. Billiet bijzonder gelukgewenst.

F.V.