Vlaamsche Arbeid. Jaargang 13

[p. 469]

Bibliographie

M.E. Belpaire en Hilda Ram: Wonderland. Eerste en tweede deel. (N.V. ‘Leeslust’, Antwerpen.)

Dit zijn twee bundels sprookjes. De meesten werden na-verteld naar Andersen, Grimm, de Legenda aurea en de Fioretti. Een paar keer ook wordt er een vlaamsch volksvertelsel uit den mond des volks opgeteekend. De oorspronkelijke bijdragen van Hilda Ram en M.E. Belpaire zijn de uitzondering. Er is ook een oorspronkelijk verhaal van Ida van Beers. Het is aandoenlijk hoe deze drie vlaamsche vrouwen zich bij elkaar hebben gezet om uit den internationalen sprookjesschat wat haar het best voorkwam, voor onze vlaamsche kinderen, aan te teekenen, terwijl zij toch aan de bekoring niet weerstonden om aan de luisterende kleuters ook wat van eigen vinding wijs te maken. De twee bundeltjes zijn aardig versierd door penteekeningen van Felix Timmermans.

Dom Germain Morin O.S.B.: De benediktijner geest en de levensopvatting der eerste christenen. (N.V. Dekker en Van de Vegt en J.W. van Leeuwen, Nymegen-Utrecht, 1923.)

Dom Albertus van Roy O.S.B. bezorgde de uitstekende Nederlandsche vertaling van dit fransch werk, dat het christendom der eerste tijden weer tot een levende werkelijkheid wil maken in deze onze twintigste eeuw. De oorspronkelijke fransche tekst heb ik niet gelezen maar de vertaling heeft op mij ingewerkt met stille overtuigende kracht. Naarmate de lezing vordert over de rouwmoedigheid des harten, de gehoorzaamheid, de boetedoening, het doopsel en de Professie, gaat men zich in de kalme zuivere atmosfeer van een benediktijner klooster wanen. Er komt rust en vrede over u, zekerheid en geluk. De hoofdstukken over het apostolisch leven, de Breking des Broods en vooral het liturgisch gebed zijn het sanctuarium van het huis van stilte en ingekeerdheid die dat boek voor elken lezer wordt. Het is bijzonder mooi uitgegeven, bewijs van den kunstsmaak der Benedictijner-orde en Dr. Dom Franco de Wyels O.S.B. schreef er een korte inleiding voor.

Edmond Rubbens: Het gevaar van het nationalisme. (N.V. ‘Het Vlaamsche Land’, 1923.)

Er behoeft heel wat moed toe wanneer heel het jonge Vlaanderen reeds nationalistisch of minstens reeds nationaliseerend is, om dan nog van het gevaar van het nationalisme te spreken. Het is bijna alsof een fransch conservateur op den vooravond der inneming van de Bastille nog een pamflet over Parijs zou hebben uitgestrooid over het gevaar van de toenemende macht van den Tiers-Etat.

[p. 470]

Dr. Rubbens heeft het debat dat hij in Maart van dit jaar in den Vlaamsch nationalen Studiekring der hoogstudenten te Leuven voerde met Mr. Borginin wat aangevuld. Hij onderzocht het Nationalisme in 't algemeen en het Vlaamsch nationalisme in 't bijzonder, en komt tot de conclusie, dat zelfbestuur voor Vlaanderen onmogelijk is. Finland, Denemarken, Noorwegen en Zweden, Ierland kunnen leven onder zelfbestuur, maar Vlaanderen niet. Wanneer ge België als een axioma aanneemt, wellicht. Maar is België eeuwig? Het bestaat sinds 93 jaar en Vlaanderen is eeuwig. Wat gebeurt er wanneer België over vijf of tien jaar failliet gaat? Verdwijnt Vlaanderen dan ook uit de rij der volken?

Bredero bloemlezing uit zijn gedichten. Uitgezocht door en met een inleiding voorzien van Dr. J.B. Schepers. (J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 1923.)

Een handig boekje van Meulenhoff's bibliotheek van Nederlandsche schrijvers. De inleidende studie van Dr. Schepers brengt ons het leven en den tijd van dezen eeuwig verliefden en beminnelijken poëet voor oogen. Hij kijkt den lezer aan met zijn open gelaat vol levenslust en weemoed tevens zooals Frey hem geëtst heeft naar een teekening van D. Bailly. Merkwaardig zijn ook de plaatjes die verder het boekje versieren. Zij vertoonen de beide vleeschhallen met de vogelmarkt en het woonhuis van den ouden Bredero, een zicht op het Stadhuis, de Waag en de Markt te Amsterdam, zijn geboortestad, afdrukken van titels naar het origineel van het Groot Liedboek in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam en van de eerste uitgaaf van Moortje. De bloemlezing bevat het beste uit Bredero's dichtwerk: Liefde liederen, cluchten, de twaalf sonnetten van de Schoonheyt, fragmenten uit Rodderick ende Alphonsus, Griane, de Klucht van de Koe, Moortje en de Spaansche Brabander.

Cypr. Verhavert: Brusselsche typen. (Uitg. Tspaeverke, Brussel.)

‘Dit is werk van een autodidakt’, staat er op de keerzijde van het titelblad van dit boek te lezen. Herman Teirlinck teekende den omslag en Stan Van Offel gaf de tekstteekeningen. 't Is te zeggen dat het boek keurig en smaakvol op de markt werd gebracht. Het is ook een belangrikje bijdrage tot de kennis van de Brusselaars, de Maroliens en de Kiekefretters, het Beulemansch en het Marolliaansch.

De schrijver kent zijn volkje. Hij kan worden wat Lode Baekelmans is voor Antwerpen, de delver in de oerlagen van het brusselsch straatleven. De bijzondere verdienste van dit boek ligt in de schildering der afzonderlijke typen uit de straat: Baron Crayon, Scheeve Jef, Jan Potluud, Den Dikkenderrem, Luppe Kassuul. Wij hebben echter een te veel aan die afzonderlijke notities in de Vlaamsche letterkunde, hoe sappig frisch en echt zij ons ook worden voorgebracht. Aan opbouwend scheppend werk hebben wij een tekort. Cyr. Verhavert moet

[p. 471]

het maar eens aandurven met zijn uitgebreide documentatie een brusselsch roman te schrijven. Het wordt wellicht een gebeurtenis.

J.M.

Karel van Rijn: aan den eindpaal! Lustig fantasiespel in drie bedrijven. (Uitgave: J. Vermaut, Kortrijk. Prijs: 7.00 fr.)

In dit stuk is vooral een tekort aan charge. De ‘Eindpaal’ wordt niet voldoende gesuggereerd. Het is net of de schrijver zijn tooneelstuk ‘fantasiespel’ heeft genoemd, omdat hij zelf dat tekort aan fantasie zeer goed bemerkt en gevoeld heeft. Het jaar 2100 - in verband met de bedoeling van het stuk - is zeker maar magertjes gecaracteriseerd door 'n paar telefoon-gesprekken, luchtreizen en een vrouwelijken minister van Coloniën. Hierbij kunt ge, als verstandig toeschouwer, hoogstens 1940 denken. Ook zijn die twee en twintigste eeuw-producten van 'n absoluut-inkonsekwente verdraagzaamheid; zoo vernemen wij bijv. dat mevrouw de minister van Coloniën nog steeds aan een schilder niet verwijt dat hij schilderijen maakt. Dat is beslist in 2100 een mensch met verouderde principes, in elk geval haar verheven ambt niet waardig.

De opzet van het stuk is anders zeer aardig: den eindpaal aanduiden, met het zeer logische gevolg dat de ‘oude beschaving’ het opnieuw haalt - maar gij krijgt den indruk dat de schrijver verder en breeder gezien heeft dan hij verwezenlijkt. De aanhef is het beste deel. Gaande weg, bedrijf na bedrijf, verengt het stuk.

Beslist heeft dit werk kwaliteiten. Van Rijn verheft zich hiermee ver boven zijne vroegere tooneelstukjes. Dit is op zijn minst een interessante proeve; het stuk ware zelfs te redden, maar dan bij 'n geraffineerde, moderne vertolking, met weglating van sommige ellenlange philosophische redeneeringen, die hier bepaald ongewenscht voorkomen, niet alleen omdat de handeling er onder lijdt, maar ook om den vaak bedenkelijken inhoud er van. Zoo bijv.: de verhandeling van den jongen heer Frank over wat ‘groot’ is en ‘klein’ (akt 1), waarin dit modern product der volmakingsschool van Californië onder andere merkwaardige ontdekkingen, de volgende verbazende sententia verkondigt: ‘Veel van wat wij groot noemen is slecht, onbestendig, vergankelijk. Maar veel van het kleine is eeuwig-durend mooi, omdat daarin het geluk en de ziel worden opgebouwd, die de basis vormen van het leven’.

Waarop Greta, het nichtje-advokaat, antwoordt: ‘Jij doet aan poësie’. Inderdaad.

W.P.