Vlaamsche Arbeid. Jaargang 25 [20]

[p. 387]

Herinnering aan professor Karel van de Woestijne

Deze titel zal misschien eenigszins bevreemden. Iedereen weet wel dat hij te Gent hoogleeraar was in de geschiedenis der Nederlandsche letterkunde gedurende een tiental jaren, maar hij heeft slechts voor een betrekkelijk klein aantal studenten gedoceerd (Docoraat in de Germaansche philologie).

Enkelen tijd ook gaf hij les voor een ruimer auditorium, in de candidatuur, waar wij samen met studenten van de andere afdeelingen les hadden. Wie hem slechts als dusdanig gekend heeft, weet niet welke bijzondere bekoring van hem uitging wanneer hij in beperkten, men mag zeggen vertrouwelijken, kring les gaf.

Dát kon van de Woestijne in hooge mate: boeien en bekoren door zijn manier van les geven. Hoe goed onderlegd hij ook was in de geschiedenis der Nederlandsche letterkunde, hij was eerst en vooral dichter en slechts daarna historicus. Zulk een spontaan-antistieke natuur kon niet op traditioneele wijze doceeren. Hij leerde ons literatuur meeleven.

Zijn gestel was reeds erg ondermijnd toen hij naar Gent kwam. Een beeld van physiek lijden en van menscheliike miserie. Het dichterschap komt wel eens duur te staan! Ik zie hem nog in mijn verbeelding in het seminarium binnenkomen, voorovergebogen, met aanstonds een vriendelijken glimlach die naar al zijn studenten ging.

En die studenten hielden van hem, heel veel zelfs; ze gingen graag naar zijn les als naar iets heel kostbaars, iets dat hun als een buitenkansje gegund was. Als ze onder elkaar prof. van de Woestijne - of liever over Karel van de Woestijne - spraken, was het steeds op een toon die van liefdevolle vereering getuigde.

Het les-geven vermoeide hem zeer. In den beginne gaf hij denzelfden dag zijn les in het doctoraat en in de candida-

[p. 388]

tuur. Hij woonde toen nog in Ostende. Ziekte verhinderde hem regelmatig te komen. Maar toen hij kwam was er nooit een student afwezig. Degene die zijn kronieken in de Nieuwe Rotterdamsche Courant gelezen heeft zal beseffen welk genot dergelijke lessen voor ons waren. Hij sprak keurig Nederlandsch, drukte zich in een suggestieve en beeldenrijke taal uit, wist het juiste woord te vinden om iemand of iets te typeeren.

Professor van de Woestijne heeft ons leeren een blik slaan in de ziel en in de persoonlijkheid van den dichter, hij heeft ons de incubatie aangetoond die een werk voorafgaat.

Twee cursussen van prof. van de Woestijne heb ik gevolgd. De eerste handelde over de Nederlandsche mystieke schrijvers.

Niemand zou durven beweren dat hij een specialist was in de geschiedenis der Nederlandsche mystiek, maar toch heeft hij de stof van dien leergang behandeld zooals hij dat kon.

Men bedenke: onze groote Nederlandsche mystici - met hun soms bovenmenschelijke verbeeldingen en hun goddelijke inspiraties - gezien en bewonderd door het temperamentvol gemoed heen van 'n groot dichter! Wij voelden de zeldzame schoonheid en de aangrijpende emotie in het werk van Zuster Bertken, we leerden de Hooge Minne begrijpen van Hadewijch.

Karel van de Woestijne was niet alleen een groot kunstenaar maar was ook begaafd met een scherp intellect. Hij was doordrongen van den geest der Renaissance, van de klassieke letteren en van de mythologie der Grieken en Romeinen en bezat tevens een grondige en diepgaande kennis van de moderne en van de middeleeuwsche wijsbegeerte. Dit laatste bewees hij wanneer hij het had over Eckhart en over Ruusbroec.

Zijn tweede leergang dien ik volgde handelde over Van Nu en Straks.

Was zijn leergang over de Nederlandsche mystieke schrijvers voor ons een revelatie, deze tweede cursus was als een boeiende film die zich voor onze oogen ontrolde.

Van de Woestijne werd onwillekeurig acteur wanneer hij sprak over de beweging die zulk een verstrekkenden invloed op onze letterkunde uitoefende en waaraan hij een groot aandeel genomen had.

Dan liep hij meestal op en neer in het seminarium, vertelde

[p. 389]

op ietwat gejaagden toon, bleef soms plotseling stilstaan wanneer een of andere herinering hem bijzonder trof.

Hij herleefde zijn eigen jeugd, sprak van zijn herinneringen aan den grooten en ongelukkigen Prosper van Langendonck voor wien hij zooveel vereering overhad, sprak ook over zijn goeden vriend Emmanuël de Bom, schetste ons de leidende rol van Vermeylen.

Op zeer behendige wijze wist hij steeds zijn eigen persoon op den achtergrond te houden. Zooals ieder groot dichter was hij sterk bewust van zijn talent maar toch voelde hij dat zijn invloed op de jongere letterkunde aan het verminderen was. Herman Teirlinck was volgens hem degene die nog een vernieuwenden invloed uitoefende en nog verder uitoefenen zou.

Buitengewoon levendig waren deze lessen. Hij kon in een paar zinnen, soms met enkele woorden, iemand voortreffelijk karakteriseeren.

Door al zijn gesprekken en lessen heen voelde men dat ééne, dat mijn dierbaarste herinnering aan Karel van de Woestijne is gebleven: zijn superieure goedheid. Goedheid geadeld door zijn goddelijk dichterschap, ongemeen schoon door de droeve, weemoedige ironie die zich op zijn moe gelaat afteekende.

Dr. Marcel De Sadeleire.