Vlaamsche Arbeid. Jaargang 25 [20]

[p. 399]

De schroeflijn

In 1879, verschijnt bij L. Dela Montagne, te Antwerpen, van Theophiel Coopman, een bundel Gedichten en Gezangen, met een Inleiding van Emanuel Hiel en twee etsen van Albrecht Dillens.

De jonge dichter stuurt zijn boek naar den Weledelen Heer C. Vosmaer (1826-1886), Flanor van De Vlugmaren, gezagvoerend lid van den Spectatorskring, schrijver van Vogels van diverse pluimage, Londonias, Amazone, Nanno, Inwijding, vertaler van Ilias en Odussee; voorstaander van den hexameter, de Grieksche versmaten en het rijmlooze vers. In 1874, schreef hij Een Zaaier ter eere van Multatuli; in 1882, een inleiding voor Perk. Voor het nieuwer was hij dus ook toegankelijk. En zijn arbeid bleef niet zonder nut voor de... schroeflijn.

En hij schrijft aan den jongen dichter:

's Gravenhage, 8 April 1879.

Weledele Heer,

Ik dank u zeer voor de beleefdheid mij uwe gedichten toe te zenden; schoon noch niet alles, heb ik er reeds met veel genoegen in gelezen; aangenaam is de frissche geest.

Vergeef mij als ik den uitval van Hiel in de voorrede bldz. 13 tegen de klassiekers niet zeer verstandig vind. Wat zouden wij zijn zonder hen! En moeten wij nu ook in tragedie, komedie, drama het voorbeeld van de klassieken vermijden om zoogenaamd eigen en oorspronkelijk te blijven? Moeten wij weer mysteriespelen en abele spelen en sotte kluyten schrijven? En houden wij ons ook aan het Nevelingenvers en het stafrijm?

De klassieke beschaving is in de onze sinds eeuwen over gegaan, wij kunnen haar niet omwerpen, zonder onbeschaafd

[p. 400]

te worden. Doch dit in het voorbijgaan; al ben ik klassieker, ik kan ook uwe volkszangen huldigen.

Met achting,

Uw dw. dr.

C. Vosmaer.

Inderdaad! Emanuel Hiel, (1834-1899), had in bedoelde Inleiding geschreven: ‘Diep ellendig, vind ik het, vriend, wanneer ik liefhebbers zie, want dichters zijn het niet, die Grieksche dichtvormen gebruiken, om hunne gevoelens, om moderne gedachten uit te drukken. Daar is iets in dat vloekt met den aard der gevoelens en met onze taal. Och, ik weet wel, dat onze taal gesmijdig is, dat men haar kan dwingen alle wendingen aan te nemen; ik weet ook, dat het een vermakelijk spel is, - want het is niets dan een spel, - Oostersche, Italiaansche, Spaansche en Fransche vormen na te poetsen; maar drukt men in die vormen zijne Vlaamsche gevoelens uit, dan is men in tegenstrijd met het eerste, het onomstootelijke kunstprinciep: Er moet overeenstemming zijn met gevoel, gedacht en vorm!

Zeker, mogen wij de dichtvormen kennen en bestudeeren der oude en moderne volken; ja, ze zelfs waardeeren en vereeren! Maar we zijn noch Grieken, noch Oosterlingen, noch Italianen, en kunnen en mogen bijgevolg ons niet uitdrukken zooals zij. Indien wij het doen, dan zijn wij navolgers; dan, ik herhaal het, hebben wij geen reden van bestaan; dan brengen wij niets waars, niets deugdelijks, geen kunst-, maar wanscheppingen voort!’

Hooger had Hiel reeds gewaagd van: ‘de vertalingsziekte waardoor vooral onze Noordnederlandsche dichterbroeders besmet zijn’, van: ‘de drooge geest- en hartelooze navolgers van uitheemsche dichtvormen’, had hij het over ‘de opbeuring van het volk’: ‘Die opbeuring worde het edel doel aller jonge mannen, aller jeugdige dichters! Dit doel bereikt men niet door zoutelooze liflafferijen, Oostersche spitsvondigheden, in ritornellen, terzinen, of ghazelen gedraaid en gewrongen, en nog minder door slijmpoëzieën, waar al wat ziek, kreupel en blind is, opgehemeld en ter gedurige aanbidding wordt uitgestald. Niet alleen zijn zulke kunstvoorstellingen onesthetisch en valsch, bedriegelijk en ongezond voor ons volk. Daardoor wordt het in slaap gewiegd en in zijn lijden vindt het ten laatste genot.’

Waarmede hij voorzeker, niet alleen op Vosmaer, ook op

[p. 401]

zijn Vlaamsche collega's Jan Van Droogenbroeck (Ferguut), Jan Van Beers, ook op een Dautzenberg, een De Cort, op een Pol De Mout doelde. (Cf. de later episodes van den Dichterenstrijd, b.v. onder Max Rooses, Van Langendonck, Van Nu en Straks, de toenmalige overwinning van den ‘Starkadd’, natuurdichter, skald, wiking, parodist van de Fluweelen Zangers.

En - Gelukkig! - is die strijd tusschen Klassieken en Modernen niet uitgevochten.

Ook in dien kamp om het (artistiek, litterair, cultureel) Leven, neemt Vlaamsche Arbeid een overwegend aandeel.

Hendrik Coopman Thzn.