Vlaamsche Arbeid. Jaargang 5

[p. 201]

Met Sinte Aldegonde

Wanneer ik thuis ben met verlof, wandel ik 't liefst van al naar Mespelaar. Ik kan er zoo lekker heen, zonder veel huizen langs te moeten: een bijzondere bekoring voor een mensch, die veroordeeld is om drie vierden van 't jaar op en tusschen de steenen van een stad te kwijnen en ten slotte gaat hunkeren naar lucht en groen, vooral naar groen. Nu, de weg naar Mespelaar is één en al groen. Van huis af tot aan 't sas is er zelfs groen naar keus. Ofwel langs 't sasbaantje door de velden, ofwel de weiden in en over den Denderdijk tusschen boomen en struiken. Halverwege de wandeling, op de sasbrug, komen de beide wegen samen, maar ze voeren u in een landschap, dat al even overvloedig groent, maar bovendien zich uitstrekt onder opener hemel, naar wijder kimmen.

't Was op een heerlijken Septembervoormiddag van dit jaar, dat ik 't laatst de wandeling maakte en weer even stopte bij de ophaalbrug van 't sas. Gezapig stil kwam de Boven-Dender aangegleden uit het zuiden, weerspiegelend in zijn rimpelloozen schoot het strakke evenbeeld der hooge rechte dreven; hij boog doorschijnend over den oppersten balkrand van 't verlaat en stortte omlaag met eenbaarlijk bruisenden val in den Beneden-Dender, onstuimig kolkend en spetterend in 't begin, straks voortdriftigend in schuinbevlokte wielingen, om na een poos zijn stil gezapig geglij noordwaarts te hervatten, weerkaatsend in zijn tintlend bezonde spiegelvlak de rijzige olmen links, en de lagere elzestruiken en waaierwilgen rechts. In de verte dreef langzaam vordrend een schip, den wimpel onbewogen op den onttakelden mast, en een krombeenige bruingekleede man trok het, matelijk schouderwiegend, verder over den rechtlijnigen eenzamen waterweg. Op den rechter oever vlakbij, verdrongen zich, de stammen verbergend in dicht struweel, de hooge boomen van Wiezebosch, verwelkend reeds en vergelend, onder den bewaasd zonnigen hemel, die hun kranke kruinen koesterde, stil droomend van voorbije zomervreugde.

[p. 202]

Op den linker oever zuilden sierlijk slank drie rijenolmen, met hun ijlwordend takwerk den heelen tragel overwelvend, bouwend aldus een dubbelen doorluchtigen gang, die, immer vernauwend, wegschemerde naar de overbrugde Molenbeekmonding daar verre. Er roerde noch lispte een bladje in 't fijne houtgesprietel - alleen een ongedurig eksterpaar doorschaterde bot de ingetogen zwijgenis. Bezijden de laan pleinde tafelvlak het greppeldoorsneden weiland, waar, heinde en verre verstrooid, zwartbonte koeien vredig graasden in 't warme lichte groen. Ginds aan den overkant, den bocht volgend der Molenbeek, lijnde, grillig getopt en gekarteld, een heining van zilvrig glimmende wilgen en donkerder popels, waardoor schelrood de Mespelaarsche daken vlamden en waarboven vierkantte, wakend over pannen en groen, de oud-grijze peperbuskopte toren met zijn fonkelend gulden wijzerplaat. Het dorpje, een nestje maar - groot zeventien huizen en een varkenskot, beweren de spotzieke buurdorpen - lag daar zoo knus gemoedelijk, zoo genoeglijk rustig achter zijn weien en boomen, dat ik heimwee kreeg naar zijn wereldvreemde afzondering, ongehinderd als die leek van 't zenuwmoordend gejacht en rumoer der drukke menschensteden.

Ik kreeg haast nu, om 't nog eens te zien en te genieten van nabij. Ik wandelde een eindje over den molligen aardvloer der olmendreef, daalde dan links naar 't wegje, dat over meerschen en vondertjes krinkelt - opgeschrikt door mijn gestap plompten de kikkers in de beëndkroosde greppels - bereikte de ruw getimmerde brug over de heldervlietende Molenbeek en was meteen aan den omhaagden en omwalden boomgaard der pastorij. Er was een nieuwe pastorij in aanbouw: ze leek haast een kasteel naast de boersche oude. Voortaan zullen er te Mespelaar twee heerenwoonsten zijn: de pastorij en 't burgemeestershuis. Onwillekeurig keek ik op naar den tuinmuur van den meier: vroeger pronkte daar telkens een schitterkleurige pauw, heden niet. Maar tegenover stond nog steeds het nette pomphuisje, waar ik als knaap mijn pet voor afnam, in den waan dat het een kappelletje was. Ook de kaak bij 't ijzeren kerkhofhek stond er nog. Want in dit vreedzaam plaatsje rijst nog ongeschonden de ronde steenen kolom, waartegen in strengere voortijden de boosdoeners hun schande boetenderwijs ten toon stelden: nu, in onze ‘verlichte’ eeuw, dient de kaak als lantaarnpaal. Juist speelde de beiaard 't kwartier - een snuifje heltinklende nootjes zoomaar hup! in de lucht geknipt - toen ik op het kerkhof trad. Er waren oudbekende kruisen, en ook nieuwe op de graven aan weerskanten 't geplaveide pad; lang en pas gestorvenen verbeidden de opstanding

[p. 203]

onder de gewijde muren van hun kerk, in de naaste buurt tevens van hun verwante of bevriende nakomers, die, vertrouwelijk bij dood zooals bij leven, vandaag hun ajuinzaad te drogen spreidden op de zonnige terpen. De groengeverfde kerkdeur stond op de klink. Binnen in 't kunstlooze, bescheiden kerkje zonder pijlers was 't koel en stil, maar des te luider en te warmer spraken er de wanden en tooisels van den trots, den luister en de ziel van kerk en dorp, van de lieve vrome maagd Sinte Aldegonde. De outers spraken ervan, de offerblokken en-gaven spraken ervan; de groote schilderstukken, die overal de muren behingen, spraken ervan. Deze laatste echter 't welsprekendst. Voor de zooveelste maal liet ik me door den naïefonhandigen, doch vastgeloovigen, innigvromen penseelman de wonderbare dingen vertellen die de maagd Aldegonde beleefde.

Hij vertelde me, hoe de heilige, - toen was ze nog maar een zeer klein meisje, heelder uren kon gebogen zitten over de bladen van Gods Openbaring, staroogig peinzend over den diepen zin der hemelsche woorden en met haar zwakke kinderverstandje niet kunnend doordringen tot de klaarheid der geheimenis, en hoe dan temets Sint Pieter, begaan met haar moeizaam pogen, in kennelijke gedaante neerdaalde tot haar, en met zijn gouden sleutels voor haar de poorten van Gods wetenschap ontsloot.

Hij vertelde me, hoe Aldegonde, die gestadiglijk groeide in wijsheid en genade, op een keer een boodschap kreeg van Onze Vrouwe, die luidde: ‘Wensch, Aldegonde; en al wat ge begeert, zal u geschonken worden’, en daarop antwoordde: ‘Ik wensch alleen en niets anders dan dat de wil van mijn hart steeds één zij met dien van mijn lieven Bruidegom, Jezus Kristus’, hierbij volhardend tot toorn en spijt van alle duistere geesten.

Hij vertelde me, hoe Bertilia, heur moeder, haar met smeekingen en dreigingen praamde tot den echt met prins Eudo van Engeland, en hoe de godgewijde maagd, toen ze hoorde dat de prins in aantocht was om haar hand te ontvangen, bij donkeren nacht het kluisje ontvlood, dat ze werkend en biddend bewoonde, en een schuiloord opzocht, dat géén der afgezonden vervolgers ontdekte, zoodat de arme minnaar ongetroost met zijn nutteloozen trouwstoet terug over zee moest, naar huis.

Hij vertelde me, hoe echter Eudo ten tweeden male de zware reis ondernam om de intusschen wees en erve geworden jonkvrouw te veroveren; maar hoe Aldegonde, bij de tijding van zijn komst, ontzet op de vlucht toog, ijlend door bosch en beemd, zich schrammend en kleeren scheurend, tot ze eindelijk, hijgend en bezweet,

[p. 204]

niet verder kon van kwellenden dorst. Maar ze bad tot God, en zie! uit het groene kruid voor haar tred ontsproot een ruischende bronne kristalhelder morgenkoel water; ze dronk en vlijde zich neer, de oogen luikend ten verkwikkenden slaap. Hali! plots wekte haar 't genader van Eudo's trawanten: onthutst, een verraderlijken schoen in den steek latend, hernam zij schielijk haar vlucht, doch stuitte opeens voor de Samber, en nergens een boot. Kort besloten, sloeg ze een kruis en stapte in 't water en, o wonder! ze zonk er niet in, want twee engelen schraagden weerzijds haar armen en leidden heur droogvoets over de felle rivier buiten 't bereik van den teleurgestelden, wanhopigen prins.

Voorts verhaalde de schilder, hoe Aldegonde zich ootmoedig voor de voeten wierp der heilige bisschoppen Amandus en Aubertus, smeekend haar maagdom te mogen offeren aan den Heer; hoe deze bisschoppen, haar bede bewilligend, haar brachten ter kapel van Sint Vedastus; en hoe 't daar geschiedde, tot verwondering en stichting der nieuwsgierige schaar, dat een witte duif de blanke wijle opnam in haar bek, ze zachtjes neerliet op 't hoofd der opgetogen maagd en verzwond zoo heimelijk als ze verschenen was.

Nog meer vermeldde het zegziek penseel: dat de wereldverzakende Godsbruid heur goederen verdeelde aan armen en gebrekkigen, kerken bouwde en kloosters met geefgrage hand, terwijl ze haar eigen edel lichaam, dat koningsbloed doorstroomde, vergastte op spijs van beedlaars en hulde in lompenkleed; dat ze vreugdig alle leed verdroeg, en, van lijden onverzaadbaar, aanhield om te worden gehouwen en geschaafd tot een schoonen steen van 't hemelsch Jeruzalem, - waarom de Heer haar bezocht met een schromelijk wreeden kanker, die haar borst en hart doorknaagde, totterdood; dat het haar, ten troost in heur ziekte, vergund werd de glorie des hemels klaarlijk te aanschouwen en toegezegd, dat ze eerlang in 't genot zou treden dier heerlijkheid; dat deze belofte wonderbaarlijk in vervulling ging, toen hemelsche glans haar sterfbed omlichtte en de Moedermaagd zelf met den Prins der Apostelen, omstuwd door een stoet van engelen en heiligen, de verrukte ziel der jeugdige Aldegonde afhaalde van d'aarde, en ze opwaarts voerden naar eer en glorie, het welkom des wachtenden Bruidegoms tegemoet.

Was het vreemd dat mijn hart verweekte in de zoetheid, die neerdauwde uit de lucht dier wonderverhalen, en innigzacht doorgloeid werd van een teederen liefdedrang, die een tolk zocht en een uitweg in een schroomvalligen kus, gedrukt op de relikwie der zoete

[p. 205]

lieve maged Aldegonde? En was het wonder dat ik, tot bestendige herinnering en geestelijke verkwikking, het boekje verlangde, dat, met woorden zoo vroom als de kleuren des schilders, mij herhalen zou het ‘Kort Verhaal van het Wonderlijk Leven der Engelsche Maagd Ste-Aldegonde, Patrones van Mespelare, alwaar zij met groote godsvrucht gedurig bezocht wordt tegen Pest, Kanker, Koorts, Hoofdpijn en alle Zwerende Vuur’?

Jozef Meestersz